Skessuhorn - 20.12.2001, Blaðsíða 23

JÍ'.
skessuhöbki fimmtudagur 20. desember 2001 23
OLCL
uzízia
f
Hann er sá er koma skal
- hugleiðing á aðventu
Ég heilsa lesendum Skessuhorns með glöðum huga og
bestu óskum um gleðilegjól.
Þannig er nú, að Skessuhornið sjálft blasir við frá
heimili mínu, Borg á Mýrum: tignarlegt, mikilfenglegt
fjall, líkt og pýramídi frá Egyptalandi, sem hefur óvart
sest að hjá okkur Mýramönnum og Borgfirðingum. Ein-
hvern veginn þá ber þetta fjall af öðrum. Því verður ekki
jafnað við neitt.
En hér á Borg á Mýrum hefur margt gerst á langri sögu
staðarins. Það þekkjum við meðal annars af stórvirki
Snorra Sturlusonar, Egilssögu.
í Egilssögu segir frá því er Egill Skallagrímsson reynir
þann harmleik að missa tvo syni sína með stuttu millibili.
Hann lifir harm sem er óbærilegur.
Egill verður hryggur mjög og svo ganga þessir atburðir
nærri honum að hann missir lífslöngun og vill ekki leng-
ur lifa. Hann leggst í lokrekkju sína og þiggur hvorki mat
né drykk; ekkert af heimafólki hans vogar sér að nálgast
hann eða yrða á hann - enda höfðu menn almennt af því
slæma reynslu að eiga við Egil, þegar illa lá á honum.
Þá er sent eftir Þorgerði dóttur Egils, vestur í Dali og
henni tekst með fortölum og blekkingum að vekja aftur
lífslöngun föður síns.
Á hlaðinu á Borg á Mýrum er afsteypa af myndverki As-
mundar Sveinssonar, sem hann gerir um þennan atburð
og kallar Sonatorrek, eftir ljóði því sem Egill orti síðar um
sonamissinn, sorg sína og tilfínningar. I þessu verki Ás-
mundar birtast tvær persónur í átökum og í römmum
slag. Hann dregur þar fram Egil og Þorgerði og lætur þau
eins og glíma um hvað verði í lífi Egils; mun hann lifa
eða deyja. Getur hann tekist á við þjáningu sína og haft
betur, eða verður hann undir?
Vinur minn einn sem kom í heimsókn og skoðaði þetta
listaverk í krók og kring, kvað upp úr um álit sitt og
sagði.: „Mér finnst nú engin mannsmynd vera á Agli.“ Þá
hefur hann sjálfsagt ekki áttað sig á því hversu spámann-
leg þessi orð hans voru. Auðvitað er engin mannsmynd á
Agli. Asmundur birtir Egil fullan af angist, sundurtættan,
eins og æpandi upp í himininn, með gat í gegn um sig
miðjan. Það er kannski sönnust mynd af hinum sigursæla
víkingi, sem hefur alltaf betur, nú, þegar hann mætir ör-
lögum sem hann ræður ekki við og getur ekki beitt afli
sínu og vopnum, til að rétta hlut sinn.
Við þekkjum hvernig þessari sögu vindur fram. Þor-
gerður fær föður sinn til að horfast í augu við sjálfan sig
og hún sannfærir hann um að hann eigi ekki að taka líf
sitt, þótt hann sjái ekkert framundan annað en myrkur og
dauða. Og hún fær hann til þess að yrkja. Egill yrkir þá
ljóðið Sonatorrek, þar sem hann lýsir líðan sinni, rekur
harm sinn og nær að lokum sátt við hlutskipti sitt. Hann
lýkur ljóðinu með þessum orðum: "... skal eg þó glaðr
með góðan vilja og óhryggr heljar bíða."
Af þessu sögubroti úr Egilssögu er margt hægt að læra.
Egill var ekki kristinn maður. Hann þekkti ekki kristið
bænamál eða efni ritninganna. Hann var prímsigndur, líkt
og margir heiðnir vígamenn og höfðingjar þessa tíma,
sem tóku prímsigningu til að geta verið samvistum og
unnið með kristnum mönnum.
Þessi saga af Agli og reynslu hans hefur almenna,
mannlega skírskotun sem er ekki bundin einni skoðun eða
trúarhugmynd. Hún kennir okkur að það er lífvænleg
leið að bregðast við sorginni með því að búa eitthvað til,
með því að skapa, bregða birtu inní myrkrið sem sækir að.
Með því að yrkja um harm sinn gengur Egill út úr ein-
semd sjálfs sín og eignast eitthvað nýtt. Hann liggur ekki
lengur einn í kröm sinni og hugarangri, þvi hann hefur
skapað eitthvað sem hann getur deilt með og gefið öðr-
í hjarta hans hafa ef til vill bærst svipaðar tilfinningar og
skáldbróðir hans orðar svo vel í 102. Davíðssálmi.
Drottinn heyrþú hæn mína
og hróp mitt berist til þín.
Byrg eigi auglit þitt jyrir mér
þegar ég er í nauðum staddur,
hneig að mér eyra þitt, þegar ég kalla,
flýtþér að bænheyra mig.
Treystum drottni, því hann heyrir bænir okkar. Ekkert
myrkur verður svo svart að ljós hans geti ekki vísað okkur
veg. Engin nótt svo myrk að dagur hans fái ekki búið þar.
Nú á aðventu, við dyr helgra jóla, erum við full eftdr-
væntingar eftir hátíð ljóss og friðar. Hin mikla hátíð nálg-
ast, kemur til þjóðar sem býr í myrkruin, endurnýjar vonir,
breytir, gefúr gleði og fögnuð. Því getum við horft von-
glöð ffam á veg og minnst fæðingar
Guðssonar með auðmýkt og þökk. Vörumst að láta
þessa miklu hátíð hverfa inní eintómt skrum og umbúðir.
Skiljum eftir þröng og barnsleg sjónarmið þjóðar sem hef-
ur gleymt því að hún hefúr átt ríkulega Guðs náð. Af-
komu, auð og líf.
Drottinn Jesús sækir okkur heim. Hann leitar að huga
okkar og hjarta, því þar vill hann búa og auðga okkur, fýlla
okkur sannri mennsku með anda sínum og orði. Því bless-
aður er hann sem er ljós heimsins, og lífgar að nýju kalt
hjarta og styrkir veikan huga.
Hann hressir, endurnærir, byggir upp, og lifir með okk-
ur í fyrirheitum sínum. Þá getum við sagt, óttalaust og án
áhyggju. Drottinn, Jesús bróðir besti, miskunna þú okkur.
Gleðilega hátíð, í Jesú nafni.
Þorbjöm Hlynur Amason