Morgunblaðið - 15.04.2019, Blaðsíða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. APRÍL 2019
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Íslensk leikrit eru oft og tíðum
svört, þungbúin og lík veðurofsanum
og svartnættinu sem Íslendingar
þurfa að búa við. Svartnættið krist-
allast líka í samskiptum persónanna
sem eru oft og tíðum ofsafengin og
fjölskylduböndin
eru oft mjög
brotakennd. En
allt þetta er gert
með húmor og oft
og tíðum mikilli
ljóðrænu,“ segir
Ragnheiður
Ásgeirsdóttir
þegar hún er beð-
in að lýsa því
hvort einhver
ákveðinn tónn
einkenni íslenska nútímaleikritun.
Ragnheiður er skipuleggjandi
íslenskrar leiklestrarhátíðar sem
fram fer í París á skírdag og föstu-
daginn langa undir yfirskriftinni
Islande, terre de théâtre eða Leik-
húslandið Ísland. „Leiklestrarnir
fara fram í einu af helstu leikhúsum
Parísarborgar, Theatre 13/Seine,
sem rekið er af Parísarborg og er
mjög vinsælt hjá yngri kynslóðinni.
Þar verða alls sex íslensk nútíma-
leikrit eftir jafnmarga höfunda leik-
lesin á frönsku undir stjórn franskra
leikstjóra,“ segir Ragnheiður og
reiknar með húsfylli báða daga, en
leikhúsið tekur rúmlega 200 manns í
sæti.
Eiga skilið að rata víðar
Verkin sem lesin verða eru Vitleys-
ingarnir eftir Ólaf Hauk Símonarson,
Djúpið eftir Jón Atla Jónasson,
Norður eftir Hrafnhildi Hagalín,
Svartur hundur prestsins eftir Auði
Övu Ólafsdóttur, Hystory eftir Krist-
ínu Eiríksdóttur og Kartöfluæturnar
eftir Tyrfing Tyrfingsson. „Í öllum
tilvikum nema með leikrit Ólafs
Hauks er um nýjar þýðingar að ræða.
Ég valdi þessi verk sökum þess að
mér finnst þau góð og eiga skilið að
rata víðar,“ segir Ragnheiður. Spurð
hvort hún hafi séð þau öll á sviði hér-
lendis svarar hún því neitandi og tek-
ur fram að Norður og Kartöfluæt-
urnar séu einu verkin sem hún hafi
séð á sviði.
„Alls taka 37 franskir leikhús-
listamenn þátt í flutningnum og höf-
undarnir sex verða allir viðstaddir.
Ég ákvað að hafa einn leikstjóra á
verk og eru þeir allir ungir nema
einn,“ segir Ragnheiður og tekur
fram að fjöldi þeirra leikhúslista-
manna sem þátt taka helgist af því að
hver leikstjóri hafði frjálsar hendur
um val á samstarfsfólki. „Ungu leik-
stjórarnir eru allir með eigin leik-
hópa sem þeir eru vanir að vinna
með. Það varð til þess að hver og einn
leikari leikur aðeins eitt hlutverk á
hátíðinni, með einni undantekningu
en það er dóttir mín, Andrea El Azan,
sem útskrifaðist í fyrra úr ríkisleik-
listarskólanum í París og hefur haft
nóg að gera síðan,“ segir Ragnheiður
og tekur fram að það sé mikill fengur
fyrir ungt leiklistarfólk að fá tæki-
færi til að vinna í Theatre 13/Seine.
Frumkvæðið og öll yfirstjórn há-
tíðarinnar er í höndum Ragnheiðar
sem búið hefur í París í fjóra áratugi.
„Ég fór hingað til náms á sínum tíma
og útskrifaðist sem leikhúsfræðingur
frá Sorbonne-háskóla 1985,“ rifjar
Ragnheiður upp þegar hún er spurð
um bakgrunn sinn, en hún hefur á
umliðnum áratugum sinnt marghátt-
uðu kynningar- og útbreiðslustarfi í
þágu íslenskra leikskálda og leikrit-
unar á franskri grundu. Sem dæmi
stóð hún fyrir sambærilegum leik-
lestrarhátíðum í París og Brussel ár-
ið 2004 þar sem meðal annars var
kynnt leikritið And Björk of course...
eftir Þorvald heitinn Þorsteinsson
sem í framhaldinu var sett upp í
Brussel við góðar viðtökur og Hæg-
an, Elektra eftir Hrafnhildi Hagalín
sem í framhaldinu var sett upp í
Suður-Frakklandi.
„Eftir að ég setti upp Galdra-Loft
1987 í París var ætlunin mín að flytja
heim, en þá kynntist ég manninum
mínum,“ segir Ragnheiður sem til
fjölda ára var gift leikstjóranum og
þýðandanum Nabil El Azan. „Um
tíma vann ég sem aðstoðarleikstjóri
hjá Comédie-Française áður en ég
fór að eignast börn,“ segir Ragnheið-
ur sem fór þegar börnin eltust í aukn-
um mæli að huga að þýðingum
íslenskra verka á frönsku. „Það var
vinna sem ég gat auðveldlega unnið
heima, sem hentaði mér vel. Mark-
mið mitt var að finna leikrit sem
gaman væri að láta Frakka upp-
götva,“ segir Ragnheiður sem hefur
haft frumkvæði að þýðingum á alls 21
íslenskum leikriti eftir 11 höfunda á
frönsku. Þar af hefur hún þýtt 16
verk sjálf í samvinnu við franskan
þýðanda og fengið þýðanda að fimm
öðrum, en þýðendurnir eru Nabil El
Azan, Catherine Eyjólfsson, Gérard
Lemarquis, Etienne Marest og
Claire Béchet. Sex þessara verka
hafa í kjölfarið verið sett á svið, enn
fleiri leiklesin og eitt, Fjalla-
Eyvindur eftir Jóhann Sigurjónsson,
gefið út á bók 2002.
