Morgunblaðið - 01.11.2019, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 2019
Grænar glyrnur Þessi kisi valdi sér þægilegan stað á vélarhlíf í Þingholt-
unum á dögunum til þess að njóta haustdaganna áður en kólnar frekar.
Eggert
Kosningaúrslitin í fá-
menna sambands-
landinu Thüringen
sunnudaginn 27. októ-
ber ollu pólitísku um-
róti í Þýskalandi 30 ár-
um eftir hrun
Berlínarmúrsins. Frá
því að Thüringen varð
hluti sameinaðs Þýska-
lands 1990 hefur CDU,
flokkur kristilegra
demókrata, ávallt fengið flest at-
kvæði þar, en ekki nú.
Die Linke (vinstrið), arftaki gamla
austur-þýska kommúnistaflokksins,
hefur leitt samsteypustjórn með
fulltrúum jafnaðarmanna (SPD) og
græningja í Erfurt, höfuðborg Thür-
ingen, frá árinu 2014.
Die Linke fékk flest atkvæði í
kosningunum núna, 31% (+2,8 frá
2014). CDU lenti í þriðja sæti með
21,8% atkvæða (-11,7) á eftir AfD
(Alternative für Deutschland) með
23,4% (+12,8).
Báðir samstarfsflokkar Die Linke
í fráfarandi stjórn töpuðu. Jafn-
aðarmannaflokkurinn, samstarfs-
flokkur CDU/CSU í ríkisstjórn
Þýskalands, tapaði 4,2 og fékk ekki
nema 8,2%. Græningjar fengu 5,2%
(-0,5).
Die Linke gerir kröfu til forsætis
en nær ekki meirihluta nema með
stuðningi eða hlutleysi AfD eða
CDU. Til þessa hefur CDU hafnað
öllu samstarfi við Die Linke og segist
ekki ætla að veita fráfarandi þriggja
flokka stjórn stuðning. Strax mánu-
daginn 28. október gaf leiðtogi CDU
í Thüringen til kynna að flokkurinn
útilokaði þó ekki að ræða við Die
Linke.
Sumir telja að á CDU hvíli söguleg
skylda sem sameiningarflokks
Þýskalands að leggja sitt af mörkum
til að tryggja sam-
heldni innan samfélags-
ins og þar með að hafna
ekki fyrirvaralaust öllu
samstarfi við Die
Linke.
Innan CDU vara
margir eindregið við
samstarfi við vinstrið.
Verði gengið til þess
jafngildi það að flokk-
urinn tapi sérstöðu
sinni og þar með enn
fleiri kjósendum.
Sviptingarnar hafa
áhrif út fyrir Thüringen. Friedrich
Merz, fyrrverandi þingflokks-
formaður CDU, sem bauð sig fram
til flokksformennsku í fyrra, segir
úrslitin í Thüringen ömurlegan dóm
yfir doðanum og framtaksleysinu
sem einkenni stjórnarhætti Angelu
Merkel kanslara. Hún liggi eins og
drungaleg þoka yfir þýsku þjóðlífi.
Illt sé í efni verði Þjóðverjar að búa
við slíka óstjórn enn í tvö ár.
Fylgistap „stóru flokkanna“ í
Thüringen leiðir til þess að hriktir í
meginstoðum stjórnar Þýskalands.
Óttast margir að við blasi tími sundr-
ungar í stað samheldni.
Norður-Makedónía í NATO
Jens Stoltenberg, framkvæmda-
stjóri NATO, flutti fyrirlestur í Nor-
ræna húsinu um miðjan júní 2019. Að
honum loknum bað námsmaður um
orðið. Hann sagðist vera frá Norður-
Makedóníu. Vildi hann nota þetta
einstæða tækifæri til að þakka Stolt-
enberg fyrir stuðning hans og frum-
kvæði við að tryggja Norður-
Makedóníu aðild að NATO. Hún
skipti sköpum fyrir þjóð sína.
