Fréttablaðið - 02.04.2016, Qupperneq 17

Gefðu sparnað
í fermingargjöf
Kortið kemur í fallegum gjafaumbúðum og fæst í útibúum Landsbankans. Kynntu þér sparnaðar-
leiðir fyrir fermingarbarnið á klassi.is.
Gjafakort Landsbankans er góð leið til að gefa sparnað í fermingar-
gjöf. Ef fermingarbarnið leggur 30.000 krónur eða meira í sparnað
hjá Landsbankanum greiðir bankinn 6.000 króna mótframlag. Þannig
getur gjafakortið lagt grunn að góðum fjárhag.
Erna Sóley Eyjólfsdóttir
Klassafélagi og karate–lærlingur
J
Ó
N
S
S
O
N
&
L
E
’M
A
C
K
S

•

jl
.i
s

•

S
ÍA

landsbankinn.is 410 4000Landsbankinn
Stjórnarskrárnefnd sú er skipuð var 2013 hefur lagt fram drög að frumvörpum um breytingar
á þremur meginþáttum núgildandi
stjórnarskrár; nánar tiltekið um
þjóðaratkvæðagreiðslur, umhverfis-
vernd og náttúruauðlindir.
Stjórnlagaráð sem starfaði sum-
arið 2011 fjallaði um öll þessi atriði
og tók á þeim í frumvarpsdrögum
sínum. Ítarlegan samanburð á til-
lögum nefndarinnar og ráðsins er
að finna á vefsíðunni http://thor-
kellhelgason.is/?p=2395. Um margt
gengur stjórnarskrárnefnd skemur en
stjórnlagaráð.
Nefndin og ráðið
Undirritaður hnýtur einkum um eft-
irfarandi atriði þar sem stjórnlagaráð
og stjórnarskrárnefnd greinir á:
l Stjórnlagaráð lagði til að 10% kosn-
ingabærra manna gætu kallað eftir
þjóðaratkvæðagreiðslu til að
hnekkja nýsamþykktum lögum
frá Alþingi. Í tillögum stjórnarkrár-
nefndar er þetta hlutfall hækkað í
15%.
l Stjórnlagaráð gekk út frá því að
meirihluti þeirra sem taka þátt í
þjóðaratkvæðagreiðslunni ráði
örlögum laganna, staðfestingu
þeirra eða höfnun. Stjórnarskrár-
nefnd gerir þeim sem vilja hafna
lögunum erfiðara fyrir. Auk þess að
skipa hreinan meirihluta verði þeir
að samsvara a.m.k. fjórðungi kosn-
ingabærra manna. Stjórnarskrár-
nefndin leggur til þetta um greiðslu
fyrir nýtingu á auðlindum í þjóðar-
eigu, svo sem fyrir aflaheimildir:
„Að jafnaði skal taka eðlilegt gjald
fyrir heimildir til nýtingar auðlinda
sem eru í eigu íslenska ríkisins eða
þjóðareign.“ Stjórnlagaráð vildi
kveða skýrt að orði og tala um „fullt
gjald“ í þessu sambandi.
l Stjórnarskrárnefnd hefur fengið
dágóðan fjölda athugasemda,
m.a. frá undirrituðum (sjá http://
thorkellhelgason.is/?p=2417) og
eru þar nokkrar ábendingar um
breytingar sem kynnu að brúa bilið
milli tillagna stjórnarskrárnefndar
og stjórnlagaráðs. Minnt skal á að í
þjóðaratkvæðagreiðslunni í októ-
ber 2012 voru 2/3 þeirra kjósenda,
sem afstöðu tóku, því hlynntir að
tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar
til grundvallar að nýrri stjórnarskrá.
Afnotagjöld að jafnaði
Hér verður staldrað við síðasta punkt-
inn hér að framan; þann sem snýr að
gjaldtöku fyrir auðlindaafnot.
Í 72. gr. gildandi stjórnarskrár er
kveðið á um friðhelgi eignarréttarins.
Þar segir: „Engan má skylda til að láta
af hendi eign sína nema almennings-
þörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli
og komi fullt verð fyrir.“ Stjórnlagaráð
hélt þessu ákvæði um eignarréttinn
óbreyttu en taldi jafnframt að sama
grundvallaratriði ætti að gilda um
þjóðareignir. Því er freistandi að sam-
ræma í hina áttina og færa orðalag
stjórnarskrárnefndar um eignarrétt
þjóðarinnar yfir á hinn almenna eign-
arrétt. Þá yrði þetta sagt um eignar-
námsbætur: „Engan má skylda til að
láta af hendi eign sína nema almenn-
ingsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrir-
mæli og komi að jafnaði eðlilegt verð
fyrir.“ Varla þætti þetta góð latína. Er
hún eitthvað betri þegar hún er látin
taka til þjóðareigna?
Heildarendurskoðunar er þörf
Í núgildandi stjórnarskrá vantar ekki
aðeins öll þau þrjú atriði, sem stjórn-
arskrárnefnd tekur nú til umfjöllunar,
heldur og margt annað. Auk þess eru
í stjórnarskránni andlýðræðisleg
ákvæði eins og ójafnt vægi atkvæða.
Og ekki má gleyma því að gildandi
ákvæði um kjör forseta Íslands er
Stjórnlagaráð um tillögur stjórnarskrárnefndar
með öllu ótækt. Viðbúið er að næsti
forseti verði kjörinn með atkvæðum
lítils hluta kjósenda. Kveða verður á
um fyrirkomulag sem tryggir að for-
setinn njóti stuðnings meirihluta
kjósenda. Á því tókum við í stjórn-
lagaráði, en það sem annað hefur
dagað uppi.
Bútasaumur á plagginu frá 1944,
sem er grundvallað á konungsgjöf frá
næst síðustu öld dugar því skammt.
Núgildandi stjórnarskrá er full af hor-
tittum og innra ósamræmi og gæti
orðið enn grautarlegri með nýjum
pjötlum hér og þar. Allir sæmilega
læsir menn verða að geta lesið og
skilið grundvallarlög hvers ríkis. Þar
á ekki að þurfa langar útskýringar
meintra sérfræðinga. Í slíku skjali má
ekki standa staðhæfingin „Forseti lýð-
veldisins gerir samninga við önnur
ríki“. Allir vita að þetta er ekki svo,
enda er forsetanum ætlað að skilja
ákvæðið – eins og svo margt annað
– í samhengi við annað ákvæði þar
sem segir „Forsetinn lætur ráðherra
framkvæma vald sitt“, sem er í senn
torskilin og vond íslenska. Eða þá að
forsetinn hefur heimild til að veita
„[...] annaðhvort sjálfur eða með því
að fela það öðrum stjórnvöldum,
undanþágur frá lögum samkvæmt
reglum, sem farið hefur verið eftir
hingað til.“ Vonandi tekur enginn
forsetaframbjóðandi mark á þessari
forneskju.
Um allt þetta – og margt fleira
– fjallaði stjórnlagaráð og gerði til-
lögur til bóta. Rætt verður áfram
um stjórnarskrármálið í næstu grein
undir heitinu: Er ein kráka í hendi
betri en tvær í skógi?
Kveða verður á um fyrir-
komulag sem tryggir að for-
setinn njóti stuðnings meiri-
hluta kjósenda. Á því tókum
við í stjórnlagaráði, en það
sem annað hefur dagað uppi.
Þorkell Helgason
áhugamaður um
bætta stjórnar-
skrá og sat í
stjórnlagaráði
s k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 17L A u G A R D A G u R 2 . A p R í L 2 0 1 6