Ársrit um starfsendurhæfingu - 2019, Qupperneq 63

VIRK
JÓNÍNA WAAGFJÖRÐ sviðsstjóri þróunar atvinnutengingar hjá VIRK (fjárhagslegum, umhverfislegum, persónu-legum sem og menntun/þjálfun). Mikilvægt
er að greina strax í upphafi hvaða stuðning
vinnuveitendur telja sig þurfa, svo unnt sé að
byggja upp traust á milli allra hagsmunaaðila
í ferlinu. Þetta eykur möguleika á þátttöku
einstaklinga með skerta starfsgetu á vinnu-
markaðinum.
Styðjandi og hindrandi
þættir atvinnuþátttöku
Árið 2018 fékk VIRK gott tækifæri til að
skoða afstöðu fyrirtækja sem skráð voru í
upplýsingagrunn VIRK en skráning fyrirtækja
hófst í tengslum við þróunarverkefnið „Aukin
atvinnutenging í starfsendurhæfingu“. Það
ár tók VIRK þátt í undirbúningi og útfærslu
á rannsókn sem Velferðarráðuneytið stýrði,
þar sem kanna átti styðjandi og hindrandi
þætti fyrir atvinnuþátttöku einstaklinga
með skerta starfsgetu út frá sjónarmiðum
atvinnurekenda (atvinnulífsins).
Um var að ræða þversniðskönnun meðal
íslenskra fyrirtækja sem framkvæmd var
af Gallup dagana 20. júní–14. september
2018. Stærð úrtaksins var 1313 fyrirtæki
en 205 af þeim komu úr upplýsingagrunni
VIRK. Fyrirtæki tengd VIRK höfðu fengið
kynningu á þróunarverkefninu „Aukin at-
vinnutenging í starfsendurhæfingu“ og/eða
á starfsemi VIRK, en um 100 þeirra höfðu
skrifað undir sérstakan þátttökusamning í
tengslum við þróunarverkefnið. Svarhlutfall
í spurningakönnuninni var um 45% og
var það svipað fyrir þau fyrirtæki sem
komu úr upplýsingagrunni VIRK (44%).
Stjórnendur/yfirmenn fyrirtækjanna fengu
senda rafræna spurningakönnun og voru
64% af þátttakendunum úr einkageiranum,
26% voru opinberir aðilar og 10% voru frá
sjálfseignarstofnunum/félagasamtökum.
Niðurstöður könnunarinnar sýndu að 69%
þeirra fyrirtækja sem tóku þátt í könnuninni
höfðu verið með einn eða fleiri starfsmenn
með skerta starfsgetu á vinnustaðnum á
síðustu 5 árum. Til samanburðar má geta
þess að 85% þeirra fyrirtækja sem voru úr
upplýsingagrunni VIRK höfðu verið með
slíka starfsmenn í vinnu yfir sama tíma.
Algengasta ástæða þess að vinnustaðir
höfðu ekki ráðið fólk með skerta starfsgetu
til vinnu, þar sem enginn slíkur starfsmaður
hafði starfað á síðustu 5 árum (31%
svarenda), var að ekki væru hentug störf í
boði innan vinnustaðarins. Einnig nefndu
þátttakendur sem fyrirstöðu að starfsmenn
þyrftu að geta gengið í öll störf og að of miklar
líkamlegar eða andlegar og/eða hugrænar
kröfur væru gerðar í þeim störfum sem
unnin voru á vinnustaðnum. Aðrar ástæður
sem fyrirtækin nefndu voru, til dæmis, að
vinnuumhverfið væri of hættulegt, að ekki
væri nægur tími eða geta til að þjálfa slíka
starfsmenn og veita þeim nauðsynlegan
stuðning, að húsnæðið hentaði ekki eða að
vinnuferlar væru of ósveigjanlegir.
Mynd 1 sýnir hvernig svörunin var þegar
spurt var um reynslu fyrirtækjanna af því
að ráða starfsfólk með skerta starfsgetu á
vinnustaðinn en hún var í flestum tilfellum
mjög eða frekar góð. Einungis 4% sögðu
reynsluna hafa verið frekar eða mjög slæma.

Á mynd 2 má sjá hvað þau fyrirtæki sem
höfðu góða reynslu af þessum ráðningum
töldu vera helstu ástæðurnar fyrir því. Þess
má geta að yfir helmingur þeirra nefndi að
þessir starfsmenn væru góðir og vinnusamir
starfsmenn sem stæðu sig vel í starfinu.

Í flestum tilfellum eða hjá 88% fyrirtækja
sem höfðu ráðið einstaklinga með skerta
starfsgetu í vinnu, þá þurfti ekki að gera
neina aðlögun eða breytingar á vinnu-
staðnum sjálfum vegna ráðninganna. Mun
algengara var að fyrirtæki höfðu þurft að
breyta starfinu sjálfu eins og t.d. með því
að auka leiðbeiningar um starfið (34%),
gefa tækifæri á sveigjanlegum vinnutíma
(28%), lækka starfshlutfallið (23%), breyta
starfsskyldum (23%), breyta verkstjórn
(14%) og/eða fjölga stöðugildum (9%).
Svarendur höfðu hér frjálsar hendur um
fjölda svara.
Þátttakendur voru einnig spurðir að því
hvað þeir töldu að myndi hvetja þeirra
vinnustað til að ráða fólk með skerta
starfsgetu til vinnu. Þar var algengast að
niðurgreiðsla launa væri talin mikilvægust í
því efni. Á mynd 3 má sjá hvað annað var
talið mikilvægt, en einungis 9% þeirra sem
svöruðu töldu að ekkert sérstakt atriði myndi
Mjög góð
Frekar góð
Bæði góð og slæm
Frekar slæm
Mjög slæm
Reynsla af ráðningum starfsfólks með skerta starfsgetu
Að hvaða leiti var reynslan góð?
Mynd 1
Mynd 2
29%
28%
39%
3% 1%
56%
19%
11%
11%
9%
9%
7%
5%
Góður starfsmaður / Vinnusamur / Duglegur /
Samviskusamur / Stóð sig vel í starfi
Góð áhrif á samstarfsfólk / vinnustaðinn
Eykur fjölbreytileika
Starfsmaður þakklátur / Líður vel að hafa vinnu
Stundvís
Geta veitt verkefni í samræmi við getu
Veita einstaklingi tækifæri
til að fara á vinnumarkað
Gott fyrir samfélagið
Annað
63virk.is