Skessuhorn - 16.03.2016, Side 42

MIÐVIKUDAGUR 16. MARS 201642
Var þó öll mín andans höll - aðeins kölluð Bóla
Vísnahorn
Við Íslendingar teljum
okkur bókmennta- og
sagnaþjóð. Allavega svona
á hátíðlegum stundum.
Kveðskaparhefð okkar er það ég best veit ein-
stök í veröldinni þó á eftirstríðsárunum hafi
ýmsir freistast til að fjölmenningarvæða hana við
mismiklar vinsældir annarra. Skal enginn dómur
lagður á þau mál hér en trúlega hefur það verið á
þessum árum sem Kristján Guðjónsson kvað:
Á landi hér býr þroskuð þjóð,
þar er metin sögnin.
Að yrkja henni atómljóð
er oftast verra en þögnin.
Stundum er betra að þegja en að segja ekki
neitt sagði maðurinn. Það þótti einu sinni mik-
ill kostur á prestum að þeim ,,mæltist vel“ en
ekki er mér fullljóst hvernig ræðan hefur hljóð-
að hjá klerki þegar Sigfús Sigfússon þjóðsagna-
ritari sagði:
Finnst þér von ég fái hrós
fyrir birtu mína
fyrst þú - Drottins dýrðarljós
dugir lítt að skína.
Mörgum þykir flámæli heldur til lýta þó
Austfirðingar margir haldi eða hafi haldið þeim
framburði lengst á lofti og með árunum hefur
mér lærst að bera fulla virðingu fyrir málfars-
legri fjölbreytni. Rósberg Snædal var hinsvegar
ekki hrifinn af þessum framburði og rökstuddi
með þessari vísu:
Lærið dregur langan veg
lukkutrega frúin.
Öll er sleguð eftir meg,
allavega snúin.
Rósberg var einn af okkar allra bestu hagyrð-
ingum og reyndar tel ég að hann hafi fyllilega
verðskuldað að vera kallaður skáld. Hann var
lengi farkennari í Skagafirði og að sjálfsögðu fór
hann þá á Sæluviku sem á þeim árum var mest
hátíða á Norðurlandi og þó víðar væri leitað.
Eitt sinn lenti hann í því að einhverjir ribbald-
ar fóru að abbast upp á hann að ósekju þann-
ig að hann sá sér heppilegastan kost að yfirgefa
samkvæmið. Lagði hann þá til aksturs suður og
vestur um Vatnsskarð en þegar hann nálgaðist
minnismerkið um Stephan G. varð hann fyr-
ir því óláni að vegurinn hljóp aðeins útundan
sér þannig að bifreiðin endaði í skafli utan hans.
Brölti þá Rósi upp að minnismerkinu og litaðist
um enda blítt veður og útsýnið fagurt. Þá fædd-
ist þessi:
Þetta er sjónar hæstur hóll
hér í Rónafirði.
Og þarna trónir Tindastóll.
-Tæprar krónu virði!
Ekki munu allir Skagfirðingar hrifnir af
þessari vísu þó ljóðelskir séu.
Okkur öllum er hollt að sinna um fjölskyld-
una svo sem okkur er mögulegt en vissulega
er það misjafnt hvað fjölskyldur eru samheldn-
ar og almennt duglegar að rækta tengslin. Sig-
urður Markússon sem var minnir mig forstjóri
sjávarútvegsdeildar Sambandsins á sinni tíð
færði ömmu sinni eitt sinn smá glaðning og
sagði svo frá málsatvikum:
Ömmu gömlu gaf ég flösku af sherry
og grænan vasaklút til þess að hnerra’í.
Hún sagðist kannske heldur vilja whiský,
nú væri’hún orðin miklu betur frísk í
maganum og mikið væri það gaman,
ef mættum við stúta einni flösku saman
eitt kvöldið þegar úti regn og rok er
og réttast væri að hafa það Johnny Walker.
