Skessuhorn - 06.03.2019, Blaðsíða 10

MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 201910
Um eitt hundrað manns sóttu fund
Kristjáns Þórs Júlíussonar, sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra, á
Hótel Hamri á mánudagskvöld. Til-
efni fundarins var frumvarp sem birt
hefur verið í samráðsgátt stjórnvalda
og varðar m.a. innflutning á ófrystu
kjöti. Bændur alls staðar að úr lands-
hlutanum lögðu leið sína á fund-
inn, frá Hvalfirði norður í Dali og
alls staðar þaðan á milli, enda málið
þeim nátengt.
Munum alltaf tapa
dómsmálum
Kristján Þór byrjaði á því að rekja
stuttlega sögu málsins. Hann rifjaði
upp lög sem tóku gildi árið 2002,
eftir að Frakkar höfðu lokað á inn-
flutning á íslenskum sjávarafurð-
um. „Þá var það þrautalending að
taka upp matvælalöggjöf Evrópu-
sambandsins, með því skilyrði að
aldrei yrði heimilaður flutningur á
lifandi búfénaði til landsins,“ sagði
Kristján Þór. Alþingi fjallaði um
það árið 2008 en hafnaði því tvisv-
ar sama ár. Ráðherra segir að á þeim
tímapunkti hafi stjórnvöldum ver-
ið í lófa lagið að fara aftur til fund-
ar við Evrópusambandið og reyna
að finna lausn í málinu. „En þess í
stað var breytt frumvarp lagt fram
og samþykkt 2009. Þá byrjuðu þeir
18 mánuðir sem löndum eru gefnir
til að innleiða reglur að tikka niður
og þar með rann tækifærið okkur úr
greipum,“ sagði Kristján Þór. Síðan
þá hafa dómar fallið í Héraðsdómi,
Hæstarétti og hjá EFTA dómstóln-
um þar sem íslenska ríkið er dæmt
fyrir að standa ekki við gerða samn-
inga. „Nú er þetta hafið aftur. Við
fengum áminningu frá ESA, eftir-
litsstofnun EFTA í júlí og rökstutt
álit frá þeim um miðjan febrúar í
samningsbrotamáli. Og við höfum
engin ný rök en erum að reyna að
leita leiða til að stöðva samnings-
brotamálið með þessu frumvarpi,“
sagði ráðherra. Þá sagði hann að
svar fulltrúa Evrópusambands-
ins væri skýrt. Þeir minntu á að Ís-
lendingar hefðu gengist undir þetta
samkomulag og bæri að hlíta nið-
urstöðum dómstóla. Íslenska ríkið
hefði haft tíma frá árinu 2009 til að
bregðast við og lítill vilji til að gefa
rúmari tíma til þess. Engu að síður
væru fulltrúar sambandsins jákvæð-
ir til óska Íslendinga um að taka
upp vinnu til að byggja upp varnir
á sviði salmónellu og kompýlóbak-
ter. „Svona er staðan í dag. Búið er
að baka íslenska ríkinu ótakmarkaða
skaðabótaskyldu vegna innflutnings
á ófrystu kjöti. Þrisvar sinnum hef-
ur verið höfðað mál vegna þessa og
alltaf munum við tapa. Við eigum
þann kost einan að svara rökstuddu
áliti ESA frá því í febrúar og ég tel
að það gerum við með þessu frum-
varpi sem komið er fram.“
Aðgerðaráætlun í
tólf liðum
Næst vék ráðherra að frystiskyld-
unni og sagði að hún hefði óum-
deilanlega sína kosti. Til að mynda
minnkaði hún magn kampýlóbak-
ters í kjöti, en aftur á móti hefði
hún ekkert að segja þegar kemur að
sýklalyfjaónæmum bakteríum. „Af
því leiðir að ef við eigum að breyta
frystiskyldunni, eins og samið var
um á sínum tíma, þá þarf að grípa til
aðgerða. Við verðum að leita leiða
til að byggja upp varnir og aftengja
þetta dómsmál,“ sagði Kristján Þór.
