Skessuhorn - 05.06.2019, Blaðsíða 20

MIÐVIKUDAGUR 5. júnÍ 201920
Það er ekki sama hvar ekið og
gengið er um jökla landsins.
Þekking á hvar öruggt er að fara
er á fárra færi, sérstaklega vegna
þess að sprungur koma og fara.
Mikil þekking hefur orðið til um
sprungur í jöklum og hægt er
að fá nokkuð nákvæm kort sem
sýna hvar staðsetningar þeirra
eru. Ávallt þarf samt að hafa í
huga að jöklarnir breytast hrað-
ar en hægt er að uppfæra kortin.
Einn af reyndari jöklaförum er
Davíð Ólafsson, verktaki og fé-
lagi í björgunarsveitinni Heiðari í
Borgarfirði.
„Ég hef tekið eftir breyttri
ferðahegðun á Langjökli undan-
farið. Eftir sprunguslysið 2010
lögðust ferðalög á Langjökli nán-
ast af. Það varð eðlilega mikil um-
fjöllun um hætturnar sem staf-
aði af jökulsprungum. Allir urðu
mjög meðvitaðir um þessa hættu
og þeir sem lögðu á jökul voru
mjög reyndir einstaklingar með
öruggar leiðir inn í GPS tækj-
um. Menn lögðu það jafnvel á sig
að fljúga yfir jökulinn seinnipart
sumars þegar sprungurnar voru
komnar í ljós og kortlögðu örugg-
ar leiðir,“ segir Davíð. „Við félag-
arnir áttum leið um austanverð-
an Langjökul í vetur. Þar sáum
við för eftir jeppa, fjórhjól, buggy
bíla og vélsleða inn á mjög hættu-
leg sprungusvæði. Eitthvað sem
okkur hefði aldrei dottið í hug að
keyra inná. Í mínum huga er ekki
spurning um að það þarf að koma
á miklu betri fræðslu til þeirra
sem eru að stunda ferðalög þarna
uppeftir núna. Manni hrýs hugur
við tilhugsunina um hvað getur
gerst eftir þá reynslu sem ég og
fleiri hafa að alvarlegum slysum
þarna uppfrá. Eiginlega er bara
tímaspursmál hvenær eitthvað
gerist þarna. Eitthvað sem okkur
í björgunarsveitunum langar ekk-
ert sérstaklega mikið til að takast
á við en erum samt alltaf að æfa
okkur fyrir,“ segir Davíð Ólafsson
í samtali við Skessuhorn. ák/mm
Björgunarsveitarmennirnir Davíð Ólafsson (t.h.) og Rolando Díaz.
Ferðir um sprungna
jökla eru hættuspil
Björgunarfélag Akraness var stofn-
að í desember 1999 við sameiningu
Björgunarsveitarinar Hjálparinn-
ar og Hjálparsveitar skáta á Akra-
nesi. Í þau tuttugu ár sem Björgun-
arfélagið hefur starfað hefur verið
lögð mikil áhersla á að félagar þess
gætu sinnt björgunarstörfum jafnt
til sjós og lands. Geta til sjóbjarg-
ana hefur verið mikil til fjölda ára
og tók skref uppá við með tilkomu
björgunarskipsins jóns Gunnlaugs-
sonar sem gerir alla aðstöðu og getu
til sjóbjargana miklu betri.
Rík áhersla hefur verið lögð á
fjallamennsku innan raða Björgun-
arfélagsins. Margir félagsmenn hafa
gengið og skíðað víðsvegar á há-
lendi Íslands. Einnig farið til ann-
arra landa til að skoða sig um og
klífa erfiðari fjöll. Alparnir, nepal,
Klettafjöllin í Bandaríkjunum og
Mount McKinley í Kanada hafa
verið stærstu áskoranirnar. Einnig
hefur félagið sent einstaklinga til
Ouray í Bandaríkjunum í þjálfunar-
búðir. Þetta allt hefur skilað Björg-
unarfélaginu fjallabjörgunarmönn-
um í fremstu röð. Innan raða þess
er einnig starfandi undanfarahóp-
ur sem er sérþjálfaður til að takast
á við erfiðustu aðstæður sem upp
geta komið í okkar óblíða landi.
Sérhæfing í
sprungubjörgun
Fyrir þremur árum var tekin sú
stefnumarkandi ákvörðun að sér-
hæfa félagið enn frekar í jökul-
sprungubjörgun. Ýmiss búnaður
keyptur, bæði til flutninga á björg-
unarmönnum en líka sérhæfður
búnaður til vinnu við jökulsprung-
ur. Margir hafa lagt hönd á plóg
við að afla alls þessa. Dósasafnan-
ir björgunarfélagsins hafa reynst
drjúgar við þetta. Liggur nærri að
kaupin á sérhæfðum sprungubjörg-
unargálga og þjálfun á björgunar-
mönnum hafi verið fjármögnuð
með dósasöfnunum síðustu tveggja
ára. Einnig hafa fyrirtæki og félaga-
samtök hjálpað mikið til. Slíkur
stuðningur er félaginu mjög mikil-
vægur.
Síðastliðnir tveir vetur hafa verið
nýttir sérstaklega til æfinga. Í húsi,
á fjöllum og á jökli. Það gefst lít-
ill tími til að velta fyrir sér hvern-
ig eigi að leysa verkefnin þegar í al-
vöruna er komið. Frekari æfingar í
sprungubjörgun eru á döfinni, m.a.
