Morgunblaðið - 12.02.2019, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 2019
Rauðager
ði 25 · 108 Reykjavík · Sími 440 1800 · kaelitaekni.is
Okkar þekking nýtist þér
Kæli- &
frystiklefar
og allt tilheyrandiHurðirHillur
Strimlahurðir
Kæli- & frysti-
kerfi
Blásarar &
eimsvalar
Læsingar, lamir,
öryggiskerfi ofl.
Áratuga reynsla og þekking
Egyptaland hefur í
mörg ár verið erfitt
fyrir ferðamenn vegna
hryðjuverkaógnar.
Ég kom þangað
fyrst fyrir tæpum 20
árum, þá með M12,
áskriftarhópi Stöðvar 2
sem leigði eina af 747-
þotum íslenska flug-
félagsins Atlanta og
milli 400 og 500 Íslend-
ingar með Arngrím við stýrið
skruppum þarna í nokkra daga.
Við spókuðum okkur um í þessu
dularfulla landi sem er allt fullt af
leyndardómum og einstökum forn-
minjum sem sumar eru taldar geta
verið tugþúsunda ára gamlar – ef
ekki eldri.
Við lentum fyrst í Kaíró og vor-
um þar í tvo daga og skoðuðum
píramídana og egypska forn-
minjasafnið en flugum svo á 747-
græjunni til Luxor þar sem var
stoppað í þrjá daga og á báðum
þessum áfangastöðum var farið um
allt að skoða fornminjar og góða
veðursins notið. Þetta var algerlega
einstök og ógleymanleg ferð.
Fyrir nokkrum árum átti ég þess
kost að heimsækja Egyptaland enn
á ný og dvaldi í þrjár vikur á Ea-
tabe Luxor Hotel sem er fjögurra
stjörnu lúxushótel við Nílarbakka í
Luxor. Vel vopnaðir verðir voru í
anddyrinu allan sólarhringinn
þannig að fyllsta öryggis var gætt.
Við fengum stóra einkasvítu með
mörgum herbergjum þar sem allir
gluggar sneru út að ánni Níl. Fyrir
svítuna með hálfu fæði greiddum
við um kr. 3.500 íslenskar kr./dag á
mann þannig að lúxussvíta á Níl-
arbakkanum í þrjár vikur með
hálfu fæði var um ÍSK 150.000.
Frá hótelinu var þægilegt göngu-
færi í hin fornfrægu Karnak- og
Luxor-hof sem eru í miðbænum.
Einnig var Luxor-safnið þarna við
hliðina á hótelinu og heimsóttum
við staðina í fylgd með frábærum
fornleifafræðingi. Vegna hryðju-
verkaógnarinnar voru fáir hvítir
menn á ferli í bænum en allt fullt af
fólki af lituðum uppruna. Bærinn
var reyndar allur í gæslu ferða-
mannalögreglu þannig að það virk-
aði allt mjög öruggt
þarna og lítið mál að
fara um bætinn og
skoða.
Einstakt var að
setjast á veitingastaði
eða kaffihús á bökkum
Nílar þar sem maður
gat horft á egypsku
felucca-seglbátana í
sólarlaginu. Góður
kaffibolli kostaði rúm-
ar 100 ÍSK.
Flestir vestrænir
ferðamenn sem koma
þarna í dag fara beint af flugvell-
inum um borð í fljótabátana sem
sigla upp og niður Níl. Þetta fólk
sést lítið í bænum nema í hópferð-
um á hestakerrum og verslae lítið
við heimamenn. Að ganga fram hjá
mörgum galtómum risastórum
fimm stjörnu hótelum á bökkum
Nílar var mjög sérstakt og að vera
nær einn með stóran fimm stjörnu
hótelgarð við árbakka Nílar og
panta sér huggulegar veitingar í
blíðunni var eins og ævintýri.
Ferðaskrifstofa sá um skoðunar-
ferðir okkar um Egyptaland. Þeir
lögðu okkur til stóran og góðan
fólksbíl með bílstjóra og fararstjóra
sem var jafnframt fornleifafræð-
ingur sem útskýrði allar fornminj-
arnar í smáatriðum.
Farið var í Konungadalinn og öll
nærliggjandi hof og minjar þar sem
flestir faraóarnir eru jarðsettir í
gröfum sem eru grafnar í klöppina
langt ofan í jörðina. Allar grafirnar
eru fagurlega myndskreyttar þar
sem myndirnar og letrið skilja eftir
skilaboð og fyrirmæli frá faraó.