Orð námsmannsins rifjast upp
þegar litið er til andstöðu þingmanna
Vinstri grænna (VG) við aðild Norð-
ur-Makedóníu að NATO. Til hennar
kæmi ekki ef alþingi og íslenska rík-
isstjórnin snerist gegn henni. Í sept-
ember 2019 flutti Guðlaugur Þór
Þórðarson utanríkisráðherra tillögu
til þingsályktunar um aðildina.
Katrín Jakobsdóttir, forsætisráð-
herra og formaður VG, sat leiðtoga-
fund NATO í júlí 2018 þegar sam-
þykkt var að bjóða
Norður-Makedóníu inngöngu í
bandalagið í ljósi samkomulags sem
Norður-Makedóníumenn höfðu náð
við Grikki um nýtt nafn á landi sínu:
Lýðveldið Norður-Makedónía.
Þegar tillaga utanríkisráðherra
kom til umræðu á alþingi 26. septem-
ber 2019 tók einn þingmaður til máls,
Steinunn Þóra Árnadóttir (VG). Hún
sagði það „einhver stærstu mistök
undanfarinna áratuga á sviði al-
þjóðamála“ að NATO hefði ekki
horfið úr sögunni fyrir 30 árum þeg-
ar Berlínarmúrinn féll. Við hrun
kommúnismans og með framhaldslífi
NATO hefði „glatast gott tækifæri
til að byggja upp nýtt öryggiskerfi
sem stuðlaði að lýðræði, friði og stöð-
ugleika í Evrópu“. Hefðu „hags-
munir vopnaframleiðenda“ ráðið
miklu um framtíð NATO. Hún taldi
„útþenslustefnu og stækkun Atlants-
hafsbandalagsins hættulega og
heiminum til óþurftar“. Að hennar
mati og flokkssystkina hennar væri
NATO einfaldlega veruleg „ógn við
frið og öryggi í heiminum“.
Einangruð
í utanríkismálanefnd
Tillaga utanríkisráðherra fór til
utanríkismálanefndar alþingis og
kom þaðan með tveimur álitum 21.
október 2019.
Meirihlutinn mælti með samþykkt
tillögunnar, nefndarmenn úr Sjálf-
stæðisflokki, Framsóknarflokki, Pír-
ötum og Viðreisn. Fulltrúi Mið-
flokksins var fjarverandi við
afgreiðslu málsins.
Minnihlutinn, tveir þingmenn VG,
boðaði hjásetu í atkvæðagreiðslu um
tillöguna en sagði vopnaframleið-
endur hafa „ríkra hagsmuna að Atl-
antshafsbandalagið stækki“. Þá
beitti bandalagið sér í „auknum mæli
utan landamæra sinna“. Stefna VG
væri „að standa utan hernaðar-
bandalaga og hafna vígvæðingu“.
Hagsmunum Íslands væri „best
borgið með úrsögn úr bandalaginu“.
Í atkvæðagreiðslunni 24. október
2019 greiddu þingmenn VG ekki at-
kvæði. Píratar klofnuðu; sumir þing-
manna þeirra studdu tillöguna, aðrir
greiddu ekki atkvæði.
Ómakleg afstaða
Eitt er að standa gegn aðild Ís-
lands að NATO og leitast við að færa
rök fyrir þeirri afstöðu. Annað að
nota umsókn Norður-Makedóníu um
aðild til að leggjast gegn Atlants-
hafsbandalaginu eins og gert var í
ræðu þingmanns VG og nefndaráliti
tveggja VG-þingmanna.
Fyrir því eru einfaldlega engin rök
að vopnaframleiðendur standi að til-
vist NATO eða að baki stækkun
bandalagsins með aðild Norður-
Makedóníu. Að halda því fram eða
gefa til kynna er dæmigerð upplýs-
ingafölsun. Að tengja vopnaframleið-
endur við aðild Norður-Makedóníu
er almennt fráleitt. Lýðveldið ræður
yfir um 8.000 manna herliði sem hef-
ur tekið þátt í ýmsum NATO-
aðgerðum í áranna rás en hefur eng-
in úrslitaáhrif á varnarstefnu eða
vopnabúnað bandalagsins.
