Læknablaðið - nov. 2018, Side 48

528 LÆKNAblaðið 2018/104
Þrír nýir
doktorar
í læknisfræði
frá HÍ
EIRÍKUR BRIEM varði doktorsritgerð sína
í líf­ og læknavísindum við læknadeild
Háskóla Íslands 3. júlí. Ritgerðin heitir:
Hlutverk microRNA í formgerð brjóstkirtils og
bandvefsumbreytingu þekjuvefjar.
Andmælendur voru James B. Lorens,
prófessor við háskólann í Bergen, og
Zophonías Oddur Jónsson, prófessor í
sameindaerfðafræði við líf­ og umhverfis­
vísindadeild Háskóla Íslands.
Umsjónarkennari og leiðbeinandi var
Þórarinn Guðjónsson, prófessor við lækna­
deild Háskóla Íslands og meðleiðbeinandi
var Magnús Karl Magnússon, prófessor
við sömu deild. Auk þeirra sátu í dokt­
orsnefnd Erna Magnúsdóttir, dósent við
læknadeild Háskóla Íslands, Hans Tómas
Björnsson, yfirlæknir á Landspítala og
Þórunn Rafnar, yfirmaður krabbameins­
rannsókna hjá Íslenskri erfðagreiningu.
Ágrip af rannsókn
Brjóstakrabbamein á upptök í þekjufrum­
um í endum greinóttra kirtilganga. Í æxlis­
vexti nýta krabbameinsfrumur sér ferli
sem kallast bandvefsumbreyting þekju­
vefjar (EMT) til að skríða í gegnum band­
vef í átt að sogæðum og eða háræðum
sem þær nýta sér til meinvarpamyndunar
til annarra líffæra. Aukinn skilningur á
ferlum sem stýra greinóttri formgerð og
EMT er mikilvægur þar sem sú vitneskja
getur varpað ljósi á fyrstu skref í myndun
brjóstakrabbameina. Í verkefninu var not­
ast við brjóstastofnfrumulínuna D492 sem
myndar kirtilganga og kirtilber í þrívíðri
frumurækt. Þegar D492 er ræktuð í þrí­
víðri samrækt með æðaþelsfrumum eykst
geta hennar til greinóttrar formmyndunar
og EMT. D492M frumulínan er komin frá
D492 í gegnum EMT. Í doktorsverkefninu
var genatjáningarmynstur D492 og D492M
í myndun greinóttrar formgerðar og EMT
rannsakað.
Doktorsefnið
Eiríkur Briem (1979) lauk B.Sc.­prófi í líf­
fræði frá Háskóla Íslands 2002 og MS­prófi
í líf­ og matvælatækni frá Háskólanum í
Lundi 2005. Hann var rannsóknarstofu­
stjóri hjá Johns Hopkins University og
vann að uppbyggingu rannsóknarstofu í
raðgreiningar­ og örflögutækni. Eiríkur
er deildarstjóri erfða­ og sameindalæknis­
fræðideildar á Landspítala.
AMARANTA Ú. ARMESTO JIMENEZ
varði doktorsritgerð sína í líf­ og lækna­
vísindum við læknadeild Háskóla Íslands
17. ágúst. Ritgerðin heitir: Hlutverk erfða-
breytileika í stjórnsvæði MUC5B gensins og
áhrif hans á lungnatrefjun.
Andmælendur voru Gisli Jenkins,
prófessor við University of Nottingham,
Englandi, og Guðmundur Hrafn Guð­
mundsson, prófessor við Háskóla Íslands.
Umsjónarkennari og leiðbeinandi var
Magnús Karl Magnússon, prófessor við
læknadeild Háskóla Íslands. Auk hans
sátu í doktorsnefnd Eiríkur Steingrímsson
prófessor, Gunnar Guðmundsson prófess­
or, Erna Magnúsdóttir dósent og Þórarinn
Guðjónsson prófessor, öll við læknadeild.
Ágrip af rannsókn
Lungnatrefjun af óþekktum uppruna er
alvarlegur og ólæknandi sjúkdómur. Lifun
eftir greiningu er um 3­5 ár og eina lækn­
andi meðferðin er lungnaígræðsla, sem
ekki allir þola. Nýverið hafa komið fram
lyf á borð við pirferidone og nintedanib
sem hafa náð að hægja á framgangi sjúk­
dómsins með því að hamla boðferla sem
leiða til trefjunar. Þó er það þannig að
IPF greinist oftast seint í sjúkdómsferlinu
þannig að líkur á læknandi meðferð eru
minni. Því er afar mikilvægt að uppgötva
nýja áhættuþætti sjúkdómsins sem hægt
er að nota til greiningar fyrr í ferlinu.
Nýleg erfðamengis­tengslagreining á IPF
sjúklingum samanborið við heilbrigða
einstaklinga leiddi í ljós að einbasa­
breytileiki (G­T) (rs35705950) í stýrisvæði
MUC5B­gensins var til staðar í 45% IPF­
sjúklinga samanborið við 11% heilbrigðra.
Þessi breytileiki er í dag stærsti þekkti
áhættuþáttur fyrir IPF. G­T breytingin
hefur einnig verið tengd við snemm­
komna trefjun í lungum, sem bendir
til tengsla stökkbreytinga í MUC5B og
lungnatrefjunar. Fram til þessa hefur ekki
verið ljóst hvernig þessi einbasabreytileiki
hefur þessi áhrif. Í þessu verkefni eru
sameindalíffræðilegar afleiðingar stökk­
breytingarinnar á tjáningarstjórn MUC5B í
þekjufrumum lungna útskýrðar, en meðal
annars er notast við CRISPR­Cas9 erfða­
breytingaraðferðina.

Doktorsefnið
Amaranta Úrsula Armesto Jiménez (1989)
lauk BSc­gráðu í líftækni 2012 frá Pablo
de Olavidade University (UPO) í Sevilla
og lauk meistaragráðu í þýðingarrann­
sóknum í lífeindafræði við háskólann í
Cordoba 2013. Amaranta vann að doktors­
verkefni sínu við Lífvísindasetur.
Frá doktorsvörn Eiríks Briem, frá vinstri: Þórarinn Guðjónsson, James B. Lorens, Eiríkur, Zophonías Oddur Jónsson
og Engilbert Sigurðsson. Mynd/Árni Sæberg.