Dagblaðið Vísir - DV - 08.11.2019, Blaðsíða 20

20 8. nóvemberFRÉTTIR
www.gilbert.is
VELDU ÚR MEÐ SÁL
FRISLAND 1941
Sjaldan veldur einn þá tveir deila
n Íslendingar duglegir á vígvelli ritdeilna n Deilt um list, dóp, holdafar og pólitík
Það er ekki hægt að taka saman
ritdeilur á Íslandi án þess að
minnast á „Stóru bombuna“
árið 1930. Sú ritdeila var á milli
Jónasar Jónssonar frá Hriflu,
sem þá var dómsmálaráðherra,
og Helga Tómassonar, yfirlækn-
is á Kleppi. Jónas var óvinsæll í
embætti meðal lækna, sér í lagi
vegna skipana í læknisemb-
ætti sem lyktuðu af spillingu.
Helgi lýsti því yfir að hann teldi
að hegðun Jónasar bæri merki
um geðveiki og hvatti hann til
að segja af sér embætti. Nafnið
„Stóra bomban“ festist við
þessa deilu en það er dregið úr
grein sem Jónas skrifaði í Tím-
anum, málgagni Framsóknar-
flokksins, undir fyrirsögninni
Stóra bomban. Í greininni lýsti
Jónas heimsókn Helga og gagn-
rýndi meðal annars að Helgi
hefði kallað hann geðveikan án
skoðunar.
„Er konan mín var komin inn
fyrir þröskuldinn grípið þér þétt
með báðum höndum um hand-
leggi hennar og segið dauða-
þungum og alvarlegum rómi:
Vitið þér, að maðurinn yðar er
geðveikur?“ skrifar Jónas. Síð-
ar sama ár skrifaði Helgi lýsingu
á téðri heimsókn frá sínu sjón-
arhorni. Munurinn á þessum
tveimur greinum var að í grein
Helga fullyrti hann að eiginkona
Jónasar hefði verið sammála um
sjúkdómsgreininguna og beðið
um ráð fyrir eiginmann sinn.
Bubbi Morthens skaust ræki-
lega upp á stjörnuhimininn á
áttunda áratug síðustu aldar og
í upphafi þess níunda var hann
orðinn vinsælasti tónlistarmað-
ur landsins, en jafnframt sá um-
deildasti. Þegar önnur plata Ut-
angarðsmanna, Geislavirkir,
kom út stóðu yfir mikla ritdeil-
ur í dagblöðum um texta Bubba.
Ekki voru allir á eitt sáttir um
kjaftinn á rokkaranum og haldið
var málþing í Háskólabíói um
hvort textarnir væru leirburður
eða ljóðlist. Bubbi gaf lítið fyr-
ir þessar deilur. Eftir að Utan-
garðsmenn lögðu upp laupana
magnaðist upp önnur áhuga-
verð ritdeila í lesendadálkum
Morgunblaðsins um Bubba.
Tóku þar til máls ónefndir
einstaklingar sem skýldu sér á
bak við nöfnin Hr. Flinkur, UB
40, Egóisti og Friðarsinni.
Árið 2008 spratt svo upp hörð
ritdeila á milli Bubba og Birg-
is Arnar Steinarssonar, sem oft
er kallaður Biggi í Maus. Þá var
hann ritstjóri tímaritsins Mon-
itor. Upphaf deilunnar var í
leiðara Bigga þar sem hann
skrifaði eftirfarandi.
„[Bubbi] hefur aldrei ver-
ið leiðandi afl. Hann er eins og
svampur sem sýgur umhverfi
sitt inn og mótar sig og skoðan-
ir sínar eftir því hvað er í gangi
hverju sinni.[…] Þegar Ísland
var í kreppu og allt var skítt stóð
Bubbi Morthens upp úr hópn-
um og hélt í fána pönksins sem
aðrir héldu þó á lofti.“
Þessu mótmælti Bubbi á
heimasíðu sinni.
