Ársrit um starfsendurhæfingu - 2019, Síða 71

VIÐTAL
Hún er frá Akureyri, fædd 1968 og lauk
B.Sc prófi í sjúkraþjálfun frá Háskóla Íslands
1993. Hún hefur starfað á Akureyri nánast
frá námslokum.
„Ég fór norður sama ár og ég lauk prófi og
fljótlega fór ég að vinna með fólki sem glímir
við langvinna verki og vefjagigt. Núna er ég
með eigin stofu ásamt fleirum en hef starfað
á nokkrum stöðum sem sjúkraþjálfari.
Í gegnum árin hef ég lagt mig eftir því að
fræðast og læra meira á þessu sviði.“
Hver eru helstu vandamál þeirra sem til
þín leita frá VIRK?
„Ráðgjafarnir senda til mín fólk sem hefur
greinst með vefjagigt en á bak við þá
greiningu er oft mjög flókinn vandi sem
bæði er af líkamlegum og andlegum toga.
Það sem ég sé í mjög vaxandi mæli á síðustu
árum er að fólk er búið að vera undir miklu
álagi í langan tíma. Ég tel að streita í ýmsu
formi sé einn aðal sökudólgurinn hvað þetta
ástand varðar. Mér finnst stundum eins og
að fólk sé búið að „týna sjálfu sér“, ef svo
má segja.“
Er fólkið sem kemur frá VIRK til þín
sem meðferðaraðila tilbúið til að hlíta
fyrirmælum þínum?
„Oftast er það svo. Það er mikilvægt að
viðurkenna vandann, gangast við honum,
hvorki afneita honum eða berjast gegn
honum. Það þýðir alls ekki að viðkomandi sé
að sætta sig við ástandið heldur að horfast í
augu við vandann. Þá er hægt að spyrja sig;
hvað er hægt að gera í málinu? Það er svo
margt hægt að gera. Endurhæfing er vinna,
batinn kemur ekki af sjálfu sér.“
Anna ekki eftirspurn
Hafa orðið miklar breytingar á verkferlum
hjá VIRK sem varða þig sem meðferðaraðila?
„Af því að ég hef verið þetta lánsöm að
geta fókuserað á frekar sérhæft vandamál
sem þó er stórt, þ.e. vefjagigtina, þá hef ég
EYDÍS VALGARÐSDÓTTIR sjúkraþjálfari
sett saman fræðslunámskeið um vefjagigt
og bata- og hóptíma þar sem ég kenni
líkamsvitund og sjálfsmeðferð við verkjum.
Auk þess sem við á Sjúkraþjálfun Akureyrar
erum með endurhæfingarhópa – sem eru
miserfiðir eftir getu fólks. Þetta var ekki
svona í upphafi samstarfs míns og VIRK
heldur hefur það þróast með árunum.“
Hefur fjölgað fólki sem kemur til þín fyrir
tilstilli VIRK?
„Satt að segja þá anna ég ekki eftirspurn.
Ég starfa ekki bara fyrir VIRK heldur er ég
með „Jón og Gunnu“ í meðferð, ef svo
má segja. Þetta stafar af aukinni greiðslu-
þátttöku Sjúkratrygginga Íslands sem gerir
almenningi frekar kleift að leita sér hjálpar
hjá sjúkraþjálfurum en leyfði sér það e.t.v.
ekki áður.“
Of lítið af hlutastörfum í boði
Hvernig gengur að koma fólki sem glímir
við vefjagigt til heilsu á ný?
„Þetta er langtímaferli og fólk með vefja-
gigt hefur í langflestum tilvikum skerta
vinnugetu. Þar liggur stór vandi að mínu
mati. Það er alltof lítið af hlutastörfum í
boði. Margir vinnuveitendur bjóða ekki
uppá þann möguleika að vinna hlutastörf
og er það miður. Ég sé svo oft hve mikil bót
það gæti verið að fólk hefði tækifæri til að
vinna hlutastarf í stað þess að vera alfarið á
örorkubótum. Kerfinu þarf að breyta. Þetta
er vandi sem VIRK stendur frammi fyrir að
mínu mati þegar kemur að því að útskrifa
fólk. Sumir sem útskrifast eru færir um að
vinna hluta úr degi en alls ekki fulla vinnu.
Það getur verið niðurdrepandi að vakna
dag eftir dag og hafa ekki neinu hlutverki
að gegna í þjóðfélaginu. Slíkt getur ýtt undir
einangrun og andlega vanlíðan.“
Þú nefndir að fólk með vefjagigt sé oft
undir of miklu álagi. Hvaða hópar eru
það helst?
„Konur eru í meirihluta sem leita til mín. Oft
er um að ræða ungar konur með (ung) börn,
ýmist einstæðar eða í sambúð. Stundum
eru börnin jafnvel að glíma við vanda eða
veikindi. Slíku fylgir álag. Samfélagið okkar
er þannig nú að það þarf í flestum tilvikum
tvær fyrirvinnur til að komast bærilega af,
þannig eru kröfurnar sem við gerum að
minnsta kosti. Ef álagið er of mikið til langs
tíma þá kiknar fólk. Mín ósk er að við sláum
aðeins af kröfunum og leitum að jafnvægi í
lífinu. Spyrjum okkur hvað það er sem veitir
okkur raunverulega hamingju. Eins óska ég
þess að það þyki sjálfsagt að annað foreldrið
vinni ekki fullt starf meðan börn eru ung.
Það væri vel gerlegt í okkar samfélagi ef rétt
væri að staðið. Það er líka vinna að ala upp
börn og sjá um heimili.“
Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir
Þá er hægt að spyrja sig; hvað er hægt að gera
í málinu? Það er svo margt hægt að gera. Endur-
hæfing er vinna, batinn kemur ekki af sjálfu sér.“
Hvers vegna þurfa svona margir að leita
til sjúkraþjálfara?
Fólk kemur til sjúkraþjálfara af ýmsum
ástæðum. Það getur verið vegna sjúkdóma,
fötlunar, slysa og álagseinkanna. „Því miður
er það svo að við fáum enga handbók í
vöggugjöf um hvernig við eigum að hugsa
um stoðkerfið okkar. Það þarf nefnilega að
hugsa um líkamlegt og andlegt heilbrigði og
eftir því sem við eldumst þá þurfum við að
hafa meira fyrir því að líða vel í kroppnum.
Regluleg hreyfing skiptir gríðarlega miklu
máli í þessu samhengi. Svo og góður, endur-
nærandi svefn, hollt matarræði og andlegt
jafnvægi. Ég vil kalla þetta sjálfsrækt. Að við
gleymum því ekki að við fáum bara þennan
eina líkama og við þurfum að hugsa vel um
hann út allt lífið.“
71virk.is