Miðað við varnarhlutverk NATO
og viðleitni undir merkjum banda-
lagsins undanfarin ár við að stilla til
friðar og uppræta ófriðarhættu kalla
röksemdirnar um hlut vopnafram-
leiðenda við töku pólitískra ákvarð-
ana á vettvangi NATO á meiri skýr-
ingar en birtast í málflutningi
VG-þingmannanna. Að beita honum
vegna NATO-aðildar Norður-
Makedóníu er ómaklegt.
Tímaskekkjan
Sé litið til nálægra landa með svip-
aða flokkaskipan og hér á NATO-
stefna VG helst samleið með stefnu
Die Linke. Gömlu þýsku kommúnist-
arnir eru sömu skoðunar og Stein-
unn Þóra Árnadóttir, að NATO sé
tímaskekkja, hætta hefði átt sam-
starfi NATO-ríkjanna með hruni
kommúnismans.
Fyrir 10 árum hætti SF, Sósíalíski
þjóðarflokkurinn, í Danmörku að
berjast gegn aðild Dana að NATO
þótt finna megi yfirlýsingar í aðra
veru í skjalageymslu flokksins. SV,
Sósíalíski vinstriflokkurinn, vill Nor-
eg úr NATO og norrænt varnar-
bandalag í staðinn. Þó viðurkennir
flokkurinn NATO-aðild Noregs með
því að segja að hana eigi að nota til
að beina bandalaginu til réttrar
áttar.
VG heldur enn í gömlu NATO-
andstöðuna eins og enn sé háð kalt
stríð. Rökin gegn stækkun NATO
með aðild Norður-Makedónu sýna
veikan grunn andstöðunnar.
Eftir að þjóðaröryggisstefna Ís-
lands var mótuð með aðild að NATO
og varnarsamninginn við Bandaríkin
sem hornsteina myndaðist grund-
völlur fyrir stjórnarsamstarf Sjálf-
stæðisflokks og VG.
Forstokkuð afstaða VG gegn
NATO sem birtist í umræðum um
NATO-aðild Norður-Makedóníu
sýnir VG en ekki NATO sem tíma-
skekkju.
Eftir Björn
Bjarnason » Sé litið til nálægra
landa með svipaða
flokkaskipan og hér á
NATO-stefna VG helst
samleið með stefnu
Die Linke.
Björn Bjarnason
Höfundur er fv. ráðherra.
Die Linke, VG og stækkun NATO
Öllum er ljóst
hversu mikilvægt
starf sjálfboðaliða er í
samfélagi okkar.
Einnig vita allir
hversu erfitt það get-
ur verið að afla fjár-
magns til þessa starfs.
Hluti af þessu ómet-
anlega starfi er að
nálgast aðila í atvinnu-
lífinu og biðja um
styrki og framlög.
Ég hef nú lagt fram
á Alþingi frumvarp
sem mun auka stuðn-
ing fyrirtækja við
íþrótta- og æskulýðs-
starfsemi, umhverf-
ismál, menningar-
starfsemi, m.a. til
sjónvarps- og kvik-
myndagerðar, góðgerðarfélög og
vísindastarf.
Verði frumvarpið að lögum verð-
ur fyrirtæki sem gefur til dæmis
100 þús. kr. til menningar-, um-
hverfis-, æskulýðs- og íþróttamála,
líknarstarfsemi og vísindastarfsemi
heimilt að telja 200 þús. kr. til
lækkunar á tekjuskattsstofni sínum,
eða tvöfalda þá fjárhæð sem gefið
er.
Með þessu lækkar fyrirtækið
tekjuskatt sinn þannig að allir hafa
hag af þessu. Ríkið hagnast líka
enda eru aukin umsvif þessarar
starfsemi mjög af hinu góða fyrir
hið opinbera.