„Biggi verður að kyngja því
að staðreyndin er sú að með
Ísbjarnarblús breytti ég ís-
lenskri tónlistarsögu ásamt
Utangarðsmönnum. Sem og
nokkrum öðrum sem fylgdu í
kjölfarið. Frábið ég mér fleiri til-
raunir til þess að falsa söguna
frá manni sem hefur aldrei get-
að haldið lagi og hefur unnið sér
það til frægðar að syngja falskast
allra íslenskra tónlistarmanna
á seinni tímum. Sá falski tónn
hrakti hann frá míkrófóninum í
það að gerast ritstjóri Monitors
þar sem sami falski tónninn
hljómar í skrifum hans.“
Ritdeila Sigurðar Nordal og
Einars H. Kvaran ár árun-
um 1925 til 1927 er talin ein
sú merkasta sinnar tegundar
í Íslandssögunni. Svo merki-
lega að hún var gefin út í bók-
inni Skiptar skoðanir. Deilan
fór fram í tímaritunum Skírni,
Iðunni og Vöku og snertist
um skáldskap og lífsskoðan-
ir Einars. Sigurður benti sjálf-
ur á í einni af greinum sínum
að þetta væri deila tveggja kyn-
slóða, en Einar stóð í ýmsum
ritdeilum á sínum ferli, oft afar
hatrömmum. Ritdeila hans við
Sigurð einkenndist hins vegar
af rökfestu og aga.
L
eikkonan Steinunn Ólína
Þorsteinsdóttir og aktívist-
inn Þórdís Elva Þorvalds-
dóttir hafa átt í mikilli og
hatrammri ritdeilu síðustu daga
sem kviknaði út frá sigri leikarans
Atla Rafns Sigurðssonar á Borg-
arleikhúsinu fyrir héraðsdómi.
Einkenni ritdeilna er að oft ganga
þær ansi langt, frá manneskju til
manneskju, og oft fæst enginn
botn í málið annar en sá að þeir
sem deila neyðast til að vera sam-
mála um að vera ósammála. DV
fannst því tilvalið að taka saman
nokkrar þekktar ritdeilur í gegn-
um tíðina.
Aktívistinn og fjölmiðlakon-
an María Lilja Þrastardóttir og
presturinn Davíð Þór Jónsson
fóru í hár saman árið 2011. Að-
dragandinn var pistill sem Dav-
íð Þór skrifaði í Fréttblaðið þar
sem hann gagnrýndi það að
nöfnum vændiskaupenda yrði
safnað saman og komið til lög-
reglu. Þetta gagnrýndi María
Lilja í pistli á vefsíðunni Inni-
hald. Davíð Þór hótaði í kjölfarið
að kæra Maríu Lilju fyrir að vega
að æru hans með því að kalla
tímaritið Bleikt og blátt, sem
Davíð Þór ritstýrði á árum áður,
klámbækling „þar sem líkamar
kvenna voru hlutgerðir og sett-
ir upp sem söluvara.“
Krafðist hann af-
sökunarbeiðni
frá Maríu Lilju
sem hún varð
ekki við. Davíð
Þór baðst hins
vegar afsökunar
á því að hafa hót-
að Maríu Lilju og með því dregið
umræðuna niður á lægra plan.
Í afsökunarbeiðninni hnykkti
hann hins vegar á þessu:
„Staðreyndin er nefnilega sú
að fullt af fólki er dauðhrætt við
að leggja orð í belg af ótta við
viðbrögð eins og grein þín var.
Og það, María Lilja, er jarðveg-
ur fasismans. Þegar fólk þor-
ir ekki að segja skoðanir sínar
af ótta við ofbeldi er illt í efni.
Þá er ástæða til að staldra við
og hugsa sinn gang. Ég verð því
að segja eins og er að ásakanir
þínar um tilraunir til þöggunar
þóttu mér koma úr hörðustu átt.
Þar hjó sá er hlífa skyldi.“
Málið fór svo þannig að Inni-
hald tók pistil Maríu Lilju úr
birtingu því rit-
stjórar töldu
hann brjóta
í bága við
siðareglur
vefjarins og
báðu Dav-
íð Þór afsök-
unar.
„Vitið þér, að maðurinn yðar er geðveikur?“
Sú merkasta
Falskur tónn
Lilja Katrín Gunnarsdóttir
lilja@dv.is
Jarðvegur fasisma