Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.2019, Blaðsíða 46

46 22. febrúar 2019TÍMAVÉLIN
ROBERT JOHNSON VAR SENNILEGA MYRTUR AF
AFBRÝÐISÖMUM EIGINMANNI
n Seldi djöflinum sál sína fyrir gítarhæfileika n Uppgötvaðist áratugum eftir dauðann
T
ónlistarunnendur þekkja
vel bölvunina við 27 ára
aldurinn. Jimi Hendrix,
Janis Joplin, Brian Jones,
Jim Morrison, Kurt Cobain og
nú síðast Amy Winehouse. Öll
dóu þau 27 ára gömul eftir að
hafa skotist upp á stjörnuhimin-
inn og lifað hátt en illa. Í þessum
fræga klúbbi gleymist oft sá sem
var sennilega hæfileikaríkastur af
þeim öllum, sem var Robert John-
son. Johnson dó árið 1938 og er
sennilega það ungstirni sem setti
hvað mest mark á sína tegund
tónlistar, blúsinn.
Seldi sál sína djöflinum
Robert Johnson var fæddur árið
1911 í bænum Hazlehurst. Það
er lítið og fátækt krummaskuð
í vesturhluta Mississippi, þar
sem blökkumenn eru í miklum
meirihluta. Johnson var hins
vegar af nokkuð vel efnuðum
landeigendum kominn. Það var
illa séð af hvítum íbúum bæjarins
að svartir gætu efnast og því var
fjölskyldan hrakinn úr bænum.
Um tíma bjó Johnson í borginni
Memphis en flutti síðan aftur
til Mississippi. Hann var óvana-
lega vel læs og skrifandi miðað
við önnur svört börn í dreifbýl-
inu og fékk snemma áhuga á tón-
list. Hann spilaði á munnhörpu
og gítar og þótti hafa einstaka
hæfileika. Almennt er þó lítið vit-
að um æsku og unglingsár John-
son.
Hann giftist ungur sextán ára
stúlku, Virginiu Travis, en strang-
trúaðir foreldrar hennar voru ekki
hrifnir af ráðahagnum. Johnson
var þá farinn að spila tónlist, en
ekki til heiðurs drottni. Þvert á
móti trúðu þau því að hann hefði
selt sál sína djöflinum. Skömmu
síðar lést Virginia af barnsförum
og fjölskylda hennar sagði að það
hefði verið refsing frá guði sjálf-
um.
Hæfileikaríkur kvennaflagari
Á þrítugsaldri var Johnson far-
inn að ferðast um Suðurríkin og
spila blús. Í dag er tónlistin köll-
uð órafmagnaður blús eða Delta-
blús, eftir svæðinu í Mississippi
þar sem stefnan varð til. Sá kvittur
um að Johnson hefði samið við
myrkrahöfðingjann sjálfan til að
öðlast hæfileikana varð sífellt há-
værari. Johnson var einnig mikill
kvennaflagari. Hann var ungur,
hæfileikaríkur, myndarlegur,
kurteis, heillandi og hættulegur.
Hann ferðaðist einnig lengra,
um öll Bandaríkin og alla leið
norður til Kanada. Stundum not-
aði hann ekki eigið nafn á ferða-
lögum sínum. Hann drakk mik-
ið og komst stundum í vandræði
vegna kvennafars. Johnson var
hins vegar engin stórstjarna og oft
þurfti hann að spila vinsæl lög eft-
ir aðra á götuhornum fyrir smá-
peninga.
Of flókin lög fyrir fjöldamarkað
Þegar Johnson var 25 ára gamall,
árið 1936, fór hann í hljóðver í
fyrsta skipti. Plöturnar voru tekn-
ar upp í borginni San Antonio í
Texas en slógu ekki í gegn. Sú vin-
sælasta, Terraplane Blues, seldist
aðeins í 5.000 eintökum. Tónlist
hans var metnaðarfull en senni-
lega of flókin og óaðgengileg fyrir
fjöldamarkað á þeim tíma.
Hann var þó ekki af baki dott-
inn og ári síðar ferðaðist hann til
Dallas til að taka aftur upp tónlist.
