Morgunblaðið - 15.04.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. APRÍL 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Morgun-blaðiðsagði á
föstudag frá nýrri
talningu Samtaka
iðnaðarins á íbúð-
um í byggingu á
höfuðborgarsvæðinu, skipt eft-
ir póstnúmerum. Tölurnar
sýna að rétt tæpar fimm þús-
und íbúðir eru nú í byggingu á
þessu svæði, þar af rúmur
helmingur í höfuðborginni
sjálfri. Athygli vekur hve hátt
hlutfall þessara íbúða er á dýr-
ari svæðum en lágt hlutfall á
svæðum þar sem ætla má að
boðið verði upp á íbúðir á við-
ráðanlegu verði fyrir þá tekju-
eða eignaminni.
Í Reykjavík er rúmlega
þriðja hver íbúð, hátt í eitt
þúsund, í byggingu í póstnúm-
erinu 101. Megnið af því sem
eftir stendur er einnig á svo-
kölluðum þéttingarsvæðum, en
innan við tíunda hver íbúð sem
verið er að byggja í borginni er
í Grafarholti eða Úlfarsárdal,
þar sem verið er að brjóta nýtt
land undir byggingar.
Sigurður Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðn-
aðarins, bendir á að það séu
„fyrst og fremst pólistíkar
áherslur sem leiða fram þessa
niðurstöðu“. Hann segir enn-
fremur: „Það er fyrst fremst
þörf fyrir hagkvæmar íbúðir.
Það hefur verið bent á að það
þarf íbúðir fyrir yngra fólk
sem er að koma inn á markað-
inn og fyrir tekjulága og eigna-
litla einstaklinga. Og síðan
minni íbúðir fyrir eldra fólk
sem vill minnka við sig. Ég fæ
ekki séð að þessi þörf birtist í
íbúðum í byggingu í Reykja-
vík. Það var stofnaður átaks-
hópur um húsnæðis- og
byggingarmarkaðinn af aðilum
vinnumarkaðarins,
stjórnvöldum og
sveitarfélögum.
Ég sakna þess
mjög að sjá ekki
meira frá sveit-
arfélögunum og
heyra hvernig þau ætla að
leysa þennan vanda. Þótt
vissulega sé hluti nýrra íbúða
hagkvæmar íbúðir get ég ekki
séð að þessar tölur beini okkur
í átt að lausn. Sveitarfélögin
hafa mikið um það að segja
hvað er byggt og hvar.“
Sigurður bendir einnig á að
áherslan í umræðunni um að
greiða ungu fólki og tekjulág-
um leið inn á húsnæðismarkað-
inn snúist aðallega um að ýta
undir eftirspurnina með því að
styðja við þessa hópa, svo sem
með eiginfjárlánum frá ríkinu.
Áherslan ætti að hans mati að
vera á framboðshliðina: „Þetta
er röng forgangsröðun. Þótt
fólki sé hjálpað að kaupa íbúðir
er grunnvandinn sá að það
vantar íbúðir. Hvaða íbúðir á
fólk að kaupa fyrir alla þessa
styrki? Þeir breyta því ekki að
það þarf að byggja miklu meira
af hagkvæmum íbúðum.“
Vandinn á húsnæðismark-
aðnum er vissulega pólitísk
ákvörðun sem tekin var og
fylgt fram af mikilli hörku
þrátt fyrir ítrekuð varnaðar-
orð. Húsnæðisvandinn er
dæmi um afleiðingar rangrar
forgangsröðunar og þess að
leyfa stórskaðlegri blöndu af
draumsýn, kreddum og for-
dómum að stjórna uppbygg-
ingu í höfuðborginni. Og þrátt
fyrir góðan vilja hjá ríkisvald-
inu og aðilum vinnumarkaðar-
ins verður vandinn ekki leyst-
ur á meðan stærsta sveitar-
félagið situr við sinn keip í
þessum efnum.
Húsnæðisvandinn
leysist ekki fyrr en
Reykjavík víkur frá
kreddum sínum}
Framboðsvandi
Tölur um þróuná fjölda starfs-
manna við grunn-
skóla landsins eru
mjög umhugs-
unarverðar.
Starfsmönnum grunnskólanna
hefur fjölgað um 39% á síðustu
tveimur áratugum en nem-
endum hefur á sama tímabili
fjölgað um 8%. Þetta þýðir að
nemendum á hvern kennara
hefur fækkað mjög og nú er
svo komið að 5,4 nemendur eru
á hvern kennara í grunn-
skólum landsins.
Ísland virðist hafa mjög fáa
nemendur á hvern kennara
miðað við þau lönd sem við
berum okkur almennt saman
við og er það einnig umhugs-
unarefni þegar haft er í huga
að samanburður á námsárangri
á milli landa hefur ekki verið
eins og við hefðum óskað.
