Morgunblaðið - 01.11.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Vignir Stein-þór Hall-dórsson,
smiður og stjórn-
arformaður MótX,
sem hefur áratuga
reynslu af störfum
innan byggingageirans, er í
athyglisverðu viðtali um þann
geira í Viðskiptablaðinu í vik-
unni. Hann segir margar
breytingar hafa orðið innan
geirans, mestar þó á reglu-
verkinu. Skriffinnska og
seinagangur innan stjórnkerf-
isins dregur úr framleiðslu, að
sögn Vignis.
Hann nefnir að bygginga-
reglugerðin hafi blásið út, far-
ið úr 80 blaðsíðum í 180 blað-
síður á örfáum árum, sem hafi
augljóslega mikil áhrif.
„Regluverkið hefur þyngst til
muna og til marks um þetta
hefur verið krukkað fimm
sinnum í byggingareglugerð-
ina síðan árið 2012. Ég vonast
til þess að byggingareglu-
gerðin sé á meðal þeirra
reglugerða sem yfirvöld
hyggjast einfalda. Einföldun
byggingareglugerðar myndi á
endanum lækka verð til neyt-
andans án þess að það bitnaði
nokkurn skapaðan hlut á gæð-
unum,“ segir Vignir.
Hann segir að íslenskir iðn-
aðarmenn séu með þeim dug-
legustu í Evrópu, en það komi
niður á þeim hvað regluverkið
og hið opinbera sé svifaseint,
og nefnir Reykjavík sér-
staklega til sögunnar í því
sambandi. „Það getur tekið
margar vikur eða mánuði að
fara yfir einföld atriði sem
veldur því að verk tefjast
ítrekað. Bygginga-
framkvæmdirnar sjálfar eru
því alls ekki að taka mestan
tíma, heldur er tímafrekast að
koma framkvæmdunum í
gegnum skipulag og samþykki
byggingafulltrúa. Fram-
leiðnin hér á landi er ekki
nógu góð vegna þess að í dag
er það svo að það tekur
minnstan tíma að reisa sjálft
húsið, því aðdragandinn er
orðinn svo langur. Skrif-
finnskan er orðin svakaleg í
samanburði við það hvernig
hún var,“ segir Vignir.
Hann bendir einnig á að í
kjölfarið á umræðunni um
skort á íbúðum hafi verka-
lýðsfélögin farið af stað og
stofnað „Bjarg sem á að
bjarga þeim lægst settu í
þjóðfélaginu um íbúðir. Sömu
verkalýðsfélög eru búin að
semja um há laun fyrir fé-
lagsmenn sína en svo sjá þau
kost sinn ekki vænstan í því
að kaupa innlenda framleiðslu
af þeim fyrirtækjum sem
þeirra félagsmenn
vinna hjá og leita
þess vegna til
Austur-Evrópu
eftir aðföngum í
sínar byggingar.
Hræsnin er með
ólíkindum.“
Þá nefnir Vignir að sagan
kenni að „rekstur hinna ýmsu
byggingasamvinnufélaga hef-
ur verið þyrnum stráður í
gegnum tíðina“ og að „yf-
irvöld ættu miklu frekar að
aðstoða fólk við að eignast
sína eigin eign frekar en að
stefna því í einhver samfélög“.
Allt eru þetta athyglisverð-
ar og gagnlegar ábendingar
frá manni með mikla reynslu
úr byggingageiranum. Eitt
nefnir Vignir Steinþór Hall-
dórsson til viðbótar sem
þyrfti að koma til endurskoð-
unar, en það eru svokölluð
innviðagjöld sem Reykjavík-
urborg er farin að leggja á þá
sem byggja í borginni. Hann
bendir á að samkvæmt stjórn-
arskránni þurfi „skýra laga-
heimild til álagningar skatta.
Í mínum huga er þetta ekki
flókið mál; innviðagjöldin eru
skattlagning án lagaheim-
ildar.“
Eins og hann bendir á lend-
ir þessi nýjasti skattur borg-
arinnar á endanum á íbúðar-
kaupandanum þó að það sé
verktakinn sem greiðir borg-
inni skattinn.
Eins og glöggt má sjá af
viðtalinu við Vigni er margt
aðfinnsluvert þegar kemur að
byggingageiranum, en um leið
felast í því tækifæri til að ráð-
ast í miklar umbætur. Til þess
þarf góðan vilja hjá hinu op-
inbera, bæði ríki og sveitar-
félögum, ekki síst Reykjavík-
urborg.
