Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 46

46 Ljósmæðrablaðið - júní 2016
Kæru ljósmæður og aðrir gestir
Ólöf Ásta hringdi í mig í síðustu viku og bað
mig um að vera með „létt og skemmtilegt“
erindi um námstímann okkar hér við deildina og
tækifæri framtíðarinnar. Ekkert mál hugsaði ég
en þegar ég las það sem ég var búin að punkta
niður hjá mér eftir miklar vangaveltur, áttaði ég
mig á því að þetta voru aðallega alvörugefnar
vangaveltur um jafnréttisbaráttuna. Ekki beint
„létt og skemmtilegt“ en svo hugsaði ég með
mér að þetta væri í takt við yfirskrift málstof-
unnar: Ljósmóðurstörf eru lífið sjálft. Þau tengj-
ast jú alltaf málefnum líðandi stundar og eru
samofin tíðarandanum. Svolítið dramatískt en
samt skemmtilegt.
Þegar ég velti því fyrir mér hvað einkenndi
þessi tvö ár okkar hér í ljósmæðranáminu þá
leitaði hugurinn aftur og aftur að systralaginu.
Af hverju er það svona sterkt? Við erum ljósu-
systur, eigum ljósubörn og ljósumömmur, stórar
systur og litlar systur og þetta er allt eins og ein stór fjölskylda.
Ég man að þegar ég var að byrja í náminu þá fannst mér þetta tal
svolítið væmið en ég fann það fljótt að þetta var ekki innantómt
hjal heldur lá eitthvað alveg sérstakt þarna á bak við. Ég og mínar
systur hófum ljósmæðranámið árið 2013 og útskrifuðumst síðastliðið
vor. Við erum því enn að stíga okkar fyrstu skref sem alvöru ljós-
mæður þessa dagana. Ég held að námstími okkar hafi verið frekar
hefðbundinn enda fann maður það fljótt hversu rík áhersla er lögð á
venjur og hefðir í skólanum og þá sérstaklega í tengslum við systra-
lagið. Eins og hollsystur fyrsta árgangsins og allra árganga okkar
á milli gerðu eflaust, þá helltum við okkur í hugmyndafræði ljós-
móðurfræðinnar, tókum á móti barni í fyrsta sinn, lentum í tilfellum
sem reyndu á andlegan styrk (og stundum líkamlegan), hlógum og
grétum og studdum við bakið á hver annarri. Við fundum hvað það
var mikilvægt fyrir okkur að tala saman og segja hver annarri frá
því hvernig okkur leið bæði þegar við lentum í erfiðum og skemmti-
legum aðstæðum. Þannig lærðum við svo margt af hver annarri
og fengum um leið staðfestingu á því að það væri til dæmis alveg
eðlilegt að brotna saman og gráta inn á skoli eftir tvöfalda vakt þar
sem maður hafði ákveðið að vera áfram af því að konan var alveg
að fara fæða en endaði svo í sogklukku tíu tímum síðar. Líka að það
væri alveg eðlilegt að líða eins og maður gæti alveg eins verið með
bundið fyrir augun þegar kom að saumaskapnum og að manni liði
eins og maður ætti aldrei eftir að verða jafn klár og allar reyndu ljós-
mæðurnar sem við hittum á námstímanum. Við sögðum og segjum
hver annarri ennþá reynslusögur, en ekki til að kjafta um fólkið
heldur til að læra af reynslunni og fá staðfestingu eða einhverskonar
skilning. Ég held að þessi kraftmikla sameiginlega reynsla geri ljós-
mæðrahollin að eins sterkum einingum og raun ber vitni og að þessi
samlíðan nemanna sé einn af mikilvægustu þáttunum í að komast í
gegnum þetta krefjandi nám.
Það var líka alveg ný upplifun að vera í bekk þar sem ALLIR voru
jafn yfir sig áhugasamir um námsefnið þannig
að fólk vildi frekar sleppa frímínútum heldur
en að þurfa að sleppa nokkrum glærum, en
þannig var þetta. Á árunum 2013‒2015 var líka
ýmislegt sem breyttist; það var tekin ákvörðun
á Landspítalanum um að hætta að greiða ljós-
mæðranemum laun fyrir vinnu sína á verk-
námstíma, sumarönnin datt því út þar sem hún
var ekki lánshæf fyrir nemendur, þjappa þurfti
námsefninu á styttri tíma og minnka lokaverk-
efnið umtalsvert. Hreiðrinu var lokað þegar við
vorum á fyrsta árinu en við náðum einu dýrmætu
verknámi þar.
En að tíðarandanum og tækifærunum. Að rifja
upp námstímann og draga hann saman í nokkur
orð lætur mér líða svolítið eins og þegar maður
er í brúðkaupsveislu þar sem myndum af því
sem gerðist fyrir nokkrum mínútum er varpað
upp á skjá og allir sitja og horfa á í nostalgíu
yfir því sem gerðist áðan. Ég er náttúrulega bara
nýskriðin úr náminu og ekki komin með mikla fjarlægð á þennan
tíma en það sem gerði vikurnar í kringum útskriftina meðal annars
eftirminnilegar var að ljósmæður voru í verkfalli. Ég var mjög stolt
að tilheyra loksins þessari elstu launuðu kvennastétt landsins sem
barðist nú fyrir bættum kjörum, enda löngu tímabært að greiða
þeim (og okkur) í samræmi við menntun og ábyrgð. Við fengum þó
allar vinnu við ljósmæðrastörf og vorum ýmist laus- eða fastráðnar.
Viku fyrir 100 ára afmæli kosningaréttar kvenna voru svo sett lög á
verkfallið eins og við munum. Þetta voru mikil vonbrigði og þessi
tímasetning eitthvað svo dramatísk. Ég spurði sjálfa mig hvað hefði
áunnist í jafnréttisbaráttu síðastliðin 100 ár. Ég hlýt að vera eitthvað
að misskilja þetta, ætli það sé ekki bara eitthvað náttúrulögmál að
borin sé minni virðing fyrir störfum kvenna en karla? Árið 2015 var í
raun mjög skrítið ár að mínu mati. Á sama tíma og maður fékk það á
tilfinninguna að feðraveldið væri í fullu fjöri urðu líka nokkrar magn-
aðar byltingar þar sem skömminni var skilað til síns heima og barist
var gegn hefndarklámi, tabúum og þöggun. Fimmtán ára stúlkur í
Hagaskóla sigruðu hæfileikakeppni grunnskólanna með atriði þar
sem þær kröfðust þess að fá meira pláss í samfélaginu og hrópuðu:
Elsku feðraveldi,
veistu, þegar þú segir mér að róa mig
og halda bara kjafti,
hveturðu mig áfram
til að öskra af öllu afli
þú getur ekki stoppað það sem þú veist að er að koma
þú skilur ekki erfiðið, þú ert ekki kona.
Það var einhver undirliggjandi kraftur sem einkenndi þetta ár.
Það er eitthvað í loftinu og ég held að ef ljósmæður leyfa þessum
krafti að hrífa sig með, eins og þegar konur gefa sig á vald líkamans í
fæðingu, þá á eitthvað stórkostlegt eftir að gerast.
Ljósmæðranámið og
tækifæri framtíðarinnar
- erindi flutt á 20 ára afmæli námsbrautar í ljósmóðurfræði -
Rut Guðmundsdóttir
Ljósmóðir á Landspítala