Margar grafirnar virðast hafa verið
grafnar „aftan frá“ til að villa um
fyrir grafarræningjum auk þess
sem aðeins viðkomandi faraó mátti
ganga um aðalinnganginn að gröf-
inni frá Konungadalnum – sem var
heilög leið og eingöngu ætluð Guði
eins og faraó var.
Meðal annars fórum við í dags-
ferð til Kaíró og var flogið snemma
um morgun og á flugvellinum í
Kaíró beið okkar fornleifafræðingur
með bíl og bílstjóra. Fyrst skoð-
uðum við píramídana og allar nær-
liggjandi minjar og staði með að-
stoð fornleifafræðingsins þar sem
maður fékk einnig að skoða hið
fræga konungsherbergi inni í
miðjum Keops-píramídanum, en
hann er elsta af sjö undrum ver-
aldar og eina mannvirkið sem enn
stendur í þessum sérstaka úrvals-
hópi veraldarundra. Allt er þetta
engu líkt og engin örugg kenning
um hvernig þetta var allt byggt en
margar tilgátur hafa komið fram.
Fornleifafræðingurinn fræddi
okkur um allt það helsta og merki-
lega við píramídana þar sem meðal
annars kom fram að í dag bendir
allt til að steinarnir í Keops-
píramídanum hafi verið steyptir á
staðnum með sérstakri aðferð en
ekki höggnir úr grjótnámum og
staflað upp á staðnum. Auk þess
hafi sumir stórir byggingarsteinar,
ca 100 til 200 tonn að þyngd, verið
búnir til með því að búa til mót úr
þunnum flísum, til dæmis úr gran-
íti, og síðan hafi holrúmið verið fyllt
með steypu. Sums staðar má sjá
glitta í steypuna bak við flísarnar. Í
framhaldinu var farið í egypska
fornminjasafnið í Kaíró sem geymir
um 120.000 einstaka egypska forn-
gripi en safnið stendur við Tahrir-
torg þar sem uppþotin urðu 2011
og talsverðar skemmdir voru þá
unnar á safninu.
Einna eftirminnilegast og merki-
legast var að heimsækja hofið í
Abydos og nágrenni þar sem eru
5.200 ára gömul manngerð stein-
virki, þau elstu í heiminum, og er
vagga trúarbragða Egypta. Saga
landsins nær yfir 7.000 ár.
Í kjallara Dendera-hofsins er
mynd af rafhlöðuljósum sem
Egyptar notuðu fyrir þúsundum
ára.
Egyptaland er algerlega einstak-
ur viðkomustaður auk þess sem
verðlag í landinu er með því lægsta
sem þekkist og flug fram og til
baka frá Íslandi í dag er varla
nema um kr. 80.000.
Egyptaland
Eftir Sigurð
Sigurðsson »Egyptaland með
sínum heimsfrægu
fornminjum er ein-
stakur staður auk þess
sem verðlag í landinu
er núna með því
lægsta sem þekkist.
Sigurður Sigurðsson
Höfundur er verkfræðingur.
Við viljum flest vera
siðleg í okkar um-
svifum hér á jörðinni.
Það er dapurlegt þeg-
ar vænt fólk styður
háa tollamúra og
tæknilegar viðskipta-
hindranir á matvæli
því það kemur niður á
svo mörgu.
Ísland er norðlæg og
harðbýl eyja. Vaxtar-
tíminn er stuttur og veðurfar kalt.
Við getum ekki framleitt öll mat-
væli og það sem við framleiðum
kostar mikið. Sunnar á hnettinum
vex grænmeti utan húss með sólar-
ljósi og vatni og skepnur ganga úti
allt árið. Lífræn ræktun er auð-
veldari, notkun tilbúins áburðar
minni og fjárfesting tiltölulega lítil.
Hér eru nokkuð góð lífskjör en
samt búa margir við skort. Sunnar
á hnettinum, sérstaklega í þróun-
arlöndum, lifa milljónir við mikinn
skort. Við getum hjálpað þeim og
neytendum hér með því að opna á
verslun og viðskipti með matvæli.
Tollverndin er
verst fyrir fátæka
Skattgreiðendur hér verja um 15
milljörðum á ári í beinan stuðning
við landbúnaðinn. Auk þess kostar
það neytendur um 25 milljarða á
ári, eða um 480.000 kr. fyrir fjög-
urra manna fjölskyldu, að hafa
ekki aðgang að tollfrjálsum mat-
vælum. Samtals eru þetta 40 millj-
arðar á ári.
