Morgunblaðið - 20.09.2018, Blaðsíða 48

48 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 2018
Tímapantanir í síma:
Optical Studio í Smáralind, 5288500
Optical Studio í Keflavík, 4213811
Optical Studio í Leifsstöð, 4250500
Sjónmælingar eru okkar fag
Ríkjandi kyrrstaða
gagnvart nauðsynlegri
endurnýjun og styrk-
ingu samgöngu-
kerfisins á hálendinu er
óviðunandi og í hróp-
legri mótsögn við háleit
markmið stjórnvalda
um ráðstafanir í lofts-
lagsmálum, orkuskipti í
samgöngum og hug-
myndir um að verja
viðkvæmt umhverfi há-
lendisins fyrir álagi vegna viðkomu
ferðamanna, íslenskra og erlendra.
Kjalvegur og fleiri leiðir um hálendi
Íslands eru stofnvegir og eiga að fá
viðhald og endurnýjun sem slíkir en
því er ekki sinnt sem skyldi, langt frá
því. Þegar stjórnvöld kynntu áform
sín um orkuskipti í samgöngum og
rafvæðingu bílaflota landsmanna
mátti skilja að fyrst og fremst væri
horft til vegakerfisins á láglendi í
byggð hringinn um landið!
Markmið stjórnvalda um að raf-
væða bílaflotann okkar eru góð og gild
í sjálfu sér. Reyndar þarf ekki stjórn-
völd til því landsmenn taka sjálfir af
skarið og þjónustufyrirtæki sjá um að
setja upp net hleðslustöðva við hring-
veginn og víðar. Hvar og hvenær
koma stofnvegirnir á hálendinu inn í
þá mynd? Á þá var ekki minnst þegar
ráðherrar kynntu orkuskiptaáætlun
ríkisstjórnarinnar og merkilegt að
fréttamenn skyldu ná að klára heilu
viðtölin án þess að ganga eftir svörum
frá ráðamönnum af því tilefni.
Innviðauppbygging í samgöngu-
kerfinu er á könnu
stjórnvalda og óhugs-
andi að horfa fram hjá
helstu hálendisvegum og
óþolandi ástandi þeirra í
tengslum við orkuskipti í
samgöngum.
Kjalveg þekki ég mjög
vel af eigin raun. Hann
stendur á köflum reynd-
ar ekki undir nafni sem
vegur og telst frekar nið-
urgrafinn slóði með
grjótrastir til beggja
hliða. Holur og skvomp-
ur safna í sig vatni og
stuðla að því að ökumenn kræki fyrir
þær með því að aka út fyrir veg.
Vegagerðin lagfærði á sínum tíma
veginn á milli Hvítár og Árbúðar. Þær
framkvæmdir heppnuðust vel og veg-
arkaflinn þar er til fyrirmyndar um
framhaldið.
Landvernd kærði framkvæmda-
leyfi Vegagerðarinnar og úrskurð-
arnefnd umhverfis- og auðlindamála
úrskurðaði í kjölfarið að horfa ætti til
Kjalvegar í heild enda á milli og meta
umhverfisáhrif framkvæmda við end-
urbætur á leiðinni allri. Síðan þá hefur
ekkert gerst og engin merki um að
eitthvað gerist í nauðsynlegum um-
bótum á Kjalvegi, svo ég viti. Ef ein-
hvers staðar er brýn þörf á að meta
umhverfisáhrif athafnaleysis af þessu
tagi blasir hún þarna við.
Fjölmörg slys á hálendinu má bein-
línis rekja til ástands vega. Þá fara
bílar illa á leiðum af þessu tagi, enda
eru þær tæplega færar litlum fólks-
bílum eins og þeir rafmagnsbílar flest-
ir eru sem fólk kaupir nú. Bílar slitna
mikið við hálendisakstur og eyða elds-
neyti umfram það sem eðlilegt er eða
þeir hreinlega skemmast. Dekk eyð-
ast líka hratt við akstur um vegslóða.
Er þá ekki við hæfi að minna á það í
leiðinni að dekkjaslit er ein mesta
uppspretta örplastsmengunar á Ís-
landi?
