Morgunblaðið - 09.11.2018, Side 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2018
www.skoda.is
KODIAQ OG KAROQ. FYRIR FÓLKIÐ ÞITT OG NÁTTÚRUNA.
Það er mikilvægt að vera í góðum tengslum við fólkið sitt og náttúruna. Hvort sem
þú velur margverðlaunaðan KODIAQ eða glænýjan og snjallan KAROQ gerir þú
hvort tveggja. Komdu og prófaðu jeppabræðurna frá ŠKODA. Hlökkum til að sjá þig!
HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is
Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · BVA Egilsstöðum
ENDURNÝJAÐU TENGSLIN
MEÐ KODIAQ OG KAROQ.
4.690.000 kr.5.790.000 kr.
SVIÐSLJÓS
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Getur verið að unga drengi vanti hlut-
verk í lífinu? Af hverju er tíðni sjálfs-
víga meðal þeirra svo há sem raun ber
vitni? Er kynvitund drengja bjöguð
vegna áhrifa klámvæðingarinnar?
Hvað er hægt að gera til að þeir finni
sig betur innan skólakerfisins og
hverfi síður frá námi? Þurfa ungir
drengir betri aðgang að sálfræðing-
um? Þarf að grípa fyrr inn í?
Þetta eru spurningar sem varpað
var fram í sérstakri umræðu um
vanda drengja á Alþingi í gærmorgun.
Málshefjandi var Karl Gauti Hjalta-
son, varaformaður þingflokks Flokks
fólksins, en til andsvara var Katrín
Jakobsdóttir forsætisráðherra. Fjöldi
þingmanna tók til máls og virtust
flestir sammála um að úrbóta væri
þörf, þótt þeir hafi ekki endilega verið
samstiga í því hvaða málefni væru
mikilvægust eða hvaða leiðir ætti að
fara. Margir nefndu þó að bæta þyrfti
aðgang að sálfræðiþjónustu fyrir ungt
fólk, að úrræði þyrftu að vera fyrir
hendi fyrir þá sem væru í vanda
staddir.
Karl Gauti hóf mál sitt á að vísa til
ljóðs Gríms Thomsen, Á fætur, því
þörf væri á því að rísa á fætur til hjálp-
ar drengjum í vanda. Því næst tæpti
hann á ýmsum vanda er hann taldi
steðja að drengjum á Íslandi í dag.
Meðal þess sem Karl Gauti nefndi
er há tíðni sjálfsvíga, geigvænlegur
lestrarvandi, að brottfall úr skólum sé
meira en hjá stúlkum, nýgengi örorku
sé hærra meðal drengja og lyfjanotk-
un meiri. Þá nefndi hann að hlutfall
karlkyns kennara færi sífellt minnk-
andi og fáir karlar hefðu einir forsjá
yfir börnum sínum. Algengast væri að
foreldrar hefðu sameiginlega forsjá en
í þeim tilfellum þar sem bara annað
foreldri hefði forsjá væri hlutfallið
einn faðir á móti 58 mæðrum.
„Það er sama hvar drepið er niður
fæti, það er eitthvað að,“ sagði Karl
Gauti. Velti hann í kjölfarið fyrir sér
ástæðum þess að samfélagið missti
unga menn í aðgerðaleysi, örorku, af-
brot og jafnvel sjálfsvíg.
„Hvað er að? Skortir þá föður-
ímynd? Feður eru oft fjarverandi og
kennarar langoftast kvenkyns. For-
eldrar hafa ekki tíma og börnin eru
kannski áhorfendur að lífi foreldr-
anna,“ sagði Karl Gauti.
Hann velti því einnig upp hvort oft
á tíðum neikvæð og harkaleg umræða
um karlmenn hefði áhrif á sjálfsmynd
ungra drengja, hvort drengi vantaði
hlutverk í lífið, hvort kynvitund
drengja væri bjöguð vegna áhrifa
klámvæðingarinnar og hvað mætti
gera til að drengir fyndu sig betur í
skólakerfinu.
Sálfræðiþjónusta mikilvæg
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð-
herra sagði að mikilvægt væri að Um-
boðsmaður barna fengi aukið hlutverk
við að afla gagna um stöðu drengja og
stúlkna. Það væri nauðsynlegt til að
geta tekið réttar ákvarðanir í málum
sem sneru að ungmennum.
Katrín kvaðst deila áhyggjum
Karls Gauta vegna fjölda þeirra sem
fengju lyfjum ávísað. Hún sagði að
Landlæknisembættið hefði tekið þessi
mál til sérstakrar skoðunar. „Við
þurfum að huga að kynjavinklinum
þar en ekki síður stéttavinklinum. Eru
þetta drengir úr krefjandi félagsleg-
um aðstæðum?“ sagði forsætisráð-
herra.
Þá sagði hún að rannsóknir sýndu
að karlmenn og drengir leituðu frekar
eftir aðstoð í heilbrigðiskerfinu með
aðstoð tækninnar. Þeir veigruðu sér
við að mæta á staðinn. „Við þurfum að
skoða möguleika sem þar eru,“ sagði
Katrín sem nefndi jafnframt að tölvu-
notkun væri ólík milli kynja. Stúlkur
væru duglegri við notkun samfélags-
miðla en tölvuleikir væru vinsælli hjá
drengjum. Það þyrfti að hafa í huga
við mótun stefnu í þessum málum.
