Skessuhorn - 20.12.2001, Blaðsíða 41

SBjíSSUiiöiai'í
FIMMTUDAGUR 20. DESEMBER 2001
41
Slok veiði annað anð 1 roð
Samantekt veiðimálastoínunar um laxveiði á Vesturlandi 2001
Vesturland er sá landshluti sem
geymir flestar laxveiðiár á Islandi.
Arið 2000 var þannig skráð laxveiði
í 37 vatnakerfi í þessum landshluta
og algengt er að um 40% veiddra
laxa í stangaveiði hverju sinni, komi
úr vestlensku ánum. Veiðimála-
stofnun hefur umsjón með skrán-
ingu og samantekt veiðiskýrslna.
Veiðin í ánum er oft notuð til að
meta verðgildi veiðivatna og eru
lagðar til grundvallar við fiskirann-
sóknir og til að meta árangur af
ræktun. I heild má því segja að slíkt
skýrsluhald sé mjög mikilvægt varð-
andi nýtingu, verndun og viðhald
þeirrar auðlindar sem felst í veiðum
á laxi og silungi. Hér er ætlunin að
gera grein fýrir veiðinni á Vestur-
landi sumarið 2001 með hliðsjón af
veiði liðinna ára. I sumum tilfell-
um er stuðst við bráðabirgðatölur
sem kunna að breytast þegar að
unnið hefur verið endanlega úr
skýrslum.
Laxveiðin 2001
Áætlað er að um 10.700 laxar hafi
veiðst á stöng í ám á Vesturlandi
árið 2001 (tafla 1). Flestir laxar
komu á land úr Langá á Mýrum alls
1407 laxar, en skammt á eftir komu
Norðurá með 1337 laxa og vatna-
svæði Þverár (Þverá, Kjarrá og Lida
Þverá) með 1204 laxa. Þá komu
960 laxar á land úr Laxá í Leirár-
sveit og 957 úr Grímsá í Borgar-
firði. Ar á Vesturlandi voru fýrir-
ferðarmiklar í veiðinni á landsvísu,
en þar var Langá í öðru sæti á eftir
Laxveiðin á Vesturlandi varð
fremur slök annað árið í röð, en þó
reyndist í heild um 4% bati frá ár-
inu 2000. Veiðin batnaði í
nokkrum ám og ber þar veiðibatann
í Langá hæst, en þar jókst veiðin
um 350 á milli ára. I Dalasýslu
varð mikill veiðibati á milli ára.
Haukadalsá og Laxá í Dölum komu
vel út, en einnig má minnast á
Miðá, Fáskrúð og Búðardalsá. Góð
Rangánum, Norðurá f því þriðja,
Þverá varð í fimmta sæti og Grímsá
og Laxá í því níunda og tíunda.
Langá varð hins vegar efst af ám
með sjálfbæra veiði, en sem kunn-
ugt er byggist veiði í Rangánum að
stærstum hluta á sleppingum sjó-
gönguseiða.
veiði var einnig í Flókadalsá í Borg-
arfirði og Hítará á Mýrum.
Ymsir þættir hafa áhrif á laxveið-
ar hverju sinni. Mikið vatnsleysi og
þurrkar hrjáðu veiðimenn svo vik-
um skipti síðastliðið sumar og hafði
án efa þau áhrif að minna kom upp
úr sumum ánum en efni stóðu til.
Einnig geta breytingar á veiðifyrir-
komulagi haft veruleg áhrif. Síð-
ustu árin hefur borið á þeirri þróun
að fluguveiðar eru að taka við af
maðkveiði. Þannig var maðkveiði
nú ekki leyfð í Kjarrá og þá var ekk-
ert svokallað maðkaholl í Norðurá.
I Flekkudalsá var sama uppi á ten-
ingnum, en þar er nú eingöngu
veitt á flugu. Slíkar breytingar geta
haft einhver áhrif á veiðitölur í við-
komandi ám.
Þróun laxveiða
Mikill breytileiki er í laxgengd á
milli ára í íslenskum veiðiám.
Sveiflur í laxgengd eru sýnu meiri í
ám norðanlands, en í ám á Suður -
og Vesturlandi. Árin 1986 til 2000
er meðalveiðin á stöng á Vestur-
landi 13.205 laxar. Á þessu árabili
hefur veiðin orðið minnst 10.294
laxar árið 2000, en mest 18.235 árið
1988n (1. mynd). Veiðin árið 2001
varð því um 19% undir meðaltali
þessa tímabils.
