Heimsmynd - 01.10.1991, Blaðsíða 94

mennsku í Boston, og Kristín Ólafsdóttir
(f. 1971), háskólanemi. Seinni kona Ól-
afs er Guðrún Pétursdóttir, doktor í líf-
eðlisfræði, lektor við Háskóla íslands
(sjá Thorsætt, HEIMSMYND 1. tbl.
1989 og Engeyjarætt, HEIMSMYND 2.
tbl. 1989). Dóttir þeirra er Ásdís Ólafs-
dóttir (f. 1989).
3. Elín Hannibalsdóttir (f. 1936) er
þriðja barn Hannibals og Sólveigar. Hún
er kennari að mennt og hefur lengstum
starfað að Flúðum. Sambýlismaður
hennar er Emil Gunnlaugsson garð-
yrkjubóndi. Börn hennar eru Sólveig
Kjartansdóttir (f. 1955), stjórnmálafræð-
ingur í Gautaborg, Hannibal Kjartans-
son (f. 1958), búfræðingur og vélvirki á
Flúðum, Guðbjörg Sif Kjartansdóttir (f.
1961), kennaraháskólanemi, og Harri
Kjartansson (f. 1964), húsasmiður á
Flúðum.
4. Guðríður Hannibalsdóttir (f. 1937) í
Reykjavík er fjórða í röðinni. Börn
hennar eru Sigurður Magnússon (f.
1961), rekstrartæknifræðingur í Reykja-
vík, og Hulda Þóra Sveinsdóttir (f. 1966),
stjórnmálafræðingur.
5. Jón Baldvin Hannibalsson (f. 1939)
utanríkisráðherra er yngstur hjónabands-
barna Hannibals. Hann stundaði nám
við Edinborgarháskóla og lauk þaðan
MA-prófi í hagfræði 1963. Hann stund-
aði síðan framhaldsnám í Stokkhólmi og
enn síðar í Harvard í Bandaríkjunum.
Hann var kennari við Hagaskóla 1964 til
1970 og tók þá virkan þátt í átökunum
innan Alþýðubandalagsins, var meðal
annars varaborgarfulltrúi þess í Reykja-
vík og kom mjög til greina sem þing-
mannsefni 1967. Hann skrifaði þá reglu-
lega í Frjálsa þjóð og var öflugur her-
stöðvaandstæðingur. Pegar Menntaskól-
inn á Isafirði var stofnaður 1970 var Jón
Baldvin ráðinn skólameistari og gegndi
því starfi til 1979. Fór honum svo sem
Hannibal áður við Gagnfræðaskólann að
honum lét skólastjórn vel og var farsæll í
starfi. Hann tók virkan þátt í pólitík á
Isafirði og var bæjarfulltrúi þar fyrir
Samtök frjálslyndra og vinstri manna
nær öll árin og forseti bæjarstjórnar um
skeið. Hann var og í framboði til þings á
vegum Samtakanna 1974 og varaþing-
maður Karvels Pálmasonar. Hann gekk
síðar yfir í Alþýðuflokkinn og var í öðru
sæti á eftir Sighvati Björgvinssyni 1978
og varaþingmaður hans. Arið 1979 flutt-
ist hann til Reykjavíkur og gerðist rit-
stjóri Alþýðublaðsins. Hann varð vara-
þingmaður Reykvíkinga á árunum 1979-
1983 en var þá kjörinn á þing í fyrsta sinn
sem aðalmaður. Eftir það varð ferill
hans beinn og breiður. Hann gekk á
hólm við Kjartan Jóhannsson um for-
mannssæti í flokknum árið 1985 og hafði
sigur. Hann varð fjármálaráðherra 1987
og hefur frá 1988 verið utanríkisráð-
herra. Þar hefur hann getið sér orð sem
stjórnmálamaður á alþjóðavísu, einkum í
viðræðum um evrópskt efnahagssvæði og
sjálfstæði Eystrasaltsríkja. Kona hans er
Bryndís Schram (sjá Schramættina,
HEIMSMYND 6. tbl. 1990). Börn
þeirra eru Aldís Baldvinsdóttir (f. 1959)
lögfræðingur, við leiklistarnám í Lond-
on, Glúmur Baldvinsson (f. 1966) hag-
fræðinemi, Snæfríður Baldvinsdóttir (f.
1968), ljósmyndafyrirsæta í London, og
Kolfinna Baldvinsdóttir (f. 1970) há-
skólanemi.
6. Ingjaldur Hannibalsson (f. 1951) er
utanhjónabandsbarn Hannibals. Hann er
doktor í iðnaðarverkfræði og framkv.stj.
Útflutningsráðs Útflutningsráðs, áber-
andi maður í íslensku þjóðlífi.
GALDRA-LOFTUR HINN NÝI
Yngri bróðir Hannibals og sá sem ekki
síður varð áhrifamikill í íslensku þjóðlífi
var Finnbogi Rútur Valdimarsson (1906-
1989). Hann gekk í Unglingaskólann á
Isafirði, las síðan heima með fullri vinnu
og þótti skarpgreindur. Hann lauk gagn-
fræðaprófi frá Akureyri en síðan lá leið-
in í Menntaskólann í Reykjavík. Þar
komst hann í kynni við ýmsa menn sem
áttu eftir að verða valdamiklir og þekkt-
ir, en Finnbogi varð foringinn í hópnum.