Til þess kynnti hann aðgerðaáætl-
un í tólf liðum til að efla matvæla-
öryggi, tryggja vernd búfjárstofna
og bæta samkeppnisstöðu innlendr-
ar framleiðslu. Komið verði á við-
bótartryggingum gagnvart innfluttu
alifuglakjöti og eggjum, að óheim-
ilt verði að dreifa alifuglakjöti nema
sýnt hafi verið fram á það sé ekki
sýkt kampýlóbakter, að áhættunefnd
verði sett á fót og hrundið af stað
átaki til að draga úr útbreiðslu sýkla-
lyfjaónæmra baktería á Íslandi. Þá
verði skjótari innleiðing reglugerða
ESB þegar stöðva þarf innflutning
á tilteknum vörum með skömm-
um fyrirvara og að tekin verði upp
reglugerð nr. 206/2009 um inn-
flutning dýraafurða til einkaneyslu.
Að lokum verði heimild til að leggja
stjórnvaldssektir á þau matvælafyrir-
tæki sem brjóta gegn banni á dreif-
ingu alifuglakjöts án vottorðs og að
heimilt verði að innkalla umrætt
kjöt. Fræðsla verði aukin, einkum til
ferðamanna um innflutning afurða
úr dýraríkinu, matvælasjóður verði
settur á fót með áherslu á að efla ný-
sköpun í innlendri framleiðslu, unn-
ið verði að mótun matvælastefnu fyr-
ir Ísland og gert átak um betri merk-
ingar matvæla, m.a. bættar uppruna-
merkingar. Þá mun starfshópur um
gerð innkaupastefnu opinberra að-
ila á matvælum skila niðurstöðum 1.
apríl. „Afnám frystiskildunnar hefur
lítil áhrif á veiru- eða bakteríusmit í
dýrum, en getur haft áhrif á snýku-
dýrasmit. Afnámið mun hafa lítil
áhrif á dýrasjúkdóma og þær mót-
vægisaðgerðir sem gert er ráð fyrir
í frumvarpinu munu draga verulega
úr þeim áhrifum. Þetta er ekki bara
mín trú eða skoðun, heldur álit yf-
irdýralæknis og sóttvarnalæknis,“
sagði Kristján Þór.
Neytendur treysta
innlendri framleiðslu
Ráðherra sagði næst að ákveð-
ins misskilnings gætti í umræðunni
um frumvarpið. Stundum væri lát-
ið í veðri vaka að ekkert kjöt væri
flutt til landsins. Það væri alrangt,
nú þegar væru flutt inn mörg þús-
und tonn á ári. „Í aðdraganda tolla-
samningsins sem tók gildi 1. maí
2018 var umræða um að innflutn-
ingur á kjöti myndi stóraukast. En
hann drógst saman á árinu. Mark-
aðshlutdeild innflutts kjöts var milli
25 og 30% árið 2017, en datt niður
í 16% árið 2018. Erna Bjarnadóttir,
aðstoðarframkvæmdastjóri Bænda-
samtaka Íslands, taldi þetta til vitn-
is um styrk innlendrar framleiðslu.
Ég held að það sé margt til í því. Það
er óumdeilt að traust íslenskra neyt-
enda á íslenskri framleiðslu er mjög
mikið. Nýtum okkur það traust
og stöndum undir þeim vænting-
um,“ sagði Kristján Þór. Sömuleiðis
minnti hann á að Íslendingum væri
óheimilt samkvæmt skuldbindinum
EES samningsins að reisa hindr-
anir við flæði vöru á landamærum,
eins og öðrum þjóðum sem eiga að-
ild að samningnum. „Íslendingar
flytja um 98% af öllum sjávarafurð-
um úr landi, þar af milli 75 og 80%
til Evrópu. Þá fluttum við milli 1300
og 1400 tonn af lambakjöti til Bret-
lands árin 2016 og 2017 og milli 700
og 800 tonn af skyri. Það eru hags-
munir þarna líka,“ sagði ráðherra.