Hún vísaði einnig til þess að brott-
fall úr skólum virtist ekki síst ráðast af
félagslegum og sálfræðiaðstæðum.
Því væri aðgangur að sálfræðiþjón-
ustu mikilvægur.
„Grípum fyrr inn í“
Páll Magnússon, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, nefndi einn anga vand-
ans sem hann taldi mikilvægan en
auðvelt væri að laga. Sá vandi sneri að
kerfinu sjálfu og væri ekki bara vandi
drengja, þótt þeir væru í miklum
meirihluta.
„Það er þessi þrýstingur á ungt fólk
í skólum, grunn- og framhaldsskólum,
fólk sem er enn á barnsaldri í skilningi
laganna, að fá greiningu. Því það
standa engin úrræði til boða fyrir þau
sem eru í vanda, enginn stuðningur,
sálfræðiaðstoð, fyrr en greiningin,
stimplunin, er komin. Fyrr er ekkert
gert.
Þú ert kvíðinn, ofvirkur og þarft að
fá greiningu sem slíkur, pillurnar, svo
færðu aðstoðina. Þetta brýtur sjálfs-
myndina, að stimplunin skuli vera
komin,“ segir Páll sem telur að um-
rætt fólk sé líklegra til að fara á ör-
orkubætur en aðrir.
„Breytum þessu. Grípum fyrr inn í.
Gefum því aðgang að sálfræðingum
áður en það fær stimplun.“
Sigurður Páll Jónsson, Miðflokkn-
um, lýsti áhyggjum af tíðni sjálfsvíga
hjá ungum mönnum. „Það eru alltof
margir ungir menn sem sitja í fang-
elsum landsins. Getur verið að við höf-
um gleymt drengjunum okkar? Við
verðum að skoða hvað veldur brott-
falli og tryggja fé í unglingageðdeildir
og meðferðir fyrir ungt fólk.“
Píratinn Helgi Hrafn Gunnarsson
sagði það rétt sem fram hefði komið
að tölvunotkun og tölvuleikir gætu
verið hluti af skýringunni af hverju
ungir drengir villtust af leið. Ekki
væri hins vegar sama um hvaða tölvu-
leiki væri að ræða.
„Það eru líka til tölvuleikir sem
fræða. Ég nefni Kerbal Space Pro-
gram. Það er hægt að nýta tæknina til
að þroska og hjálpa fólki.“
Er afreksstefna í íþróttum
ungmenna til góðs?
Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, VG,
kvaðst fagna umræðu um aukið að-
gengi að sálfræðingum. Eins taldi hún
máli skipta að skólar byðu upp á
náms- og starfsráðgjöf.
Margrét Tryggvadóttir, Samfylk-
ingu, sagði að pressa væri á ungmenn-
um vegna tilbúinnar gerviveraldar
samfélagsmiðla.
Hún velti því jafnframt upp hvort
sú afreksstefna sem rekin væri í
mörgum íþróttagreinum væri til góðs.
Talaði Margrét um að ungir drengir
ætluðu sér að verða atvinnumenn í
fótbolta en þegar í ljós kæmi að það
yrði ekki, á viðkvæmum aldri, væri
kannski ekki mikið eftir.
Gripið verði fyrr inn í vandann
 Umræða um vanda drengja á Alþingi  Þingmenn spurðu hvort drengir hefðu gleymst í samfélaginu
 Skortur á sálfræðiþjónustu  Lýsa áhyggjum af brottfalli úr skólum, tíðni sjálfsvíga og ávísun lyfja
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Málshefjandi Karl Gauti Hjaltason,
þingmaður úr Flokki fólksins.
Morgunblaðið/Hari
Í vanda Fjöldi ungmenna glímir við vandamál er krefjast úrlausna. Þingmenn ræddu vanda ungra drengja í gær.
Brynjar Níelsson Sjálfstæðisflokki sagði að nauðsyn-
legt væri að viðurkenna það að drengir og stúlkur
væru ólík frá náttúrunnar hendi, með örfáum undan-
tekningum þó. Hann sagði að lausatök einkenndu
umönnun og uppeldi, aga skorti. „Við megum ekki
bara tala um réttindi barna, við þurfum að tala um
ábyrgð.“
Þorsteinn Víglundsson, þingmaður Viðreisnar, sagði
það aftur á móti ekki nýtt að drengir sýndu af sér
meiri áhættuhegðun en stúlkur. Í gerbreyttum heimi
ætti að hans mati að leggja upp úr því að fræða unga menn um jafn-
réttisumræðu nútímans. Hann vill jafnframt að úrræði verði fyrir hendi
til að grípa fyrr inn í gegn vanlíðan barna í skólakerfinu.
„Þurfum að tala um ábyrgð“
BRYNJAR NÍELSSON SEGIR AGA SKORTA Í SAMFÉLAGINU
Brynjar Níelsson