Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.2018, Qupperneq 56

56 12. október 2018
Tímavélin Gamla auglýsinginSiglfirðingur 4. desember 1943
U
m miðjan nóvember
árið 1989 varð uppi fót-
ur og fit þegar salmon-
ellusmit fannst í sviða-
kjömmum. Var þetta í fyrsta
skipti sem sýkillinn greindist í
íslenskum fjárafurðum.
Málið kom upp þegar karl-
maður veiktist illa og var
vistaður á sjúkrahúsi. Á heim-
ili hans fundust átta sviðahaus-
ar með sýklinum í en tveir voru
ósýktir. Ekki fannst sýkillinn
þó í sviðasultu sem maðurinn
hafði borðað.
Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur
og Hollustuvernd ríkisins rann-
sökuðu málið og komust að því
að um þúsundir hausa var að
ræða. Komu þeir frá Sláturfélagi
Suðurlands á Selfossi og sýkta
féð frá einu héraði.
Salmonella hefur oftast
fundist í fuglakjöti hérlendis
en þó hefur hún einnig fund-
ist í spendýrum. Til dæmis í
folalda kjöti þetta sama ár. n
SALMONELLUSMITAÐIR KJAMMAR
MANITOU MLT 625-75 H
Nett
fjölnotatæki
Pétur O. Nikulásson ehf. • Melabraut 23, Hafnarfjörður • Símar: 552 2650 / 552 0110 • pon@pon.is
6.800.000 kr. + VSK
HVARF SJÓMANNS HUGSANLEGA TENGT MANNRÁNI ALNAFNA
n Hvarf sporlaust í Aberdeen n Lá við milliríkjadeilu
M
eð fjögurra ára millibili
lentu tveir íslenskir sjó-
menn með sama nafn
í hremmingum í sömu
borginni, Aberdeen í Skotlandi.
Annað málið varðaði mannshvarf
en hitt mannrán. Málin tvö fengu
mikla umfjöllun þegar þau komu
upp en koðnuðu síðan niður jafn-
harðan. Við sögu komu menn sem
báru nafnið Hjörtur Bjarnason og
læðist að sá grunur að þau kunni að
tengjast.
Á tali við bílstjóra
Aðfaranótt mánudagsins 26. febrúar
árið 1951 kom vélskipið Víkingur
frá Seyðisfirði að bryggju í hafnar-
borginni Aberdeen á austurströnd
Skotlands. Bryggjan nefndist
Viktoríu dokk. Þetta var hefðbundin
ferð, aflinn var seldur á mánudegin-
um, olía tekin og síðan gert klárt fyrir
brottför. Vitaskuld fóru skipverjar í
land til þess að lyfta sér örlítið upp
fyrir áframhaldandi veiðar.
Þrír skipverjar fóru á hótelið
Stanley til að borða um sjö leytið.
Björn Einarsson, fyrsti vélstjóri,
og hásetarnir Þorgeir Jónsson og
Hjörtur Bjarnason. Eftir tæpa tvo
klukkutíma vildu Þorgeir og Hjörtur
út en Björn ákvað að sitja áfram.
Þegar félagarnir komu út af hót-
elinu sáu þeir bíl sem þeir gerðu ráð
fyrir að væri leigubíll og vildi Hjörtur
fá hann til að keyra sig niður á höfn.
Þorgeir vildi það hins vegar ekki þar
sem einungis tveggja eða þriggja
mínútna gangur var að höfninni og
gekk hann því af stað. Hann leit um
öxl og sá að Hjörtur var í samræðum
við bílstjórann en skeytti því engu og
hélt göngunni áfram. Þegar Þorgeir
um borð háttaði hann sig og lagðist
til svefns án þess að athuga með fé-
laga sína.
Sjálfsvíg útilokað
Morguninn eftir stóð til að sigla aftur
á miðin en klukkan tíu um kvöldið
tóku menn eftir því að Hjörtur var
ekki á skipinu. Skipstjórinn fór til
lögreglunnar til að spyrjast fyrir um
Hjört en hann hafði ekki verið tek-
inn höndum. Hófst þá skipuleg leit
um alla borgina og meðal annars
leitað í öllum skipum sem lágu við
bryggju.