Ákveðin merki hafa sést um
að skilningur sé fyrir hendi
hjá ríkinu að ráðast í aðgerðir
sem gætu skilað einföldun
byggingareglugerðar en
minni skilningur virðist vera á
mikilvægi þess að fólki sé gef-
inn kostur á að eignast sínar
eigin íbúðir í stað þess að ýta
undir að það búi í íbúðum ann-
arra. Reynslan sýnir að Ís-
lendingum hugnast almennt
betur að búa í eigin íbúðum og
ríkið ætti fremur að stuðla að
því en öðru íbúðaformi. Þá
sjást þess því miður engin
merki að Reykjavíkurborg
vilji draga úr skattheimtu á
nýbyggingar eða stuðla að
heilbrigðri uppbyggingu á því
sviði. Líklegt er að borg-
arbúar þurfi að bíða að
minnsta kosti fram yfir þetta
kjörtímabil eftir umbótum hjá
borginni.
Margvíslegar
umbætur eru
mögulegar í
byggingageiranum}
Athyglisverðar
hugmyndir
E
r von að maður spyrji? Núverandi
þjóðarpúls Gallup sýnir traust til
Alþingis og borgarstjórnar vel
undir 20 prósentum. Bankakerfið
rétt nær 20. Nú er rúmt ár síðan
sérstakur starfshópur lagði fram tillögur um
hvernig á að efla traust á stjórnmálum. Þar
komu fram margar góðar tillögur, svo sem regl-
ur um starfsemi stjórnmálalegra áhrifavalda,
betri hagsmunaskráning og aukið gagnsæi. All-
ar þessar tillögur munu tvímælalaust bæta
stöðuna en undirliggjandi er vandamál sem
engar reglur eða gagnsæi munu geta unnið á,
en það eru stjórnmál nýlenskunnar, stjórnmál
falsfrétta og stjórnmál villu og svima þar sem
hvítt verður svart og svart verður flugvél.
Mig langar til þess að segja ykkur sögu innan
frá Alþingi. Leikendur í þeirri sögu meina allir
vel og þegar allt kemur til alls haga þeir sér þannig. Það er
hins vegar ekki endilega samasemmerki á milli góðs ásetn-
ings og afleiðinga. Árið 2016 voru á Alþingi sett lög sem
fólu í sér endurskoðun á ellilífeyri og kjarabætur fyrir
ellilífeyrisþega. Stuttu eftir gildistöku laganna kom í ljós
að mistök höfðu verið gerð við lagasetninguna sem ollu því
að lífeyrir aldraðra varð ekki skertur vegna ákveðinna
tekna. Þannig voru gerð mistök og þau varð að leiðrétta
Það sem vakti hins vegar athygli var að leiðréttingin átti
að gilda afturvirkt, þar sem lögin höfðu þegar tekið gildi.
Afturvirk lagasetning er í besta falli varhugaverð og ætti
aðeins að beita þegar neyð krefur, til hagsbóta fyrir al-
menning. Það má ekki taka réttindi af fólki aft-
urvirkt en á móti má veita fólki réttindi aft-
urvirkt. Það er ekki hægt að láta þig fá
afturvirka launalækkun, en það er hægt að láta
þig fá afturvirka launahækkun.
Það var ekki skýrt hvaða áhrif þessi aft-
urvirkni hafði og hér urðu hlutirnir alvarlegir.
Þingmenn sem fjölluðu um málið voru beðnir
um að halda trúnað um að þessi mistök kost-
uðu ríkið tvo og hálfan milljarð á mánuði.
Markmiðið með því að hafa þessa breytingu
afturvirka var að tryggja að ellilífeyrisþegar
ættu ekki réttmætar væntingar til að fá
greiðslur samkvæmt hinum gölluðu lögum.
Misheppnuðum lögum, en lögum enga að síður.
Píratar taka trúnað alvarlega en þetta voru
upplýsingar sem urðu að koma fram, annað
væri einfaldlega ólýðræðislegt. Til þess að
draga þessar upplýsingar fram fórum við fram á kostn-
aðarmat, sem verður nauðsynlega að fylgja þegar svo
kostnaðarsöm mál eru samþykkt. Þegar kostnaðarmatið
kom fram lágu upplýsingarnar fyrir, án þess að um brot á
trúnaði hafi verið að ræða.
Það þarf virkt aðhald og eftirlit frá fólki sem stendur
vörð um réttindi fólks og lögin sem tryggja réttindi þeirra.
Sama hvað það kostar því kostnaðurinn við að brjóta á
réttindum fólks er svo miklu meiri.
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Hvar er traustið?
Höfundur er þingmaður Pírata
bjornlevi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Staða svokallaðra varaflug-valla hefur verið til um-ræðu að undanförnu, eink-um eftir að farþegaþota
Icelandair gat ekki lent á einum
slíkum vegna ísingar nýverið. Taldi
flugstjóri vélarinnar öruggara að
lenda á lokaðri flugbraut á Kefla-
víkurflugvelli. Sú ákvörðun flug-
stjórans er nú til rannsóknar hjá
Rannsóknarnefnd samgönguslysa,
eins og greint hefur verið frá í
Morgunblaðinu.
