Skessuhorn - 06.03.2019, Blaðsíða 26

MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 201926
Það er sem fyrr að okkur mannfólk-
inu finnst eðlilegt að líta til „vorra
tíma“ sem hinna einu og sönnu og
bestu; svona heilt yfir. Jafnvel óhóf-
ið, neyslumenningin og dómhark-
an í öllum hornum verður í okkar
augum aðeins birtingarmynd þess
sem kallar einstaklinginn til auk-
innar meðvitundar um sig sjálf-
an og náungann. Þess vegna verð-
ur það svo að við einhendum okkur
í allskyns áskoranir, átök, herferð-
ir og skammtímalausnir til að mæta
náttúrulegri þörf fyrir jarðtengingu
í þessum hamagangi öllum sem lífs-
gæðakapphlaupið er. Þannig mun-
um við öðlast; betri fókus, meiri
framlegð og aukna hamingju. Og
er það ekki allt sem skiptir máli?
Rætur nútíma-
föstunnar?
Fastan gengur í garð og hefðirnar
reka hverja aðra, svona með nútíma-
legum aðlögunum. Passíusálmarn-
ir í flutningi Péturs Gunnarssonar
hófu göngu sína fyrir nokkrum vik-
um; nú eru þeir ekki lengur fluttir
í beit frá upphafi föstu og fram að
páskum heldur bara á virkum dög-
um. Það er hversdagsleg áskorun
að láta það ekki fara í taugarnar á
sér. Við sjáum í því eins og öðru að
hinn „kristni vefnaður“ samfélags-
ins leysist upp í takt við það hvað
samtímanum finnst „skemmtilegt“.
Það er kannski bara blessun að fólki
finnist ennþá „skemmtilegt“ að taka
þátt í alls konar áskorunum. Reyna
á sig með einhverjum hætti. Hlaupa
í þágu málsstaðar eða leggja eitt-
hvað á sig – oft í þágu annarra – í
þeirri von að það áþreifanlega sem
við framkvæmum í okkar eigin þágu
(t.d. heilsuátak) hafi áhrif á aðra, án
þess að við þurfum að fylgjast sér-
staklega með því hver þau áhrif eru.
Við trúum því að þau séu góð. Það
er nóg. Og skemmst er frá því að
segja að öll þessi „átök“ eru hluti
af gamalli hefð, andlegri iðkun og
sjálfsafneitun. Að miklu leyti þörf-
inni fyrir íhugun og tilgang.
Og þess vegna borðuðum við
bollur, þöndum okkur með saltkjöti
og snúum öllu á haus á öskudag-
inn; í samræmi við hefðirnar sem
tengdar eru föstuinnganginum. En
svo halda dagarnir áfram að koma
og ekkert breytist; við föstum ekki
eða íhugum lengur í aðdraganda
páskanna sérstaklega. Við höfum
skipt þörfinni fyrir föstuna út fyr-
ir „átakið“ sem við förum í – þeg-
ar okkur sjálfum hentar. Auðvitað.
En þannig eru tengslin við andleg-
an þátt allra þessara áskorana líka
rofin, og samhengi hins „kristna
vefnaðar“ þynnist og þynnist. Við
skiljum minna og minna. Og er það
ekki verra, þegar samtíminn krefur
okkur um að sjóndeildarhringurinn
víkki stöðugt?
Fastan snýst
um meðvitund
Í fjölbreyttri menningu kippum við
okkur ekki upp við að einn hópur
hafi aðrar þarfir en annar og fær-
umst stöðugt nær skilningi á sér-
stöðu fólks... ...ef það tilheyrir hópi.
Eins gengur almennt ágætlega upp
þegar einstaklingar eru í einhverju
átaki og því mætt af skilningi, enda
oftast heilsa og heilbrigði þar und-
ir. En finnst okkur það ekki líka
þurfa vera sýnilegt? Ef það er ekki
„merkt“ einhvern veginn þá sjáum
við ekki merkinguna, sem einstak-
lingar og samfélag. Sem dæmi má
nefna að í umhverfismálum verður
ávinningur aukinnar meðvitund-
ar ekki áþreifanlegur fyrr en sveit-
arfélagið fær „umhverfisvottun“.
Þetta á sér djúpar rætur í því að
staðin séu skil á einhverju og sann-
reynt að kröfunum hafi verið mætt.
Svipað og þegar prestar fyrri alda
tóku syndaregistur af mönnum og
afleytu, svo viðkomandi gæti geng-
ið til altaris á páskum. Að ganga til
altaris var yfirlýsing um að virða
samfélagssáttmálann.
Fastan snérist þannig um meðvit-
undina um gjörðirnar frekar en að
murka úr sér lífið með meinlætum.
Og um það snýst fastan enn í dag,
ef við viljum leyfa henni að vera
hreinsunartímabil eftir veturinn og
myrkrið. Að við gerum hreint fyrir
okkar dyrum með hækkandi sól og
hleypum ljósinu inn til að efla okk-
ur og styrkja hvern dag.