Starfið unnið í hjáverkum
„Ég hef unnið þýðingarnar í hjá-
verkum, enda þýðingastarfið ekki vel
borgað – að ég tali nú ekki um leik-
ritaþýðingar sem í fæstum tilvikum
rata í útgáfu í formi bókar,“ segir
Ragnheiður og bendir á að leikrita-
þýðingar falli sem dæmi ekki vel að
styrkjakerfi Bókmenntakynning-
arsjóðs, þó sjóðurinn hafi stutt leik-
lestrarhátíðina þetta árið.
Sem lið í kynningarstarfi í þágu
íslenskrar leikritunar hefur Ragn-
heiður komið upp vefnum theatre-
islandais.fr þar sem fjallað er um öll
þau leikrit og höfunda sem þýdd hafa
verið á frönsku undanfarin 30 ár fyrir
hennar tilstilli. „Þessi vefur virkar
dálítið eins og bókaútgáfa. Það er erf-
itt að gefa út leikrit vegna þess að
kaupendurnir eru aðallega ungt leik-
húslistafólk sem á lítinn pening. Þeir
sem eru áhugasamir geta haft beint
samband við mig í gegnum vefinn og
nálgast leikritin í rafrænu formi,“
segir Ragnheiður.
Þess má að lokum geta að meðan á
hátíðinni stendur verður sýning á
verkum Halldórs Ásgeirssonar í and-
dyri leikhússins Theatre 13/Seine.
Þungbúin með miklum húmor
 Íslensk leikrit leiklesin á hátíð í París í dymbilvikunni  37 franskir leikhúslistamenn koma að há-
tíðinni  Skipuleggjandinn hefur haft frumkvæði að þýðingu 21 íslensks leikrits síðustu þrjá áratugi
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon Morgunblaðið/Árni Sæberg Morgunblaðið/Styrmir Kári
Morgunblaðið/Hari
Leikskáldin Í efri röð frá vinstri eru Auður Ava Ólafsdóttir, Hrafnhildur Hagalín og Jón Atli Jónasson. Í neðri röð
frá vinstri eru Kristín Eiríksdóttir, Ólafur Haukur Símonarson og Tyrfingur Tyrfingsson. Öll mæta þau til Parísar.
Morgunblaðið/Kristinn Morgunblaðið/Eggert
Ragnheiður
Ásgeirsdóttir
„Frumkvæði og framtak Ragnheið-
ar er bæði einstakt og þakkar-
vert,“ segir Hrafnhildur Hagalín
leikskáld. Leikrit hennar Norður
verður leiklesið í París í dymbil-
viku, en fyrir 15 árum var leikrit
hennar, Hægan, Elektra, leiklesið í
Frakklandi á leiklestrarhátíð sem
Ragnheiður Ásgeirsdóttir stóð fyr-
ir. „Í framhaldinu á leiklestrinum á
Hægan, Elektra var verkið sett
upp í Suður-Frakklandi af mjög
framsæknu og flottu leikhúsi,“
segir Hrafnhildur og tekur fram að
það skipti ótrúlega miklu máli að
íslensk leikrit séu kynnt með
þessum hætti erlendis.
„Íslenskt málsvæði er ekki stórt
og tækifærin því ekki mörg. Það
er því afar þakkarvert þegar
einangrun íslenskra leikskálda er
rofin með þessum hætti,“ segir
Hrafnhildur og bendir á að Ragn-
heiður hafi haft frumkvæði að því
að fjöldi íslenska leikrita sé þýdd-
ur á frönsku. „Það gefur mögu-
leika á frekari kynningu og jafnvel
uppfærslum,“ segir Hrafnhildur
sem starfar sem listrænn ráðu-
nautur Borgarleikhússins og hefur
á þeim vettvangi reynt að efla
tengslanet íslensks leikhúss og
leikskálda.
„Við erum komin í samstarf við
samtök sem samanstanda af
fulltrúum nokkurra Evrópulanda
sem hafa það að markmiði að
kynna ný leikrit milli landa,“ segir
Hrafnhildur og tekur fram að ósk-
andi væri að meira fjármagni væri
varið til að þýða íslensk leikrit til
kynningar erlendis, sambærilegt
og gert sé með bækur.
Aðspurð segir Hrafnhildur oft
horft til hins enskumælandi heims
í verkefnavali evrópskra leikhúsa
sem helgist að hluta af því hversu
útbreidd enskan er. „Auðvitað
hafa þau verk sem eru á tungu-
máli sem fleiri skilja ákveðna for-
gjöf. Það eru tiltölulega fá verk á
öðrum tungumálum sem ná í gegn
í Evrópu,“ segir Hrafnhildur og
tekur fram að fyrrnefnt samstarf
auki vonandi fjölbreytnina.
Þakkarvert framtak
STYRKJA ÆTTI ÞÝÐINGAR LEIKRITA TIL KYNNINGAR ERLENDIS
Á ferðalagi Guðrún S. Gísladóttir og
Sigurður Skúlason í frumuppfærslunni á
Norður sem Þjóðleikhúsið sýndi 2004.
Morgunblaðið/Árni Torfason
VANTAR ÞIG STARFSFÓLK?
Traust og fagleg
starfsmannaveita
sem þjónað hefur íslenskum
fyrirtækjum í áraraðir
Við útvegum hæfa
starfskrafta í flestar
greinar atvinnulífsins
Suðurlandsbraut 6, Rvk | S. 419 9000 info@handafl.is | handafl.is