Jón Engilberts listmálari var í hópnum
og lýsti Finnboga Rút þannig:
„Rútur var þrællesinn í heimspeki,
hafði um sig hirð . . . og stundaði marg-
víslegt kukl á kvöldin, var eiginlega
nokkurs konar Galdra-Loftur hinn
nýi . . . ég var tekinn í klíku Rúts í hús-
inu á baklóð Fálkans . . . Barnungur var
Rútur orðinn heimsborgari. Hér heima,
í því fásinni sem einkenndi þessa tíma,
þefaði hann uppi með furðulegu næmi
þau menningarverðmæti sem á boðstól-
um voru erlendis, og það sem flytjanlegt
var milli landa, svo sem bækur og hljóm-
plötur, það nældi Rútur sér í. Eg sé fyrir
mér rauða herbergið hans Rúts; þar er-
um við allir önnum kafnir við dulspeki-
grúsk og kukl í skímu kertaljóssins og
dregið fyrir gluggana, Bjarni Guðmunds-
son, Björn Franzson, Eggert Guðmunds-
son, ég, Rútur og Sveinn Benediktsson,
en yngri bróðir Sveins, Bjarni [síðar for-
sætisráðherra], þá smápatti, í myrkrinu
fyrir utan, ólmur í kuklið þótt ungur væri
og sótti fast inngönguna.
Margar nætur gengum við Rútur sam-
an þar til morgnaði og bjarma sló á
Esjuna, tróðum snjó í tunglsljósi á vetr-
um og döggvað gras á vornóttum, og
mikil lifandis ósköp lærði ég af þessum
eina manni sem var aðeins tveim árum
eldri en ég. Að ganga með Rúti, svona
gallhörðum en heitum, var eins og troða
nýja jörð, veröldin varð önnur, marg-
slungnari, hættulegri og svipmeiri. Jafn-
vel snjórinn sem menn tróðu í félagsskap
Rúts fékk á sig annan og skærari blæ.
Sumir menn liggja á vitsmunum sínum
eins og ormar á gulli. Rúti var öðru vísi
farið, hann var reiðubúinn að miðla af
gnægð yfirburða sinna, ef hann á annað
borð tók mönnum - og það sem óvenju-
legt er: hann ofmetnaðist aldrei. Hann
var alltaf samur þeim sem hann tók, en
djöfullegur í garð hinna. Orð gátu orðið
voðavopn á vörum hans.“
Þessi Galdra-Loftur hinn nýi, eins og
Jón Engilberts lýsti honum, lagði af stað
út í heiminn eftir stúdentspróf og lét sér
ekki nægja minna en að teyga mennta-
lindir í helstu borgum Evrópu. Hann
nam alþjóðarétt í París, Genf, Berlín og
Róm á árunum 1928 til 1932. Þegar hann
kom heim gerðist hann ritstjóri Al-
þýðublaðsins og gerði það á nokkrum ár-
um að stórveldi í íslenskum blaðaheimi,
þannig að það mun hafa orðið undir
hans stjórn álíka útbreitt og Morgun-
blaðið. Hann umbylti íslenskri blaða-
mennsku með því að taka upp stórar fyr-
irsagnir og nota ljósmyndina í auknum
mæli sem fréttamiðil. Einnig gekkst
Finnbogi Rútur fyrir stofnun Alþýðu-
skólans og Menningar- og fræðslusam-
bands alþýðu (MFA) sem gaf út á þriðja
tug bóka undir hans stjórn.
MARBAKKAVALDIÐ
Um 1940 var Finnbogi Rútur að mestu
orðinn viðskila við Alþýðuflokkinn, en
hafði verið einn helsti hugmyndafræð-
ingur hans á dögum „stjórnar hinna
vinnandi stétta" á árunum 1934 til 1938.
Hann gerðist þá frumbyggi í Kópavogi,
settist að á Marbakka og var oddviti hins
nýja Kópavogshrepps á árunum 1948 til
1955 og síðan fyrsti bæjarstjóri Kópavogs
til 1957. Þá var hann bankastjóri Út-
vegsbankans 1955 til 1972, en Hulda,
kona hans, tók við bæjarstjórastöðunni.
Finnbogi Rútur var talinn í órólegu
deildinni í Alþýðuflokknum á stríðs-
árunum og fyrst eftir stríð. Hann var þá
meðal annars talinn standa í samninga-
makki með Hermanni Jónassyni, vini
sínum, um stofnun stórs miðflokks. Þeg-
ar leið að kosningum 1949 skoruðu ýmsir
sósíalistar og þeir sem kölluðust þá
frjálslyndir vinstrimenn á Finnboga Rút
að vera í framboði í Gullbringu- og Kjós-
arsýslu. Framboð hans var á vegum Sósí-
alistaflokksins en þó gekk Finnbogi Rút-
ur aldrei í þann flokk. Hann var kosinn á
þing og mun eftir það hafa beitt áhrifum
sínum í ýmsar áttir og meðal annars átt
drjúgan þátt í því að Hannibal, bróðir
hans, náði kjöri sem forseti ASÍ 1954.
Sagt var að ráðin væru brugguð í eldhús-
inu á Marbakka.
annig var til dæmis talið að Finnbogi
Rútur væri heilinn á bak við myndun
vinstri stjórnarinnar 1956 til 1958 og
hefði átt kost á ráðherraembætti í henni,
en ekki kært sig um neitt nema utanríkis-
ráðuneytið sem ekki fékkst. Á viðreisn-
arárunum lék Finnbogi Rútur sem fyrr
stórt hlutverk á bak við tjöldin og var til
dæmis talið að hann hefði haft úrslita-
áhrif í hinu fræga samkomulagi milli
94 HEIMSMYND