Draga fram kosti
íslenskrar vöru
Að svo búnu opnaði ráðherra fyr-
ir spurningar og umræður. Meðal
annars var skorað á ráðherra að sjá
til þess að varnargirðingar lands-
ins verði lagaðar, til að hægt verði
að hólfa landið niður ef vart verð-
ur við smit. Þá var ráðherra spurð-
ur hvort settar yrðu sömu kröfur á
erlenda framleiðendur og innlendra
hvað varðar hluti eins og lyfjalög-
gjöfina, dýravelferð, náttúruvernd,
vinnuvernd og fleira slíkt. Ráðherra
svaraði því til að Íslendingar væru
ekki í stöðu til að véfengja reglur
og eftirlitskerfi landa Evrópusam-
bandsins. Samið hefði verið um að
þjóðir treysti hverri annarri til að
hafa sín mál í lagi. Við gætum að-
eins sjálf dregið fram kosti íslenskr-
ar vöru umfram erlendrar, t.d. með
upprunamerkingum og slíku. Þar
væru tækifæri til að gera betur en
gert hefði verið hingað til.
Ætla ekki að setja EES
samninginn í uppnám
Ráðherra var spurður hvort ís-
lensk stjórnvöld gætu reynt að fara
til Brussel og fá undanþágur frá
samningnum vegna sérstöðu lands-
ins. Ráðherra svaraði því til að það
hefði verið gert, hann hefði til dæm-
is tvisvar farið sjálfur. En þá væri
minnt á að Ísland hafi gengist undir
þessar skuldbindingar á sínum tíma,
fengið á sig dóma og þeim þyrft-
um við að hlíta. Ráðherra ítrekaði
í þessu samhengi að það væri ekki
á dagskrá þessarar ríkisstjórnar að
setja EES samninginn í uppnám.
Ráðherra var einnig spurður
hvort hægt væri að setja upp tækni-
legar hindranir, til dæmis að heim-
ila innflutning á milli kl. 14:30 og
15:00 á föstudögum á Þórshöfn á
Langanesi. Ráðherra sagði að litið
yrði á slíkt sem brot á samningnum.
Hann sagði enn fremur að hluti af
þeim vörnum sem gert væri ráð fyrir
í frumvarpinu væri nú þegar á gráu
svæði m.t.t. skuldbindinga Íslands,
en hann teldi þess virði að láta reyna
á það.
Kallar eftir
athugasemdum
Einn fundarmanna vakti máls á því
að bændur hefðu fjárfest mikið í fyr-
irtækjum sínum, einkum kúabænd-
ur, vegna reglugerða og dýrra fram-
leiðslutækja meðal annars. Marg-
ir skulduðu því mikið. Íslenskur ör-
markaður væri viðkvæmur og mætti
ekki við miklum skakkaföllum. Ef
illa færi væri útséð að gjaldþrot blasti
við mörgum bændum. Hann spurði
ráðherra hvað Alþingi hygðist gera
ef hrun yrði í greininni. Kristján
Þór svaraði því til að ef hrun yrði í
atvinnugrein væri vandséð hvern-
ig Alþingi ætti að grípa inn í það.
Hann sagði að Alþingi takist á við
þá stöðu sem uppi er hverju sinni,
en gæti ekki svarað hvernig brugð-
ist verði við stöðu sem kannski kem-
ur upp í framtíðinni, enda viti menn
ekki hvernig málin komi til með að
þróast.
Að endingu hvatti ráðherra alla
sem telja sig eiga hagsmuna að gæta
að gera athugasemdir við frum-
varpið í samráðsgátt stjórnvalda.
Sagðist hann hafa fundið það á ferð
sinni um landið að fólkið sem mætti
á fundina bæri hag íslensks land-
búnaðar fyrir brjósti. Það sama gilti
um stjórnvöld. „Enginn, sama hvar
hann stendur í pólitík, hefur vilja
til að skaða íslenska hagsmuni. Við
eigum kost á að gera gott úr þeirri
stöðu sem við erum í. Ég sé og trúi
að við höfum tækifæri til þess að
gera það og gott betur, með því að
draga fram kosti innlendrar fram-
leiðslu umfram innflutta þannig að
íslenskar vörur verði áfram og alltaf
fyrsti kostur neytenda,“ sagði Krist-
ján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra.
kgk
Fjölmennur fundur með landbúnaðarráðherra
Fjölmenni var á fundi ráðherra á Hótel Hamri, en nálægt eitt hundrað bændur af Vesturlandi öllu lögðu leið sína á fundinn.
Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, í miðri framsögu.
Hluti fundarmanna á Hótel Hamri.