Ég nefni Kjalveg til sögunnar að
gefnu tilefni af því hann stendur mér
næst af hálendisleiðunum og ég þekki
vel afleiðingar kyrrstöðu og athafna-
leysis í samgöngumálum hálendisins
fyrir náttúru þess og umhverfi. Það
er því sagt í fullri alvöru en ekki í
hálfkæringi að meta þurfi umhverfis-
áhrif athafnaleysis í þessum efnum,
ástands sem oft á reyndar rætur að
rekja til kærugleði og þvergirðings-
háttar samtaka sem í orði telja sig
hafa umboð frá sjálfri náttúrunni til
að fresta eða stöðva brýnar fram-
kvæmdir í samgöngumálum.
Og ekki bara það. Hafa stjórnvöld
tök á að virkja vatnsföll og jarðhita og
styrkja dreifingarkerfi raforku um
landið til að orkuskiptahugmyndir
þeirra verði meira en falleg orð í fyr-
irsögnum frétta? Stórar spurningar
bíða svara.
Mats er þörf á umhverfis-
áhrifum athafnaleysis
Eftir Halldór
Kvaran »Ef einhvers staðar er
brýn þörf á að meta
umhverfisáhrif athafna-
leysis í samgöngu-
málum á hálendinu blas-
ir hún við á Kjalvegi.
Halldór
Kvaran
Höfundur er stjórnarformaður
Fannborgar ehf.
halldor@kvaran.is
Þegar okkur ganga
flestir hlutir að sólu
fyllumst við þakk-
læti. En þegar sam-
ferðamaður okkar
hlýtur meðbyr líka
finnum við oftar en
ekki til öfundar.
Öfundin er afleitur
ágalli og það ber
ósjaldan við, að einn
vinnur öðrum mein
sökum öfundsýki, og
má finna um það ótal dæmi í sögu
og samtíð, flest með nokkrum
ólíkindum.
En öfundin er með afbrigðum
heimskuleg kennd. Eða vildum við
skipta alveg á kjörum við nokkurn
mann? Við gætum ef til vill hugs-
að okkur að eiga glæsihús ná-
grannans, en mundum við kæra
okkur um gyllinæð hans og geð-
hvarfasýki? Kannski þægjum við
eðalvagninn hans, en ætli við
girntumst áhyggjur hans og ein-
manaleika? Einstöku manni leikur
hugur á konu náunga síns, en
skyldu ekki renna á hann tvær
grímur, ef tengdamóðirin ætti að
fylgja með?
Öfundin beinist einatt að þeim,
sem hafa rúmt um hendur, en þá
vill gleymast, að fáir verða auð-
ugir, nema með því að taka frá
öðrum í einhverjum skilningi. Sá
sem við öfundum ber yfirleitt
þyngri byrðar en nokkurn getur
grunað. Við sjáum einungis ytra
borðið á tilveru hans. Skyldi þá
vera svo mikill munur á lífi þínu
og náungans, þegar allt kemur til
alls og öllu er á botninn hvolft?
Er til í dæminu (ég bið forláts),
að kynin öfundi orðið
hvort annað? Að það
sé heitasta ósk karla
að fá að vera heima að
elda, þvo og þrífa?
Eða að það sé æðsti
draumur kvenna (enn
bið ég afsökunar), að
vera á sprettinum
niðri í bæ með stress-
arann, klæddar Bur-
berrys-frakka? (Risum
teneatis.)
Við ættum hið bráð-
asta að venja okkur af
öfundinni. Sá, sem verður aðnjót-
andi blessunar Guðs, en er um leið
að fylgjast með því haukfránum
augum, hvort náunga hans skín
gott af henni einnegin, veit hvorki
hvað Guðs blessun er, né er hon-
um kunnugt um hagi meðbróð-
urins.
Þegar frelsarinn hafði verið
negldur upp á krossinn öfundaði
hann ekki hermennina, sem eigr-
uðu um á Hausaskeljastað, lifandis
skelfingar heimsins óttalega ósköp
umkomulausir einhvern veginn.
Þess í stað bað hann fyrir þeim:
„Faðir, fyrirgef þeim, því að þeir
vita ekki hvað þeir gjöra.“ Hann
og Faðirinn eru eitt og hann
hneigði höfuðið í friði, sem heim-
urinn getur hvorki gefið né tekið
burt.
Af öfundinni
Eftir Gunnar
Björnsson
Gunnar
Björnsson
» Skyldi þá vera svo
mikill munur á lífi
þínu og náungans, þeg-
ar allt kemur til alls og
öllu er á botninn hvolft?
Höfundur er pastor emeritus.