Öryggisnefnd Félags íslenskra
atvinnuflugmanna (FÍA) hefur nú
sent frá sér yfirlýsingu þar sem
fram kemur að sýna þurfi „sérstaka
aðgát“ ef nota þurfi Reykjavíkur-
flugvöll sem varaflugvöll utan aug-
lýsts þjónustutíma ef líkur eru á ís-
ingu eða skertum bremsuskilyrðum.
Þannig voru aðstæður þegar vél
Icelandair þurfti á vellinum að
halda.
Samkvæmt upplýsingum í flug-
málahandbók er Reykjavíkur-
flugvöllur lokaður fyrir allri umferð
frá kl. 23 til 07 alla virka daga og frá
kl. 23 til 08 um helgar. Flugvöllinn á
þó að vera hægt að opna utan þjón-
ustutíma með 15 mínútna fyrirvara,
m.a. fyrir millilandaflug sem notar
flugvöllinn sem varavöll og sjúkra-
og neyðarflug. Öryggisnefnd FÍA
segir væntingar flugmanna til þess-
arar þjónustu þó hafa brugðist
tvisvar sinnum á sl. 18 mánuðum.
Óskiljanlegt sinnuleysi
Ingvar Tryggvason, flugstjóri
og formaður öryggisnefndar FÍA,
segir stöðu flugvalla á Akureyri og
Egilsstöðum einnig slæma þegar
kemur að hlutverki þeirra sem
varaflugvalla fyrir millilandaflug.
Smæð flughlaða og skortur á flug-
stæðum er þar vandamál. Hefur
Icelandair t.a.m. sagt þetta vera
„stærstu ógn við öryggi“ flugs til og
frá Íslandi. Þá segir Ingvar brýnt
viðhald á Egilsstaðaflugvelli of lengi
hafa setið á hakanum.
„Það þarf að setja fram-
kvæmdir á Egilsstöðum í forgang.
Ástæða þess er meðal annars sú að
flugbrautin þar liggur undir
skemmdum næstu 18 mánuði verði
ekkert að gert,“ segir hann og
bendir á að umrædd flugbraut sé
orðin 26 ára gömul. Vanalega sé
miðað við endurnýjun á 15-18 ára
fresti.
„Malbik endist bara ekki svona
lengi. Aldur brautarinnar hlýtur að
fara að nálgast Evrópumet.“
Þá segir Ingvar engan flug-
umferðarstjóra vera á vakt á Egils-
staðaflugvelli. Slíkt geti verið
vandamál þegar mikið liggur við.
„Dags daglega kemur þetta
ekki að sök þegar umferð um völl-
inn er létt, en þegar vélar eru send-
ar til Egilsstaða í halarófu er aðeins
einni vél hleypt í aðflug í einu. Það
þýðir, eins og þegar hefur sannað
sig, að það tekur hálftíma að lenda
þar fjórum flugvélum. Hlutir taka
því miklu lengri tíma en þeir þurfa
sökum þess hve gamaldags þetta
fyrirkomulag er. Miðað við veru-
leikann í dag er mikil þörf á því að
breyta þessu fyrirkomulagi.“
Að sögn Ingvars er um að ræða
óskiljanlegt sinnuleysi í þessum
málum. „Flugmenn eru vel meðvit-
aðir um þetta slæma ástand hér á
Íslandi og hafa því oft einhver úr-
ræði uppi í erminni. Menn þurfa að
átta sig á því að flugrekstur er ekki
einhver jaðarstarfsemi. Stjórnvöld
hafa sýnt þessari atvinnugrein
óskiljanlegt sinnuleysi en á sama
tíma eru þau ábyrg fyrir innviðum.
Stjórnvöld verða nú að sýna í verki
að þau láti sig flugöryggi almennt
varða.“
Úrelt braut og pláss-
leysi á varavöllum
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Samgöngur Þrjár farþegaþotur Icelandair sjást hér á Akureyrarflug-
velli. Tilefnið var þó ekki neyð heldur sérstök sólmyrkvaferð þangað.
Icelandair hefur skilað inn
umsögn um samgönguáætlun
stjórnvalda. Er þar meðal
annars bent á að flug til og
frá Keflavíkurflugvelli auk
tengiflugs gegnum hann sé
nú ein af undirstöðuatvinnu-
greinum landsins. Lykilfor-
senda þessa millilandaflugs
séu varaflugvellir sem nýta
megi ef Keflavíkurflugvöllur
lokast.
„Vegna nálægðar flugvall-
anna í Keflavík og Reykjavík
geta þau tilfelli komið upp
að vindur, skyggni eða skýja-
hæð sé hamlandi þáttur á
báðum flugvöllum og því ekki
um aðra varaflugvelli að ræða
á landinu en Akureyri og Eg-
ilsstaði. Vegna takmarkaðs
rýmis á flughlöðum þessara
flugvalla er útilokað að þeir
geti sinnt hlutverki sínu fyrir
allar þær flugvélar sem þyrftu
að lenda þar ef slíkar að-
stæður sköpuðust,“ segir þar.
Gætu ekki
sinnt álaginu
UNDIRSTÖÐUGREIN