Læknablaðið - des. 2019, Blaðsíða 4

547
Ásdís Björk Gunnarsdóttir, Sara Lillý Þorsteinsdóttir,
Hulda Hjartardóttir, Hildur Harðardóttir
Greining meðfæddra missmíða í miðtaugakerfi
hjá fóstrum og nýburum á Íslandi 1992-2016
Miðtaugakerfið þroskast hratt á fósturskeiði og þróast fram á fullorðinsár. Þroskaröskun
á fósturskeiði getur valdið missmíði á miðtaugakerfi. Tímasetning og eðli röskunar ræður
útkomunni og afleiðingarnar geta verið skert vitsmunalega geta, flogaveiki, skerðing á
hreyfi- og skyngetu og fleira. Þekktir áhættuþættir mæðra eru offita, sykursýki, fólínsýru-
skortur og ýmis lyf, svo sem flogaveikilyf, en missmíðin getur einnig verið vegna erfða-
frávika. Á Íslandi stendur verðandi foreldrum til boða ómskoðun við 11.-14. og 20. vikna
meðgöngu.
555
Þórunn Jóhanna Júlíusdóttir, Hannes Hrafnkelsson, Ragnheiður I. Bjarnadóttir, Sesselja
Guðmundsdóttir, Ragnheiður Bachmann, Karitas Ívarsdóttir, Jón Steinar Jónsson
Meðferð með hreyfiseðli í kjölfar meðgöngusykursýki
Meðgöngusykursýki er vaxandi vandamál. Á Íslandi hefur tíðnin aukist á síðustu árum og
árið 2018 greindust 613 konur, eða 16% kvenna sem voru í mæðravernd hjá Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins, með meðgöngusykursýki. Til samanburðar voru greiningarnar
árið 2014 einungis 209 sem sýnir að fjöldi kvenna í mæðravernd sem greindust með með-
göngusykursýki þrefaldaðist á árunum 2014-2018.
563
Jóhann P. Hreinsson, Einar S. Björnsson
Blæðingar frá meltingarvegi í íslensku
og erlendu samhengi - yfirlitsgrein
Blæðingar frá meltingarvegi eru algeng orsök innlagnar á spítala, nýgengi blæðinga frá
efri hluta meltingarvegar var á árinu 2010 á Íslandi 87/100,000 íbúa. Nýgengi þessara
blæðinga eykst mikið með aldri. Þannig má búast við að með hækkandi aldri þýðis í hinum
vestræna heimi muni blæðingar frá meltingarvegi verða enn fyrirferðarmeiri á næstu ára-
tugum.
540 LÆKNAblaðið 2019/105
F R Æ Ð I G R E I N A R
12. tölublað ● 105. árgangur ● 2019
543
Áfalla- og streitu-
raskanir – ein megin-
áskorun lýðheilsu-
vísinda 21. aldar
Unnur Valdimarsdóttir
Fólk með áfallatengdar rask-
anir er í 30% aukinni áhættu
á fjölmörgum sjálfsofnæmis-
sjúkdómum, 30-60% aukinni
áhættu á hjarta- og æðasjúk-
dómum, og um 50% aukinni
áhættu á ýmsum lífshættu-
legum sýkingum á borð við
heilahimnubólgu, hjartaþels-
bólgu og blóðsýkingum.
545
Heilsa þjóðar í
efnahagsmælingum
Tinna Laufey Ásgeirsdóttir
Mælikvarðar á borð við lands-
framleiðslu eru algengir til að
meta almenna velferð í sam-
félögum. Líta ber á slíka mæli-
kvarða sem grófa leiðbeiningu
sem metur verðmæti þess
sem í samfélaginu er framleitt
og neytt.
z
L E I Ð A R A R
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA KVADDUR
Á FUNDI Í ARNARHVÁLI 1974
Magnús Kjartansson (1919-1981) sem situr fremstur
á myndinni vinstra megin var heilbrigðis-, trygginga-
mála- og iðnaðarráðherra fyrir Alþýðubandalagið
og einn fyrsti heilbrigðisráðherra Íslendinga. Hann
var lengst af ritstjóri Þjóðviljans og bjó yfir einstakri
stílgáfu og rökfestu, og það gustaði af hans blaða-
mennsku.
Páll Sigurðsson (1925) ráðuneytisstjóri hefur orðið
á myndinni. Við hlið Páls er Örn Bjarnason yfirskóla-
læknir og ritstjóri Læknablaðsins (1977-1992), Jón
Ingimundarson ráðuneytisstjóri og aðrir starfsmenn
iðnaðar- og heilbrigðisráðuneytanna.
Í grein Gunnars Sigurðsson á bls. 590 um Félag
íslenskra lækna í Bretlandi koma þeir Magnús og Páll
mjög við sögu.
Af ótal smáatriðum á myndinni má lesa tíðar-
andann: pinnamatur, Freyjukonfekt munstrað-
ir sokkar, uppábúnar dömur sem sjá um
veitingarnar, hressandi innireykingar, freyðivín í
víðum glösum, íslensk húsgögn og hetjur hafs-
ins í stórbrotinni túlkun Gunnlaugs Scheving.
Mynd úr einkasafni, ljósmyndari óþekktur.