#sjöfimmtudagar
Í dag er sjöundi fimmtudagur fram
að skírdegi og áhugavert að stilla
fókusinn fram að páskum. Er ekki
spennandi að setja sér það markið að
huga að því, hversu kristin sem hver
telur sig vera, að á hverjum fimmtu-
degi ætli maður að setja sér það fyr-
ir að pæla í einhverju sérstöku um
helgina. Kannski því hvernig maður
eflir tengslin við annað fólk eða bæt-
ir heilsuna með aðhaldi í neyslunni?
Í raun þarf engar leiðbeiningar og
hver og einn ætti að geta fundið sitt
íhugunarefni; því það er áskorun
líka. Undirritaður mun aftur á móti
smella í pistil hvern fimmtudag hér
í Skessuhornið, svona til að minna
þau ykkar á sem þurfa skriflega
áminningu til að halda sér við efn-
ið. Og þið þurfið ekkert að merkja
myndirnar ykkar á samfélagsmiðl-
unum með #sjöfimmtudagar til að
vera með – en þið megið það alveg,
ef heldur ykkur við efnið.
Arnaldur Máni Finnsson.
Höf. er sóknarprestur á Staðastað.
Þarf upplifunarsamfélagið sýnilega föstu?
Áskorun á föstunni: #sjöfimmtudagar
Laugardaginn 16. mars næstkom-
andi mun listakonan Josefina Mor-
ell opna listsýningu í Safnahúsi
Borgarfjarðar í Borgarnesi. Þar
mun hún sýna ýmsar gerðir list- og
nytjalistar sem hún vinnur að um
þessar mundir. Þema sýningarinnar
verður endurnýting og í raun nýtni
og þar mun gefa að líta áhugaverð
verk. Jósefina hefur getið sér gott
orð fyrir listsköpun sína á undan-
förnum árum, raunar allt frá því
hún flutti hingað til lands. Hún er
spænsk-sænsk ættuð. Faðir henn-
ar er spænskur sjómaður, en hún
ólst upp hjá móður sinni í Svíþjóð.
Jósefina hefur meðal annars málað
á steinflísar sem hún finnur á jörð
sinni Giljum í Hálsasveit, en einnig
á striga og nýtt margvíslegt hráefni
til listsköpunar sinnar. Blaðamað-
ur Skessuhorn kíkti í heimsókn til
listakonunnar í liðinni viku og fékk
örlitla innsýn í væntanlega sýningu
í Safnahúsinu sem opnuð verður
eftir tíu daga.
Jósefina hefur undanfarin misseri
verið að fikra sig áfram með fram-
leiðslu á heimagerðri málningu. Þar
nýtir hún grjót úr litskrúðugri nátt-
úrunni, mylur það og blandar með
þar til gerðum efnum. Túpur und-
ir málninguna flytur hún svo inn
og getur þannig varðveitt litina og
gripið í þá þegar hentar. „Ég ætla á
þessari sýningu að leggja áherslu á
nýtni og endurnýtingu efna. Það er
gaman að blanda liti sem unnir eru
úr íslensku grjóti, en í því er býsna
fjölbreytt litaflóra. Raunar finn-
ur maður efni í alla liti nema þann
hvíta. Til að litirnir endist flyt ég
síðan inn íblöndunarefni, til dæmis
hörolíu, sem ég blanda saman við
fínmulinn steininn eftir kúnstar-
innar reglum. Þá hef ég einnig ver-
ið að mála á gamlar hurðir úr úti-
húsum sem tímans tönn og um-
gangur dýra hefur markað sín spor
í. Til gamans þá hef ég einnig verið
að teikna á sessur úr gömlum elhús-
kollum,“ segir Jósefina. Loks mun
hún á sýningunni verða með lopa-
húfur sem hún hannar og prjón-
ar. Sumar þessar húfur eru einnig
prjónaðar úr refahárum og því má
segja að hún setji fá takmörk í hrá-
efnisvali.
Aðspurð segist hún enn vera að
vinna verk á sýninguna. „Ég vinn
best undir pressu. Jafnvel þótt stutt
sé í að sýningin verði opnuð á ég
enn eftir að framleiða nokkur verk
sem þar verða. Ég hafði einsett mér
að verða með allavega tuttugu mál-
verk og tuttugu húfur, en það verð-
ur eitthvað fleira til sýnis,“ segir
Jósefina, en best er að upplýsa ekki
um það allt, heldur láta sýningar-
gestum í Safnahúsi eftir að dæma
um það. Meðfylgjandi myndir
voru teknar heima í vinnustofunni
að Giljum í síðustu viku þar sem
kennir ýmissa grasa í fórum lista-
konunnar sem fer ekkert endilega
troðnar slóðir. mm
Jósefina Morell undirbýr sýningu í Safnahúsi
Jósefina með smalahúfu, eina af að minnsta kosti tuttugu sem verða á
sýningunni.
Hér sýnir Jósefina blaðamanni hvernig hún mylur steininn, blandar íblöndunar-
efnum samanvið og setur loks á túpu.
Penslar, steinar til litagerðar og málverk af Okinu.
Hér má sjá tvær sessur úr gömlum eldhússtólum; sjálfsmynd og önnur af föður
hennar sem er spænskur sjómaður.
Giljafoss, aðrir fossar í landareigninni og Hvítá eru meðal myndefna hennar.