Þetta frumvarp tvöfaldar því
hvatann sem er í núgildandi lögum
fyrir atvinnulífið til að styðja við fé-
lagasamtök og aðra
starfsemi á þessum
vettvangi.
Nýtt að styðja
við íþróttafélög,
sjónvarpsgerð og
umhverfismál
Þá mun frumvarpið
fjölga þeim málaflokk-
um sem geta notið
góðs af þessari skat-
taívilnun. Þessir nýju
málaflokkar eru um-
hverfismál, íþrótta- og
æskulýðsstarfsemi og
menningarmál með
áherslu á kvikmynda-
og sjónvarpsefnisgerð.
Hér er því um að ræða
fjölbreyttari starfsemi
en áður sem mun njóta
góðs af hærri og fleiri
framlögum frá at-
vinnulífinu.
Fjármögnun kvikmynda og sjón-
varpsefnis er oft með þeim hætti að
nái innlend fjármögnun tiltekinni
upphæð kemur mun hærra mót-
framlag frá erlendum aðilum. Þann-
ig geta fjárhæðir margfaldast.
„Íslenska módelið“
Þegar kemur að íþrótta- og
æskulýðsstarfsemi er ljóst að gildi
hennar er ótvírætt. Erlendis er tal-
að um „íslenska módelið“ þegar
kemur að árangri í að minnka
neyslu ungmenna á vímuefnum og
eiga íþrótta- og æskulýðssamtök
stóran þátt í þeim árangri. Þessi fé-
lög þurfa oft að reiða sig á framlög
frá fyrirtækjum og mun því frum-
varpið hafa mjög jákvæð áhrif á
starfsemi þeirra.
Sömuleiðis er mikilvægt að sam-
tök á sviði umhverfismála njóti
einnig góðs af þessu skattahagræði.
Þessi samtök vinna mjög mikilvægt
starf á vettvangi almannahagsmuna
og mun vægi þeirra aukast í ljósi
hamfarahlýnunar og loftslagsbreyt-
inga sem ógna lífi á jörðinni.
Snertir tugi þúsunda
Íslendinga
Það er ljóst að aukin framlög til
þessara málaflokka leiða til aukinna
umsvifa sem síðar skila tekjum í
ríkissjóð. Þannig mun aukin ívilnun
á þessu sviði, eins og gert er ráð
fyrir í frumvarpinu, leiða til aukn-
ingar á tekjum ríkisins, auk þess að
auðga menningarlíf, æskulýðsstarf,
umhverfisbaráttu og vísindastarf.
Í frumvarpinu er einnig gerð til-
laga um að tvöfalda það þak sem nú
er sett á framlög fyrirtækja sem
hlutfall af sínum tekjum.
Tugir þúsunda Íslendinga vinna
fyrir íþróttafélögin sín og ýmis góð-
gerðarfélög sem myndu njóta góðs
af þessu frumvarpi. Þá er kvik-
mynda- og sjónvarpsgerð vaxandi
atvinnugrein ásamt síaukinni þátt-
töku almennings í samtökum sem
láta sig varða umhverfismál. Að
ógleymdu því starfi sem vísinda-
menn og frumkvöðlar sem stunda
rannsóknir og vísindi gegna en
framlög til þeirra aukast einnig við
þessa breytingu.
Samþykkt þessa frumvarps væri
því mikið framfaraskref þar sem at-
vinnulífið, hin frjálsu félagasamtök
og frumkvöðlar hagnast.
Tvöföldum stuðninginn
til íþrótta og kvikmynda
Eftir Ágúst Ólaf
Ágústsson
»Með þessu
lækkar fyrir-
tækið tekjuskatt
sinn þannig
að allir hafa
hag af þessu
Ágúst Ólafur Ágústsson
Höfundur er alþingismaður
Samfylkingarinnar.
agustolafur@althingi.is