Lúðvík Rúdolf Stefánsson Kemp var all-
þekktur maður á sinni tíð. Vegaverkstjóri og
hagyrðingur, orðsnjall og níðskældinn og brá
tæplega því betra ef hann vissi hið verra. Margt
sem hann orti var snilldarvel gert en sumt á
mörkunum að teljast prenthæft eða hafandi
fyrir börnum. Í brag eða öllu heldur ljóða-
flokki sem kveðinn var um annaðhvort meint
eða raunverulegt samband hans og vinnufélaga
hans við eina dyggðum prýdda og skilningsríka
húsfreyju stendur meðal annars skrifað:
Kreppan eyðir herrans hjörð,
hríðar deyða flugur.
En ef ég leiði á um Skörð
örfast veiðihugur.
Kjarkinn deyðir dagleg neyð
í djöfuls reiðarslögum.
Nú er Eiði erfið leið
eftir heiðardrögum.
Um feril Kemps á Skagaströnd orti Rúnar
Kristjánsson brag og þar í er þetta:
Þegar karl að sumbli sat,
samdi hann skens um lýðinn.
Vildi gera í öllum at,
óþekkur og stríðinn.
Þar að verki greitt hann gekk,
glettur færði í letur.
Sitthvað Lárus læknir fékk,
líka séra Pétur.
Ekki veit ég hver orti eftirfarandi eftirmæli
um Lúðvík Kemp en nokkuð er tónninn ólík-
ur í þessari vísu og mörgu því sem hann lét frá
sér. Reyndar óvíst líka hvað alvaran risti djúpt
í báðum tilfellum:
Harpan er þögnuð, heilögust ró
hjúpar nú snillingsins náinn.
Ljóðvana söngfuglar læðast í mó.
Lúðvik R. Kemp er dáinn.
Vinnufélagi Lúðvíks um árabil og góðvinur
var Símon í Goðdölum. Ekki þótti hann með
orðvörustu mönnum en allvel hagmæltur og
orti um sjálfan sig:
Um Símon þetta segja kann,
sá var lengi í dölunum,
um sig búið hefur hann,
í Helvíti og kvölunum.
Á Sæluviku fyrir margt löngu var botna-
keppni eins og reyndar oft hefur verið þar.
Einn fyrripartur sem til afgreiðslu var hljóð-
aði svo:
Rýkur mjöll um fönnug fjöll,
freðinn völl og hóla.
Eitthvað gekk mönnum brösuglega að botna
þennan svo almenn ánægja yrði með en að ég
held eftir að keppninni var í raun lokið dreymdi
Guðrúnu dóttur Gísla frá Eiríksstöðum að til
hennar kæmi gráhærður maður og svipmikill
og kvað vísuna með þessum botni:
Var þó öll mín andans höll
aðeins kölluð Bóla.
Nú er mér ekki fullljóst hvernig mönn-
um gengur að yrkja þarna hinum megin en
að minnsta kosti hljóta oft að verða einhver
vandamál með að koma afurðunum á framfæri
hér megin grafar. Gæti verið tryggara að ljúka
þessu af áður en yfrum kemur. Kristján Eldjárn
orti undir lokin:
Áfram held ég ótrauður
ögn þótt halli degi
og surtarloginn sótrauður
sjáist fram á vegi.
Eins og Mark Twain lét þess getið á sinni
tíð að fregnir af andláti sínu væru stórlega ýkt-
ar þá hafa stundum borist orðum aukin tíðindi
af skammtíma andláti manna. Kristján Schram
orti um það ferli:
Gegnum allt vort ævistarf
engin dugar lygi,
en það er oftast afturhvarf
á eftir fylliríi.
Ætli sé svo ekki gott að loka málinu með
þessari vísu Jóns Eiríkssonar Drangeyjarjarls:
Þegar kemur þokan grá
og þreyttum lítið miðar
ljúfast er að líta á
lífsins björtu hliðar.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Passíusálmarnir eru viðfangsefn-
ið í fyrirlestri Marðar Árnasonar
í fyrirlestraröð Snorrastofu, Fyr-
irlestrar í héraði, þriðjudaginn í
dymbilviku, 22. mars næstkom-
andi. Mörður kynnir útgáfu sína
á Passíusálmunum, sem er 92. út-
gáfa/prentun sálmanna frá því þeir
komu fyrst út á Hólum árið 1666,
fyrir hálfri fjórðu öld, og gerir
grein fyrir vinnubrögðum sínum og
samstarfsmanna sinna við verkið.