Laxagöngur hverju sinni eru háð-
ar seiðagöngum úr ánum einu og
tveimur árum fyrr og endurheimt-
um þeirra úr sjó. Veiðin hverju
sinni er svo háð sókninni, skilyrð-
um til veiða, vatnsrennsli, veðurfari
auk breytinga á stofnsstærð.
Sumir telja að laxagengd fari ört
minnkandi í íslenskar veiðiár og að
þær séu sumar hverjar ofveiddar og
að það sé ástæðan fyrir minnkandi
laxgengd og afla. Hins vegar eru og
verða ætíð sveiflur í laxgengd sem
og gerist í öðrum dýrastofnum.
Augljóst er að ýmsar breytinga hafa
orðið síðustu áratugina á íslenskum
laxastofnum. Þar ber hæst að hlut-
fallslegur fjöldi laxa sem skila sér
eftir tveggja ára dvöl í sjó fer
minnkandi. Slíkir laxar eru jafnan
nefhdir stórlaxar (4,0 kg og stærri).
Sambærileg þróun hefur átt sér stað
í flestum löndum við Norður-Atl-
antshaf þar sem lax er að finna.
Þessi þróun hófst hér á árabilinu
1983 til 1985 og er ekkert lát á
þessari framvindu.
Mikilvægt er að grunnrannsókn-
um sé vel sinnt til að fýlgjast með
þróun í stærð og samsetningu laxa-
stofna. Laxveiðar eru mikilvæg
náttúruauðlind sem skilar miklu til.
Myndir: Bjöm Tbeodórssm
Mikilvægt er því að umgengni um
þessa mikilvægu auðlind sé gerð af
mikilli varfæmi og umhverfi stofha
sé sem minnst raskað. eigenda sinni
sem einkum em búsettir í hinum
dreifðu byggðum. I norrænni
könnun sem nýlega var birt kom -
fram að á Islandi er talið að 31,5%
Islendinga á bilinu 18 til 69 ára
stundi stangaveiði a.m.k. hluta úr
degi á árinu 1999. Þetta þýðir að
um 55.000 Islendingar stundi
stangaveiðar í alls 436,000 daga á
ári hverju. Alls verja Islendingar
1.959 m.kr til stangaveiða á ári
hverju, þar af 839 m.kr. til veiði-
leyfakaupa.
Sigurður Már Einarsson
fiskifræðingur
Veiðimálastofnun Vesturlandsdeild
Bjamarbraut 8 Borgamesi
«3
X
ra
jö
:Q
Ár
Laxveiðar og meðalveiði á stöng í ám á Vesturlandi 1986 til 2001.
Vatnsföll Laxveiðin Laxveiðin Meðalveiði Frávik firá
2001 2000 1974 - 2000 meðalveiði
Laxá í Leirársveit 960 925 1013 -5,2
Selós og Þverá 80 110
Hvítá í Borgarfirði 429 425 460 -6,8
Andakílsá 95 79 144 -34,0
Grímsá og Tunguá 957 1048 1377 -30,5
Flókadalsá 362 380 332 +9,0
Reykjadalsá 33 72. 92 -64,1
Þverá og Kjarrá 1204 1281 1891 -36,3
Norðurá 1337 1650 1568 -14,7
Gljúfurá 99 104 216 -54,2
Langá 1407 1050 1303 +8,0
Urriðaá 24 22 72 -66,6
Álftá 184 132 286 -35,6
Hítará 419 404 323 +29,7
Haffjarðará 500 672 667 -25,0
Straumfjarðará 250 198 341 -26,6
Vatnasvæði Lýsu 40 88 137 -70,8
Setbergsá 39 129
Laxá á Skógarströnd 83 75 131 -36,6
Svínafossá í Heydal 27
Dunká 96 45 91 +5,5
Hörðudalsá 10 49
Skrauma 0
Miðá og Tunguá 80 40 114 -29,8
Haukadalsá neðri 577 348 682 -15,4
Laxá í Dölum 877 607 935 -6,2
Fáskrúð 221 143 225 -1,8
Glerá
Laxá í Hvammsveit 69 22
Flekkudalsá 131 108 243 -46,0
Krossá 52 76 99 -47,5
Búðardalsá 105 45 71 +47,8
Staðarhólsá og Hvolsá 45 26 181 -75,1
Tafla 1. Bráðabirgðatölur um laxveiðina árið 2001 í ám á Vesturlandi. Laxveiðin
árið 2000 og meðallaxveiði áranna 1974 til 2000 er einnig sýnd.