Heimsmynd - 01.10.1991, Blaðsíða 10

Heimsmynd - 01.10.1991, Blaðsíða 10
FRA RITSTJORA Vangaveltur um völd og ábyrgð ó hljótt fari er ekki laust við að greina megi örvæntingartón í rödd íslenskra stjórnvalda. Falskan tón eins fjarri nokkurri sinfóníu og hugsast getur enda engir sem semja óð til þessara manna eins og Beethoven til Napóleons forðum. Prátt fyrir þóttafullt fasið er reisn íslenskra stjórnmálamanna ekki meiri en svo að landslýð má ljóst vera að þessir erind- rekar valdsins ráða ekki við hinn risavaxna vanda í efnahagslífinu í kjölfar áratuga óráðs- íu. Enda er fjármálaráðherrann á hverri fréttamyndinni eftir annarri í áberandi axla- böndum eins og til að undirstrika þá óþægi- legu staðreynd að ráðamenn eru í raun með allt niður um sig. Erlend skuldasöfnun til að fjármagna alls konar vitleysu er komin úr öllum böndum, fjárlagahallinn er óviðunandi sem og óskynsamlegur og ranglátur fjáraustur úr opinberum sjóðum. I nýlegum umræðum um skólagjöld sem eiga að fylla upp í enn eitt gatið, en upphæðin sem vantar er aðeins um þriðjung- ur þeirrar upphæðar sem fór í risnu- og ferðakostnað ráða- manna árið 1989, sagði Jón Baldvin Hannibalsson að á íslandi væri ókeypis skólaganga frá vöggu til grafar. Ráðamenn þjóð- arinnar virðast alla vega vera í stöðugu námi á kostnað lands- manna og komandi kynslóða. Þolinmæði þjóðarinnar gagn- vart mistökum og óráðsíu á toppnum virðast engin takmörk sett. Enda vísar hver á annan þegar eitthvað fer úrskeiðis, sem er æði oft. Þá er enginn sökudólgur, aðeins fórnarlömb. Er ekki eitthvað að þegar 250 þúsund manna þjóð sem býr í landi mikilla gæða fær ekki að njóta þess? Ólafur Jóhann Ól- afsson, einn frambærilegasti fulltrúi sinnar kynslóðar, spyr í viðtali hér í blaðinu hvort menn á íslandi séu ekki orðnir of værukærir. Ólafur Jóhann, sem er forstjóri hjá Sony, fyrirtæki sem veltir á ársgrundvelli margfalt hærri upphæð en nemur fjárlögum íslenska ríkisins, segir að stjórnendum, hvort sem er í viðskiptum eða stjórnmálum, beri að ala á ákveðnum hugs- unarhætti. Hann segir það eðlilegt að menn standi og falli með eigin ákvörðunum og bendir á hversu óeðlilegt það sé að mönnum líðist að nota almannafé óskynsamlega án þess að vera dregnir fyrir dómstóla. íslenskir stjórnmálamenn vísa oft á þann dómstól sem er kjósendur en á móti kemur að í um- boði örfárra kjósenda hafa sumir þeirra komist í slíka aðstöðu að þeir geta gert afkomendur okkar í þriðja lið gjaldþrota. Hver heilvita maður hlýtur að sjá að eitthvað er bogið við þetta kerfi. Ólafur Jóhann bendir einnig á hversu stutt er úr reglu yfir í óreiðu þegar menn víkja frá prinsippum. En það er kannski kjarni málsins hér að prinsippin eru ekki til staðar. Um leið og menn komast til valda fara þeir að haga sér eins og svínin í hinni frægu bók Georges Orwell, Animal Farm. Þeir tútna út, setja á sig þverslaufu, hatt eða axlabönd, þverbrjóta reglur til að hygla vinum og vandamönnum, hika vart við að brjóta lög- in sumir hverjir og láta enga siðferðisþröskulda vera sér til trafala. Að tala um prinsipp við slíkt fólk er eins og að kvarta undan veðrinu. Þessi orð má ekki leggja út á þann veg að viðleitni sé ekki til staðar hjá einhverjum valdhafa til að gera vel. Svínin hjá Orwell tóku af skarið þegar drykkja og skepnuskapur hús- bónda þeirra keyrði um þverbak. En íslenska þjóðin er ákaf- lega varnarlaus gagnvart ýmiskonar sukki og svínaríi. Við höfum ekki húmor sumra suð- rænna þjóða sem kunna að skopast að fárán- leikanum eins og argentísku blaðamennirnir sem gefa út blað til háðungar stjórnvöldum. Það er margt líkt með íslandi og Argentínu þar sem oftar en einu sinni hefur legið við þjóðargjaldþroti. Sú þjóð situr uppi með ein- hvern skrýtnasta og spilltasta leiðtoga álfunn- ar, Carlos Menem - hneykslin í kringum hann eru farsa líkust - það er nefnilega oft skammt á milli gráts og hláturs, gríns og alvöru, draums og veruleika. Beethoven samdi sína þriðju sinfóníu til heiðurs Napóleon Bonaparte, þegar hann hélt að draumarnir um frelsi væru að verða veru- leiki. Svo bárust þau tíðindi til Vínarborgar að boðberi lýðveldishugsjónanna hefði krýnt sig til keisara. Beethoven varð æfur og hafa margir tryllst af minna tilefni. Valdahrokinn er samur við sig en kemur fólki alltaf jafn- mikið úr jafnvægi. Púlhesturinn í sögu Orwells, sem hjálpaði svínunum að gera byltingu, átti ekki von á því að hans biðu verri dagar og honum yrði loks lógað af nýju harðstjórunum. A meðan menn klífa valdastigann tekst þeim oft að blekkja umbjóðendur sína og flestir reyna að halda því áfram svo þeir missi ekki völdin aftur. Æði margir falla þó í freistni eins og sagan sýnir - trylltir harðstjórar hafa sett svip sinn á söguna frá upphafi vega og eru enn til. Þegar tilvist þeirra er réttlætt eða útskýrð er bent á pólitíska hefð, ríkjandi stjórnarhætti, trú, menningu og fleira. Enginn dró vald Elísabetar I í efa því að á miðöldum var hún álitin fulltrúi Guðs á jörðu niðri. Þó voru til menn á þeim tímum, meira segja við hirðina, sem settu spurningarmerki við þessa tilhögun. Einn þeirra var William Shakespeare. Nýlega var Hamlet, eitt hans frægustu verka, sýnt hér í kvikmyndahúsi. í Hamlet tekur Shakespeare á mannlegu eðli og hinu „spillta“ ríki - sem hlýtur að endur- spegla þær efasemdir sem hinn mikli gáfumaður og fleiri hafa haft um eigin samtíma, eigið kerfi. Þrátt fyrir breytta stjórnarhætti frá tímum Elísabetar I og Napóleons Bonaparte er þörfin á aðhaldi í þingræðisríkjum nútímans brýn. Það gleymist svo oft að frelsinu fylgir ábyrgð, líka því frelsi fólks að velja sér menn til forystu á fjögurra ára fresti. Einn núverandi ráðherra sagði eitt sinn aðspurður í kjölfar hneykslis sem upp kom að það ætti að gera meiri sið- ferðiskröfur til stjórnmálamanna en annarra. Þau orð hans eru álíka í takt við tímann og veruleikann og bartarnir hans Carlosar Menem. 10 HEIMSMYND
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Heimsmynd

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimsmynd
https://timarit.is/publication/1408

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.