á Snæfellsjökli þar sem björgunar-
sveitir á Snæfellsnesi ætla að njóta
góðs af þeirri þekkingu sem hef-
ur byggst upp hjá Björgunarfélagi
Akraness.
Kennsluefni útbúið
Óhætt er að segja að Björgunar-
félag Akraness sé búið að leggja
sitt lóð á vogarskálina þegar kem-
ur að björgun á jökli. Búið er að
þróa nýtt námsefni í tengslum við
þetta í samstarfi við Björgunarskóla
Slysavarnafélagsins Landsbjargar.
Í vinnslu eru kennslu- og forvarn-
armyndband þar sem farið er yfir
ferðahegðun á jökli. Myndbandið
er unnið í samstarfi við Slysavarna-
deildir, leiddar af Slysavarnadeild-
inni Líf á Akranesi. Einnig hafa vá-
tryggingafélagið VÍS og ferðaþjón-
ustufyrirtækið Into The Glaicer
styrkt gerð þess. Ætlunin er að nýta
þetta myndband til frekari fræðslu.
jafnt fyrir erlenda ferðamenn og þá
sem landið byggja og langar til að
skella sér í örugga skemmtiferð til
að skoða dásemdir jökla og fjalla.
Af verkefnum Björgunarfélags Akraness
Air Zermatt
Í janúar 2010 varð alvarlegt slys á
Langjökli. Þar hrapaði kona í jökul-
sprungu og lést. Björgunaraðgerðin
var umfangsmikil og reyndi mjög á
björgunarmenn. Einn af björgun-
armönnunum á staðnum, Þórður
Guðnason, flutti tæpu ári seinna
fyrirlestur á Björgun sem er ráð-
stefna um björgunarmál á Íslandi.
Þar lýsti hann sínum þætti í þess-
ari björgun þar sem hann seig niður
til þess að bjarga syni konunnar en
hann lá skorðaður fastur á þrjátíu
metra dýpi. Þessa ráðstefnu sækja
heim gestir víða að. Meðal annars
voru þar gestir frá björgunarsveit
frá Zermatt í Sviss, Air Zermatt.
Virt björgunarsveit á alheimsvísu
sem starfar við rætur Matterhorns.
Fulltrúar Air Zermatt hlýddu á fyr-
irlesturinn hjá Þórði og buðu hon-
um svo í framhaldinu í heimsókn
út til Sviss. Hjá Air Zermatt starf-
aði þá Bruno jelk sem er reyndasti
björgunarmaður í heimi á sviði jök-
ulspungubjargana. Búinn að sækja
mörg hundruð manns úr jökul-
sprungum, bæði lífs og liðna. Þórð-
ur dvaldi hjá þeim í tvær vikur. Sá
þar og lærði margt sem Björgun-
arfélag Akraness hefur nýtt sér við
þjálfun sinna félaga.
Sérhæfður
búnaður keyptur
Haustið 2018 var ákveðið að stíga
skrefið til fulls og kaupa sérhæfð-
an búnað frá Air Zermatt. Björg-
unargálga sem er afrakstur margra
ára reynslu og þróunarstarfs
Bruno jelk og félaga. Hann kom
svo ásamt félaga sínum, Simoni
Willich, sem sá um að smíða bún-
aðinn. Þeir héldu námskeið fyrir
okkar félagsfólk í nágrenni Akra-
ness og uppi á Langjökli. Skildu
eftir sig mjög verðmætan fróðleik
sem er til kominn vegna hörmu-
legra slysa. Eitthvað sem er mjög
mikilvægt að læra af.
Í framhaldi af heimsókn þeirra
Zermatt félaga fóru tveir björg-
unarsveitarmenn frá Björgunar-
félagi Akraness í heimsókn til Air
Zermatt, undirritaður og Gunnar
Agnar Vilhjálmsson. Megin til-
gangur ferðarinnar var að kynna
sér nánar aðferðir þeirra við þjálf-
un á fjallabjörgunarfólki. Skoðuð
voru fimm daga námskeið sem
þeir bjóða uppá þar sem björgun-
armenn eru sérþjálfaðir í störfum
á jökli við hinar erfiðustu aðstæð-
ur. Með því að taka þetta skref er
verið að tryggja enn frekar snöggt
viðbragð og árangusríka björgun.
En ekki síst er verið að auka ör-
yggi björgunarmannanna sjálfra
við aðstæður sem eru líklega ein-
hverjar þær hættulegustu sem
hugsast getur við björgun fólks á
landi.
Ásgeir Kristinsson.
Höf. er félagi í Björgunarfélagi
Akraness
Horft upp úr djúpri sprungu. Á myndinni eru frá vinstri: Bruno Jelk, Þórður
Guðnason, Simon Willich og Sigurður Ingi Grétarsson.
Frá uppsetningu á gálga. Fremst er Bruno Jelk. Fyrir aftan hann eru frá vinstri
Simon Willich, Þórður Guðnason, Sigurður Axel Axelsson, Sigurður Ingi Grétars-
son og Ásmundur Jónsson.
Jökulsprungur geta orðið hrikalega
djúpar og hættulegar.
Greinarhöfundur ásamt Patrick Wenger, sjúkraflutningamanni og kafara, sem tók
á móti honum og Gunnari Agnari Vilhjálmssyni í Zermatt í Sviss.