Fátækt fólk hér telst vera 40-
50.000, þar af um 7.000 börn. Fá-
tækt fólk þarf að spara við sig holl
og góð matvæli og neyta óhollrar
og ónógrar fæðu. Í suðlægum þró-
unarlöndum vantar marga vinnu
og næga næringu.
Umhverfisvænt að
flytja inn matvæli
Við hér nýtum matarkistu hafs-
ins með umhverfisvænum og hag-
kvæmum hætti. Það sama verður
ekki sagt um landbúnaðinn. Sauðfé
er víða beitt á gróðursnauð víðerni
og heldur niðri gróðri sem vinnur
súrefni úr gróðurhúsaloftteg-
undum. Þurrkun votlendis er
mesta uppspretta gróðurhúsa-
lofttegunda á Íslandi. Til að fram-
leiða 1 kg af kjúklinga- og svína-
kjöti þarf að flytja inn um 2 kg af
korni o.s.frv. Samkvæmt þessu er
umhverfisvænt að framleiða minna
af matvælum hér og flytja meira
inn.
Það hagnast nánast allir
á frjálsum viðskiptum
Fólk hér þráir holl, fjölbreytt,
ódýr matvæli. Fólk í þróunar-
löndum þráir að geta framleitt eitt-
hvað sem selst og bætir líf þess.
Hér kunna margir vel til verka
varðandi mat-
vælaframleiðslu. Við
ættum að hjálpa fólki
í þróunarlöndum að
þróa matvælafram-
leiðslu og kaupa
hluta af framleiðsl-
unni af þeim. Mörg
Evrópulönd gera
þetta og kaupa sam-
tals yfir 10.000 millj-
arða kr. virði af land-
búnaðarvörum frá
þróunarlöndum á ári.
Verum víðsýn og siðleg
Hvort er mikilvægara að verð
kjöts, mjólkurafurða og eggja
lækki um 35%, sem gerir um
120.000 kr. á ári á hvern neytanda
og um 480.000 kr. á 4 manna fjöl-
skyldu og um 25 milljarða króna
samtals á alla Íslendinga, en að um
500 manns, eða svo, sem nú vinna
hér við matvælaframleiðslu þurfi
að velja sér annan starfsvettvang?
Breytist svarið ef gert er ráð
fyrir því að við 35% lækkun mat-
arverðs hér fjölgi störfum í ferða-
þjónustu, ef til vill um 5.000? En ef
tekið er tillit til þess að kolefn-
isspor af matvælum minnkar við
aukinn innflutning? En ef gert er
ráð fyrir því að 500 færri Íslend-
ingar flytji á ári til útlanda? En ef
tekið er tillit til þess að aldraðir og
öryrkjar sem lifa á strípuðum líf-
eyri myndu hafa það betra? En ef
tekið er tillit til þess að fækkun
starfa við matvælaframleiðslu um
500 hér fjölgar störfum í mat-
vælaframleiðslu annars staðar? En
ef störfum í þróunarlöndum, til
dæmis Afríku, fjölgar ef til vill um
5.000 ef við kaupum matvæli af
þeim? En ef tekið er tillit til þess
að hliðarverkun af fjölgun starfa í
til dæmis Afríku um 5.000 gæti
verið sú að um 50.000 fleiri fengju
næga næringu?
Kjarni málsins er að tollar og
viðskiptahindranir á matvæli eru
ósiðlegir. Þeir rýra lífskjör veru-
lega og niðurfelling þeirra er lífs-
spursmál fyrir tugi þúsunda.
Evrópuþjóðir hafa fyrir löngu lagt
niður matartollmúrana sín á milli
og við eigum að gera slíkt hið
sama fyrir okkur sjálf og fjöl-
marga aðra hér á móður Jörð.
Matvæli fyrir
alla á móður jörð
Eftir Guðjón
Sigurbjartsson
Guðjón Sigurbjartsson
» Tollamúrar okkar á
matvæli eru ósið-
legir. Þeir rýra lífskjör
verulega og niðurfelling
þeirra er lífsspursmál
fyrir tugi þúsunda.
Höfundur er viðskiptafræðingur og
fv. yfirmaður fjármála- og rekstr-
ardeildar Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar.
gudjonsigurbjartsson@gmail.com
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Allt um sjávarútveg