Ellefu plötur í það heila sem gefn-
ar voru út árið 1938 með jöfnu
millibili. En Johnson sjálfur átti
ekki eftir að lifa það að sjá þær
allar koma út.
Sennilega myrtur af afbrýði­
sömum eiginmanni
Margt er á huldu varðandi dauða
Robert Johnson, þann 16. ágúst
árið 1938. Johnson hafði verið
að spila vikum saman á litlum
skemmtistað nálægt borginni
Greenwood í norðvesturhluta
Mississippi.
Samferðamaður hans, blúsar-
inn Sonny Boy Williamson, sagði
að Johnson hefði daðrað við gifta
konu þar á dansleik. Hún hafi rétt
Johnson viskíflösku en William-
son slegið hana úr höndum hans.
Hann ætti aldrei að drekka úr
flösku sem hann hefði ekki séð
opnaða. Seinna hafi Johnson
drukkið úr annarri viskíflösku
sem honum var rétt.
Þetta sama kvöld veiktist John-
son og það varð að hjálpa hon-
um inn í herbergi hans seint um
nóttina. Næstu þrjá daga versn-
aði ástand hans en enginn læknir
var kvaddur á staðinn. Hvíti land-
eigandinn sem Johnson fékk leigt
herbergi hjá taldi sig ekki skuld-
bundinn til að kalla á lækni þar
sem Johnson var ekki starfsmað-
ur hans.
Að lokum gaf Johnson upp
andann, með miklum sársauka-
veinum að sögn sjónarvotta. Talið
var að striknín hefði verið sett í
flöskuna en eiturefnafræðingar
hafa slegið þá kenningu út af
borðinu. Striknín sé of lyktarmikið
til að fela í áfengi og Johnson hefði
ekki getað lifað svona lengi.
Dauði Johnson var ekki vel
rannsakaður en landeigandinn
sagði að hann hefði sennilega
dáið úr sárasótt. Blúsáhuga-
maðurinn Robert McCormick
sagðist hafa fundið manninn
sem eitraði innihald flöskunnar
og fengið játninguna frá honum.
McCormick vildi hins vegar ekki
gefa upp hver sá maður var en
flestir telja að það hafi verið eig-
inmaður konunnar sem Johnson
gaf sig á tal við.
Uppgötvaðist á sjöunda
áratugnum
Áratugir liðu þar til almenningur
áttaði sig á snilld Roberts John-
son. Fyrst um sinn var hann næst-
um gleymdur og tónlist hans
hafði lítil áhrif á aðra blúsara. En
í kringum 1960 varð mikil vakn-
ing í bæði þjóðlagatónlist og blús.
Áhugamenn þræddu smábæi í
Suðurríkjunum og Appalachia-
fjöllunum til að finna upptökur
af týndum snillingum og ræða við
eldra fólk sem hafði þekkt þá.
Það var á þessum tíma sem
fólk fór að veita Johnson eftirtekt
og árið 1961 gaf útgáfufyrirtæk-
ið Columbia út helstu verk hans
á plötunni King of the Delta Blues
Singers. Skyndilega varð hann
frægur og sagan um að hann hefði
selt sálu sína djöflinum var rifjuð
upp.
Fjöldi frægra tónlistarmanna,
bæði í blús og rokki, varð fyrir
áhrifum frá Johnson. Þar á meðal
Bob Dylan, The Rolling Stones,
Led Zeppelin, Eric Clapton og
Fleetwood Mac. Margir fluttu
sínar eigin útgáfur af verkum
hans. n
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
Robert Johnson Goðsagnakenndur
blúsari sem dó aðeins 27 ára.
O Brother, Where Art Thou?
Persóna Chris Thomas King var að hluta
til byggð á Robert Johnson.
LEIÐANDI Í GREIÐSLULAUSNUM
Greiðslulausnir tengdar
helstu afgreiðslukerfum
Allir posar frá
Verifone taka
við snertilausum
greiðslum með
farsímum
Sjálfstandandi greiðslulausnir
og handfrjálsir posar
Hlíðasmára 12 201 Kópavogi verifone@verifone.is S: 544 5060
„Að lokum gaf John-
son upp andann, með
miklum sársaukaveinum
samkvæmt sjónarvottum.