Ljósmæðrablaðið - 01.06.2016, Blaðsíða 37

37Ljósmæðrablaðið - júní 2016
Fyrir tveimur árum útskrifaðist ég sem ljósmóðir frá Ljósmæðrahá-
skólanum í Amsterdam/Groningen í Hollandi með gráðuna Bachelor
of Midwifery. Það er fjögurra ára fullt nám. Árið 2012 lauk ég við
eins árs sónarnám í kvensjúkdóma- og fæðingarfræði frá Háskól-
anum í Haarlem, einnig í Hollandi.
Eftir Versló ákvað ég að halda utan til að kynnast heiminum og læra
tungumál. Lengi hafði blundað í mér að fara í háskólanám erlendis.
Mig langaði að verða fæðingarlæknir eða geðlæknir, síðan komst ég
að því að ég vissi ekki hver munurinn á ljósmóður og fæðingarlækni
væri. Eftir að hafa kynnt mér það vissi ég að ljósmóðurfræðin hent-
aði mínu áhugasviði betur. Árið 2006 var ég stödd í Hollandi vegna
þess að systir mín, mágur og börn voru nýflutt þangað vegna náms.
Ég byrjaði að læra hollensku og fór að kynna mér hvernig ljósmóð-
urnáminu væri háttað í landinu. Ekki vissi ég á þeim tíma sérstöðu
hollenskra ljósmæðra á heimsvísu. En fegin var ég að þurfa ekki að
fara í fjögurra ára hjúkrunarfræðinám fyrst, ég hafði engan áhuga á
því. Ég hafði samband við Ólöfu Ástu hjá Háskóla Íslands til að vera
viss um að námið í Hollandi væri tekið gilt á Íslandi.
Þegar ég komst að því að það væru um 1000 umsækjendur ár hvert
í háskólanámið í Hollandi og að aðeins 190 kæmust inn, dreift í fjóra
skóla, féllust mér næstum hendur. Ég tók nokkur opinber hollensku-
próf sem er forkrafa fyrir háskólanámi í landinu. Fyrsta skref í
inntökuprófsferlinu í Ljósmæðraháskólann var próf í félagslegri
greind (e. social intelligence test) og skriflegt próf um sjálfa mig (t.d.
hvers vegna ég vildi verða ljósmóðir, af hverju skólinn ætti að velja
mig, hverjir væru veikleikar og styrkleikar mínir og fleira). Næsta
skref var 20 mínútna viðtal. Í mínum skóla (Amsterdam) fengu
170 viðtal og 52 máttu hefja nám um haustið. Ég var alveg gríðar-
lega heppin að hafa komist inn í fyrstu tilraun og var ein af tveimur
nemendum af erlendum uppruna. Lágmarksaldur til að hefja námið
var 17 ára. Meðalaldur samnemenda minna var 21‒22 ára.
Námið er þannig uppsett að fyrstu tvö árin er meiri áhersla lögð á
bóklegt nám og seinni tvö á verklegt nám. Samt er þessum tveimur
hlutum blandað saman öll árin, en bóklegi og verklegi hlutinn er
jafnstór í lok náms. Fyrsta árið snerist bóklegi hlutinn aðallega um
að kynnast hollenska ljósmæðrakerfinu og læra um undirbúning
fyrir meðgöngu (e. preconception counseling), eðlilegar meðgöngur,
fæðingar og sængurkvennatímann. Einnig byrjaði verknámið strax á
fyrsta mánuði, einu sinni í viku og jókst á fyrsta árinu. Þá vorum við
á ljósmæðrareknum einkastofum þar sem eðlilegt ferli meðgöngu,
fæðingar og heimaþjónusta sængurkvenna fer fram. Það var nokkuð
brottfall á fyrsta hálfa árinu eða um 7 stelpur og eftir fyrsta árið voru
þær orðnar 13. Það er talið tengjast því að verknámið var ekki eins
og búist var við vegna rómantískrar ímyndar af því að vinna sem
ljósmóðir.
Á öðru ári var kennslan aðallega um óeðlilegar (e. pathology)
meðgöngur, fæðingar og fyrstu 2 vikurnar eftir fæðingu. Þá byrjaði
líka verknám á sjúkrahúsi. Fyrstu tvö árin var mikið um hópvinnu
og kennsluaðferðin var tilviksnám (e. case study) og lausnarleitar-
nám (e. problem-based learning). Þá var nemendum skipt í 10‒13
manna hópa, farið var í saumana á raunverulegu máli og saman átti
hópurinn að finna aðalefnin og skipta niður í minni hópa til að fjalla
um afmörkuð svið, eins og til dæmis hemoglóbín, meðgöngueitrun
eða andlegu hliðina eftir fæðingu. Eftir tvær vikur átti þessi 10‒13
manna hópur síðan að skila inn skýrslu. Svona var þetta fyrstu tvö
árin á tveggja vikna fresti, sem og kennslutímar. Þessar kennsluað-
ferðir örva nemendur til að leita upplýsinga sjálfir, t.d. í kennslu-
bókum, gæðahandbókum og nýjustu rannsóknum. Einnig þjálfar
þetta upp færni í samskiptum og teymisvinnu og í að takast á við alls
kyns árekstra sem kunna að koma upp á milli samstarfsfólks.
Í náminu var lögð mikil áhersla á samvinnu, mörkin milli eðli-
legs og óeðlilegs ferlis meðgöngu og sjálfsskoðun. Á hálfsárs fresti
skilaði hver og einn sérstakri vinnuskýrslu sem kallast portfolio, og
fjallaði um upplifun námsmannsins, reynslu, sjálfsskoðun, verk-
legt mat, einkunnir og markmið fyrir næstu önn/annir. Portfolio
var mikilvægur liður í náminu og hægt var að falla í því fagi. Þessi
vinnuskýrsla og ég vorum ekkert sérstaklega góðar vinkonur! Það er
inngróið í hollenska menningu að vega og meta, endurmeta og bæta
aðstæður og atvik og tjá skoðanir og hlusta á álit annarra (í mjög
miklu magni). Að mínu mati er íslenskt samfélag ekki svona opið
fyrir umræður. Vinnuskýrslan, kennslutímarnir og verknámið voru
því mikil áskorun. Síðustu tvö ár námsins voru mestmegnis verknám
og stór verkefni á hverri önn og mátti þá velja úr nokkrum efnum,
eins og t.d. almenn heilsa (e. public health), offita, frjósemi og getn-
aðarvarnir. Rannsókn var gerð á lokaönninni, sumir gerðu sína eigin
rannsókn eða unnu hluta úr annarri stórri og viðameiri rannsókn. Við
fengum mikla þjálfun í að lesa rannsóknir og gagnrýna þær, líka að
leita upplýsinga á aðalrannsóknarvefunum.
Kannski að ég útskýri aðeins þetta einstaka hollenska ljósmæðra-
kerfi. Ljósmæður reka sínar eigin stofur, það getur verið frá einni
ljósmóður og allt upp í sex saman með eina stofu. Á svona stofum
sjá eingöngu ljósmæður um umönnun kvenna (og fjölskyldu) sem
flokkast undir eðlilegt ferli meðgöngu og því sem henni fylgir. Ein
Ljósmæðranám í Hollandi
Í S L E N S K A R L J Ó S M Æ Ð U R M E N N T A Ð A R E R L E N D I S
Vala með systurson sinn nýfæddan í Hollandi, fyrsta fæðingin sem
Vala sá.