Leitin bar ekki árangur og var
skipstjóranum á Víkingi gert að
fresta siglingunni um tvo daga á
meðan hvarfið væri rannsakað. Eftir
þessa tvo daga hafði Hjörtur ekki
komið í leitirnar og fékk skipstjóri þá
heimild til að sigla. Víkingur sigldi þá
til Íslands og kom til Seyðisfjarðar í
byrjun marsmánaðar.
Hjörtur var fimmtugur að aldri,
ókvæntur og barnlaus. Hann var
talinn hið mesta prúðmenni og
hafði oft verið gerður að formanni á
bátum. Skipverjunum þótti ósenni-
legt að Hjörtur hefði fallið í höfnina
og drukknað. Hann var fimmtugur
og vanur sjómaður og auk þess var
skipið svo fast við bryggjuna að
maður hefði varla getað fallið á milli
skips og bryggju. Auk þess töldu þeir
útilokað að Hjörtur hefði fyrirfarið
sér, ekkert hefði bent til þess í fari
hans.
Skipverjar leituðu til sýslumanns-
ins á Seyðisfirði og óskaði hann eftir
því við stjórnarráð Íslands að frek-
ari rannsókn yrði gerð á málinu
ytra. Var áfram leitað í Aberdeen en
8. mars barst íslenskum yfirvöldum
skeyti um að leitin væri árangurs-
laus. Ekkert fréttist af Hirti Bjarna-
syni.
Stungu varðskipið af
Hjörtur Bjarnason var ekki ókunn-
ugt nafn í Aberdeen því fjórum árum
síðar kom það upp í tengslum við
veiðiþjófnað, mannrán og milliríkja-
togstreitu. Það var hins vegar alnafni
Seyðfirðingsins og sjómaður frá Ísa-
firði sem lék stórt hlutverk í þeim
átökum.
Laugardaginn 17. maí árið
1947 var togarinn Ben Heilem frá
Aberdeen á ólöglegum veiðum við
Íslandsstrendur. Í maí gómuðu skip-
verjar á varðskipinu Finnbirni hann
undan Mýrartanga á Suðurlandi.
Háseti að nafni Hjörtur Bjarnason,
34 ára gamall Ísfirðingur, var settur
um borð í Ben Heilem og pappírar
gerðir upptækir. Þá var skipstjóran-
um, Henry Bowman, skipað að sigla
rakleiðis til Vestmannaeyja þar sem
átti að gera málið upp. Finnbjörn átti
einnig að fylgja togaranum skoska
þangað.
En á leiðinni þurftu varð-
mennirnir á Finnbirni að hafa af-
skipti af tveimur íslenskum skip-
um og töfðust þeir við að elta annað
þeirra. Þá notaði skoski skipstjórinn
tækifærið og sigldi burt, með Hjört
um borð. Þegar varðskipið kom að
landi í Vestmannaeyjum kannaðist
enginn við skoskan togara þar.
Íslendingar sendu flugvél til að
leita að Ben Heilem en skyggni var
slæmt og fannst hann því ekki. Þá
höfðu íslensk stjórnvöld samband
við bresk þar sem talið var að togar-
inn væri á leið til Bretlands. Skip-
stjóri bresks varðskips reyndi að ná
talstöðvarsambandi við Bowman
en allt kom fyrir ekki. Brýndu þá ís-
lensk stjórnvöld fyrir Bretum að Ben
Heilem yrði tafarlaust siglt aftur til
Íslands og að Bowman myndi svara
til saka fyrir veiðiþjófnað og mann-
rán.
Miklir hagsmunir
Þriðjudaginn 20. maí kom Ben
Heilem að höfn í Aberdeen en þar
biðu yfirvöld eftir honum. Ræðis-
maður Íslands var þar einnig og
gekk um borð í skipið til að tala við
Bowman. Sagðist Bowman þá hafa
orðið viðskila við íslenska varðskip-
ið í myrkri og ákveðið að halda til
heimahafnar.
Voru þessar skýringar ekki teknar
gildar þar sem togarinn var tekinn
snemma morguns og bjart úti. Auk
þess hefði Hjörtur geta leiðbeint
„Töldu þeir útilok-
að að Hjörtur hefði
fyrirfarið sér, ekkert hefði
bent til þess í fari hans“
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
Kindahausar DV
1. desember 1989.
Aberdeen Mikil samskipti við Íslendinga.
DV 19. febrúar 1983
Hjörtur annar frá hægri.
Hjörtur Bjarnason Hvarf sporlaust í
Aberdeen.