Ragnar Þór Pét-
ursson, formaður
Kennarasambands
Íslands, segir að
mikil mönnun í ís-
lenska skólakerf-
inu skýrist að hluta til af fjölda
stuðningsaðila og að þá þróun
megi að einhverju leyti rekja
til þess hvernig kosið hafi ver-
ið að takast á við skólakerfi án
aðgreiningar. „Sú leið er að
einhverju leyti að ganga til
baka, menn eru farnir að sjá að
þetta hafi verið misráðin leið
til að ná þessu markmiði,“ seg-
ir Ragnar. Hann segir einnig
að nú standi yfir eins konar
naflaskoðun í kerfinu og að í
haust megi vænta tillagna um
úrbætur. Augljóst er að
ástæða er til að leggja mat á
þessa þróun og áhugavert
verður að sjá þær tillögur sem
út úr naflaskoðuninni koma.
Mikilvægt er að
meta kosti og galla
skólakerfisins}
Naflaskoðun stendur yfir
Á
dögunum mælti ég fyrir frum-
varpi sem festa mun í sessi fag-
lega umgjörð um starfsemi lýð-
skóla. Til þessa hefur ekki verið
nein löggjöf í gildi um slíka skóla
en markmiðið með nýja frumvarpinu er að
renna stoðum undir starfsemi þeirra.
Fjölbreytni er menntakerfinu mikilvæg,
nemendur hafa ólíkar þarfir og þeir þurfa að
hafa val um sitt nám. Meðal ástæðna brott-
hvarfs úr framhaldsskólunum okkar er ákveð-
in einsleitni í námsvali og það að nemendur
finna sig ekki í námi. Það er vel að fjölbreytni
námsframboðs hér á landi hefur aukist, ekki
síst á framhaldsskólastiginu, og að fleiri nem-
endur séu opnir fyrir námskostum t.d. á sviði
verk- og tæknigreina.
Lýðskólar vinna með lykilhæfni skólastarfs,
líkt og kveðið er á um í aðalnámskrá framhaldsskóla, svo
sem námshæfni, skapandi hugsun, sjálfbærni og lýðræð-
isleg vinnubrögð en meðal markmiða þeirra samkvæmt
frumvarpinu verður að mæta áhuga og hæfileikum nem-
enda sem vilja átta sig betur á möguleikum sínum og
stefnu í lífi og starfi. Í dag starfa LungA-skólinn og
Lýðháskólinn á Flateyri eftir hugmyndafræði lýðskóla
og á forsvarsfólk þeirra lof skilið fyrir frjótt og gott starf.
Skólarnir hafa gætt nærsamfélög sín auknu lífi og gefið
nemendum úr ýmsum áttum tækifæri til að dvelja þar.
Í frumvarpinu er kveðið á um hvaða skilyrði fræðslu-
aðilar þurfa að uppfylla til að fá viðurkenn-
ingu til að starfa undir heitinu lýðskóli. Þar
eru meðal annars sett fram skilyrði um
stjórnskipan lýðskóla, lágmarksstarfstíma og
lágmarksfjölda nemenda. Einnig eru ákvæði
um forvarnir og réttindi nemenda, aðbúnað
og öryggi, hæfni starfsfólks og fyrirkomulag
náms. Þá er mælst til þess að nám í lýðskólum
nýtist nemendum til frekari verkefna eða til
áframhaldandi náms, m.a. með aðferðum
raunfærnimats, sem er þekkt aðferðafræði á
vettvangi framhaldsskóla og framhalds-
fræðslu.
Á þessum tímamótum verður mér hugsað
hlýlega til Jónasar Jónssonar frá Hriflu, fyrr-
um menntamálaráðherra. Hann var tals-
maður þess að hér á landi væri öflugt og fjöl-
breytt menntakerfi, þar sem meðal annars
væri lögð áhersla á ræktun mannsandans og að nem-
endur gætu öðlast aukið sjálfstraust. Nýtt frumvarp um
lýðskóla skapar svo sannarlega umgjörð utan um fjöl-
breyttari valkosti í íslensku menntakerfi og eykur lík-
urnar á að nemendur finni nám við hæfi.
Ég er virkilega ánægð með þær jákvæðu viðtökur sem
frumvarpið hefur fengið á Alþingi og þann meðbyr sem
ég finn með menntamálum í okkar samfélagi nú um
stundir.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Lýðskólar á Íslandi
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Guðni Einarsson
Helgi Bjarnason
Unnið er að fjármögnunlagningar rafstrengsmeðfram Kjalvegi fráBláfellshálsi í Kerlingar-
fjöll og Hveravelli og hálendisskála
og endurvarpsstöðvar á þeirri leið.
Veiturafmagnið kemur þá í stað
dísilrafstöðva. Ef það tekst að ná
endum saman mun RARIK láta
plægja niður rafstrenginn í sumar.
Kristján L. Möller, fyrrverandi
alþingismaður og ráðherra, vinnur
að verkefninu fyrir hönd ferðaþjón-
ustuaðila á Kili. „Verkefnið snýst um
að leggja rafstreng upp á Kjöl og
plægja hann niður í staðinn fyrir að
ferðaþjónustan á svæðinu uppfæri
og stækki þrjár dísilrafstöðvar,“
segir Kristján.
