Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 25

25Ljósmæðrablaðið - júní 2016
Mikil áhersla hefur verið lögð á að skilgreina hugtök um eðli-
legar og náttúrulegar fæðingar í ljósmæðraheiminum síðastliðna
áratugi. Það hefur reynst stéttinni erfitt þar sem hugtökin eru bæði
gildishlaðin og auðvelt að túlka þau á mismunandi vegu. Stofn-
anir og samtök hafa komið fram með ólíkar skilgreiningar og leið-
beiningar verið gefnar út um það hvernig stuðla megi í auknum
mæli að eðlilegum fæðingum til að sporna gegn sjúkdóms- og
tæknivæðingu barneignaþjónustunnar. Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin (WHO) skilgreinir til dæmis eðlilega fæðingu sem
sjálfkrafa fæðingu barns í höfuðstöðu á 37.‒42. viku meðgöngu
þar sem sótt hefst sjálfkrafa og áhætta er lítil, einnig er tekið
fram að móður og barni heilsist vel eftir fæðingu (WHO, 1996).
Í skýrslu Fæðingarskráningar Landspítalans eru fæðingar aftur á
móti einungis flokkaðar í þrjá flokka; eðlilegar fæðingar, áhalda-
fæðingar og keisarafæðingar (Ragnheiður I. Bjarnadóttir, Guðrún
Garðarsdóttir, Alexander K. Smárason og Gestur I. Pálsson,
2014). Í þeirri skilgreiningu má því leiða líkum að því að með
eðlilegum fæðingum sé átt við allar fæðingar sem ekki enda með
keisaraskurði eða áhaldafæðingu óháð því hvort önnur inngrip
hafi komið við sögu.
Hugtakið náttúrleg fæðing tengist baráttu kvenna og femínista-
hreyfinga fyrir stjórn yfir eigin fæðingum, mannúðlegri umönnun
og lausn undan karlægri stjórn læknisfræðinnar. Það er þó ekki
síður gildishlaðið og hefur mismunandi skilningur verið lagður í
það; allt frá fæðingu án verkjalyfja á sjúkrahúsi til fæðingar án
allra læknisfræðilegra inngripa. Í skýrslu Fæðingarskráningar
fyrir árið 2010 má til dæmis finna skilgreiningu á náttúrulegri
fæðingu sem fæðingu án eftirfarandi inngripa: framköllun á
fæðingu, örvunar með oxytosíni, mænurótardeyfingar, spangar-
skurðs, áhalda og keisaraskurðs (Ragnheiður I. Bjarnadóttir o.fl.,
2011). Umfjöllun um náttúrulegar fæðingar byggist oft á því að
innsæi konunnar ráði för því líkaminn viti hvernig eigi að fæða
barn en margir hafa gagnrýnt þá eðlishyggju sem hugtakið felur
í sér, að hinn náttúrulegi kvenlíkami verði ekki fyrir áhrifum af
samfélagi og menningu (Darra, 2009).
Í stefnuyfirlýsingu Ljósmæðrafélags Íslands segir: Barn-
eignarferlið er lífeðlislegt ferli sem ekki á að trufla með inngripum
og tækni nema nauðsyn beri til. ... Áhætta af inngripinu verður
að vera minni en áhættan af því að grípa ekki inn í ferlið. Rann-
sóknir hafa sýnt að öryggi við barnsburð er, þrátt fyrir allt, mest
þegar um fæst inngrip er að ræða af hendi fagfólks í heilbrigð-
isþjónustunni (Ljósmæðrafélag Íslands, 2000). Þessi yfirlýsing
hefur verið mér hugleikin frá því ég hóf nám í ljósmóðurfræði.
Ég velti því fyrir mér hvers vegna hugtök tengd lífeðlislegu og
óhindruðu flæði fæðingarinnar hafi ekki verið meira notuð.
Hugtakið lífeðlisleg fæðing hefur lítið verið rannsakað eða skil-
greint en árið 2012 sendu samtök ljósmæðra í Bandaríkjunum frá
sér sameiginlega yfirlýsingu með það fyrir augum að skilgreina
hugtakið. Þar segir að lífeðlisleg fæðing sé í umhverfi sem stuðli
að farsælli fæðingu, fari sjálfkrafa af stað og framgangur sé einnig
sjálfkrafa. Barn og fylgja fæðist um fæðingarveg og lífeðlislegt
blóðtap eigi sér stað. Stuðlað sé að kjöraðlögun nýburans eftir
fæðingu með ótruflaðri samveru móður og barns og húð við húð
snertingu þeirra eins fljótt eftir fæðingu og hægt sé. Ef þörf er
á læknisfræðilegri meðferð eða inngripi er lífeðlislegri nálgun
áfram beitt og stutt við lífeðlislegt ferli fæðingarinnar á faglegan
hátt og þannig stuðlað að bestu mögulegu útkomu fyrir móður og
barn (ACNM, MANA og NACPM, 2012).
Óeðlilegar og ónáttúrulegar fæðingar
Skipta orðin sem við notum máli?
Rut Guðmundsdóttir
Ljósmóðir á Landspítala
H U G L E I Ð I N G