Jökull


Jökull - 31.12.2001, Blaðsíða 64

Jökull - 31.12.2001, Blaðsíða 64
Guðmundsson et al. The close correlation between past extent of glaciers during the Holocene and seismic veloci- ties in glaciofluvial sediments on Breiðamerkursandur (Bogadóttir et al, 1987; Boulton and Dobbie, 1993) and Skeiðarársandur may provide a tool to study the past extent of glaciers in areas like Skeiðarársandur where sedimentation rates are high. Moraines may quickly get buried in sediments or washed away in jökulhlaups. Seismic soundings can then be used to reveal the existence or absence of compacted and/or coarse-grained sediments in areas suspected of having been ice covered at some stage during the Holocene. The unconsolidated glaciofluvial sediments that make up the bulk of Skeiðarársandur must have been formed since the end of the Weichselian glaciation ~ 10,000 years ago. The compacted sedimentary rocks inferred at 100-150 m depth in the central and southern reaches of the sandur are in all likelihood older than the Holocene. They may be sediments deposited at the end of the Weichselian glaciation that were subsequently covered and compacted un- der glaciers during re-advances. Alternatively, these may be older sediment accumulations that survived the Weichselian glaciation. If ~100 km3 of sediments have accumulated on Skeiðarársandur during the Holocene (104 years) as suggested by the seismic soundings, the aver- age sedimentation rate has been ~10-2 km3/yr or ~1 km3/century. The sediment transport of the rivers on Skeiðarársandur, excluding large jökulhlaups, has been estimated as 9.5 million tonnes per year (Tóm- asson, 1990). If it is assumed that the dry density of the uncompacted sediments is 1500-1700 kg m-3, the accumulated volume amounts to 0.6 km3/century. A part of these sediments are deposited offshore, sug- gesting a maximum deposition rate on the sandur of 0.5 km3/century. The most likely source for the re- maining sediments is large jökulhlaups. Recent his- tory shows several high-magnitude jökulhlaups per century (Þórarinsson, 1974). In the 1996 jökulhlaup a minimum of 180 million tonnes of sediments were carried with the floodwater and most of it was de- posited on the sandur (Snorrason et al., 2002; Maria et al., 2000). Assuming the same density as before these sediments have a volume of ~0.1 km3. Thus, ~5 events of similar magnitude per century over the last 10,000 years seem to be required to account for the formation of Skeiðarársandur. Since some mate- rial is probably removed by coastal erosion this esti- mate should be taken as a minimum value. It is unlikely that the rate of sediment accumu- lation on the sandur has been constant during the Holocene. Firstly, sedimentation was probably very rapid while the Weichselian glacier was melting. Sec- ondly, some jökulhlaups may have deposited consid- erably greater volume of sediments than did the 1996 jökulhlaup. Thirdly, increased sediment concentra- tion due to surges of Skeiðarárjökull may have been a contributing factor, as suggested by Knudsen and Marren (2002) for the upper Jökuldalur valley in early Holocene. However, despite the contributions from surges and normal river flow, it seems that on average a few high magnitude jökulhlaups per century over the last 10,000 years are required to explain the ac- cumulation of sediments on Skeiðarársandur. If large glaciers did not exist during the Holocene thermal op- timum (Eyþórsson, 1951), the rate of sedimentation during relatively ice-free periods may have been con- siderably less than at present. However, this need not have been the case. The Grímsvötn area may have had a local ice cap during most of the Holocene and activ- ity in Grímsvötn may have caused jökulhlaups sim- ilar to those from Katla in historical times. Volcanic eruptions in Grímsvötn may therefore have been a rich source of sediments even at times when Vatnajökull, in its present form, did not exist. Further work on the stratigraphy of Skeiðarársandur and the origins of the sediments underlying the sandur is required to resolve this question. Acknowledgments The measurements in 1997 were carried out by Gunn- ar Þór Gunnarsson, Heiðrún Guðmundsdóttir, Kristín Jónsdóttir, Laura Sandri and Jóna Finndís Jónsdóttir. The 1999 survey was done by Eyjólfur Magnússon, Hallgrímur Indriðason, Hálfdán Agústsson, Kristín Martha Hákonardóttir, Mattias Lindman, Rita Ma- losti, Sigurður Karl Lúðvíksson and Sigurlaug Hjalta- dóttir. Anna María Ragnarsdóttir and Jón Benedikts- son at Hótel Skaftafell provided sleeping accommo- 62 JÖKULL No. 51
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.