Hann drepur einnig á hugmynda-
lega stöðu skáldverksins og set-
ur fram hugmyndir og tilgátur um
tilbrigði við lúterskan rétttrúnað
með hliðsjón af nokkrum stöðum
í sálmunum. Á eftir verður spjallað
um sálmana, skáldið og aðrar pers-
ónur í verkinu, höfundinn og sam-
tíma hans.
Mörður er íslenskufræðingur, rit-
stjóri þriðju útgáfu Íslenskrar orða-
bókar, einn útgefanda Grágásar og
Vídalínspostillu; aðstoðarmaður
við útgáfu Eddukvæða; Sögu dag-
anna og Merkisdaga á mannsæv-
inni eftir Árna Björnsson; Bygging-
ararfleifðar- og Laufásbóka Harð-
ar Ágústssonar o.fl. Hann hefur
starfað á Orðabók Háskólans, við
blaðamennsku, sem aðstoðarmað-
ur fjármálaráðherra og alþingis-
maður frá 2003 til 2013. Hann er
nú sjálfstætt-starfandi með aðsetur
á Reykjavíkur-Akademíunni.
Fyrirlesturinn hefst að venju kl.
20:30 og að honum loknum boð-
ið til kaffiveitinga. Lysthafar geta
eignast nýju Passíusálmaútgáfuna
á vildarverði. Aðgangseyrir er kr.
500. -fréttatilkynning
Mörður Árnason.
Búnaðarfélag Mýramanna mun
halda Mýraeldahátíð í reiðhöllinni
Faxaborg í Borgarnesi og síðan um
kvöldið í Lyngbrekku laugardag-
inn 9. apríl næstkomandi. Hátíðin er
haldin annað hvert ár til að minnast
sinubrunans mikla sem varð í Hraun-
hreppi í Mýrasýslu dagana 30. mars
til 2. apríl árið 2006. Eldarnir voru
jafnframt stærstu einstöku gróður-
eldar sem orðið hafa í manna minn-
um hér á landi. Mýraeldahátíðin
verður að þessu sinni haldin á tveim
stöðum; í Faxaborg og um kvöldið í
Lyngbrekku.
Dagskrá hátíðarinnar hefst kl. 13 í
Faxaborg og stendur til kl. 17 en þá
verður gert mjalta- og gegningahlé.
Hin ýmsu fyrirtæki munu mæta á
svæðið og sýna og selja vörur sínar.
Meðal annarra dagskráratriða nefna
búnaðarfélagsmenn að ungir bænd-
ur munu verð með sprell, Karlakór-
inn Söngbræður tekur lagið og í boði
verður smalahundasýning.
Kvöldvaka verður svo í félags-
heimilinu Lyngbrekku og hefst hún
klukkan 21:00. Leikdeild Skallagríms
mun sýna atriði úr leikritinu Blessað
barnalán, Jóhannes Kristjánsson eft-
irherma mun heiðra gesti með nær-
veru sinni, Eva Margrét Eiríksdóttir
úr Ísland got talent mun taka nokk-
ur lög og Tindatríóið stígur á stokk.
Jógvan Hansen og félagar munu
mæta og taka lagið fyrir gesti og síð-
an ljúka Mýramenn hátíðinni með
dúndurballi með þeim félögum.
mm
Glíman við Hallgrím -
fyrirlestur í Snorrastofu
Vegleg hátíðarhöld til að minnast
þess að tíu ár eru frá Mýraeldum
Guðbrandur á Staðarhrauni sýndi eitt árið mikla fimi í Deutzinum.
Mýramenn eru ekki vanir að slá slöku við þegar efnt er til hátíðarhalda.