Hann segir að málið sé á við-
kvæmu stigi og enn sé eftir að hnýta
lausa enda við fjármögnun þeirra
sem að því koma. „Aðalatriðið er að
áfram er unnið að verkefninu og ég
er orðinn sæmilega bjartsýnn á að
það takist.“
Hleðslustöðvar fyrir rafbíla
Jarðstrengur var lagður frá
Gullfossi og upp á Bláfellsháls árið
2017. Ferðaþjónustufyrirtæki, send-
ar Neyðarlínunnr og endurvarps-
stöðvar farsíma njóta góðs af raf-
magni úr honum.
Sveitarstjórn Bláskógabyggðar
fjallaði nýlega um beiðni um 15 millj-
óna króna fjárstyrk til áframhald-
andi lagningar rafstrengs frá Blá-
felli að Hveravöllum, í Kerlingarfjöll
og að Gíslaskála. Það er um 70 km
leið. Í fundargerð sveitarstjórnar-
innar frá 21. mars sl. kemur fram að
hún telji mjög jákvætt að haldið
verði áfram með verkefnið. Blá-
skógabyggð lagði 10 milljónir í verk-
efnið 2017 og var sveitarstjóra falið
að ræða fjárhæð framlags Blá-
skógabyggðar vegna framhaldsins.
Helgi Kjartansson, oddviti Blá-
skógabyggðar, segir að ferðamanna-
staðirnir Kerlingarfjöll, Gíslaskáli,
Árbúðir, Fremstaver og Hveravellir
muni njóta góðs af rafstrengnum og
fleiri minni skálar. Hann segir að
Rarik muni reka strenginn og leggja
mest af mörkum til lagningar hans.
Auk þess sé óskað eftir því að
rekstraraðilar og sveitarfélög komi
að málinu.
Sveitarfélagið á Gíslaskála, Ár-
búðir og Fremstaver og segir Helgi
að rafmagn frá veitu bæti rekstrar-
grundvöll starfseminnar, gefi mögu-
leika á rekstri í lengri tíma á árinu
og fari betur með húsin.
„Þetta er mjög flott verkefni og
skemmtilegt,“ segir Helgi og nefnir
umhverfisþáttinn sérstaklega. „Það
er verið að aka olíu þarna uppeftir í
tonnavís til að knýja dísilrafstöðvar.
Svo er þetta mikilvægt vegna orku-
skipta svo hægt sé að setja hleðslu-
stöðvar fyrir rafbíla þarna uppfrá
þannig að hægt sé að aka á rafbílum
yfir Kjöl. Svo fylgir þessu rekstr-
aröryggi fyrir senda og þess háttar.“
Kostar 270 milljónir
Kjölur er í framhaldi af veitu-
svæði Rarik og mun fyrirtækið
leggja strenginn, ef samningar nást.
Pétur E. Þórðarson aðstoðarfor-
stjóri segir að viðræður séu í gangi
við umsækjendur um tengingar á
þessum stöðum. Telur hann ágætis
líkur á að af þessu verði en niður-
staða fáist þó ekki fyrr en eftir
páska.
Stengurinn yrði að mestu lagð-
ur meðfram Kjalvegi, 65-70 km leið.
Áætlaður kostnaður er 270 milljónir
kr. Um fjármögnun fer samkvæmt
gjaldskrá Rarik. Umsækjendur
greiða tengigjöld en hluti kemur í
gegnum framtíðarnotkun.
Undirbúa lagningu
rafstrengs upp á Kjöl
Hveravellir
Bláfellsháls
Brúarhvammur
Kerlingarfjöll
Kjölur
Langjökull
Rafstrengur upp á Kjöl
Grunnkort/Loftmyndir ehf.
Fyrirhugaður jarð-
strengur yfi r Kjöl að
Hveravöllum
Rafstrengur lagður
2017 frá Brúarhvammi
að Geldingarfelli á
Bláfellshálsi
Neyðarlínan
hafði for-
göngu um það
að rafstrengur
var lagður frá
Gullfossi og
upp á Bláfells-
háls fyrir
tveimur árum.
Rafmagn frá
honum knýr
sendistöð Neyðarlínunnar á
Bláfelli og kom í stað smávirkj-
unar sem flutt var annað.
Rarik kom að verkefninu
ásamt Bláskógabyggð og tveim-
ur ferðaþjónustufyrirtækjum
sem eru með rekstur á Geld-
ingafelli, það er að segja Arctic
Adventures og Mountaineers of
Iceland.
Flutningsgeta strengsins var
höfð rífleg svo hægt yrði að
framlengja hann norður í Kerl-
ingarfjöll, á Hveravelli og aðra
ferðamannastaði á leiðinni og
endurvarpsstöðvar.
Strengur á
Bláfellsháls
FYRRA SKREFIÐ
Náttúra Ferða-
fólk í Hveradölum.