Læknablaðið - nóv. 2019, Blaðsíða 51

LÆKNAblaðið 2019/105 523
um. Þátttaka í alþjóðlegu samstarfi víkkar
sjóndeildarhring heilbrigðisstarfsmanna
og er háskólaspítalanum til framdráttar.
Kyrrstaða er í reynd afturför og háskóla-
spítali ber ríka ábyrgð gagnvart fram-
tíðinni og heilbrigðisþjónustu framtíðar.
Menntun heilbrigðisstétta verður ekki
sómasamlega sinnt nema í tengslum við
og með þátttöku í rannsóknum.
Nemendur og kennarar
Á háskólasjúkrahúsum er hefð fyrir því
að akademískir starfsmenn geri grein
fyrir árangri starfa sinna með vísinda-
legum hætti. Þetta skapar án efa aðhald
í þjónustu við sjúklinga og það vekur
tímanlega athygli starfsmanna ef eitthvað
fer úrskeiðis og bæta þarf vinnubrögð eða
verkferla.
Samstarf og samvera nemenda og
kennara eru einnig líkleg til að bæta ár-
angur í starfi sjúkrahúsa. Kennurum er
ekki annað sæmandi en að bera trausta
og gagnreynda vitneskju á borð nemenda
sinna og þeir hljóta að bera sig saman
við samstarfsmenn sína og samkennara á
þessu sviði. Þannig kemur kennurum sér-
stök hvatning til að fylgjast með ferskustu
fræðunum.
Háskólaspítali er líklegur til að laða til
starfa hæfustu starfsmenn. Á Íslandi þarf
það ekki að vera á kostnað annarra heil-
brigðisstofnana. Ýmsir færir læknar með
vísindaþjálfun væru án efa tregir að snúa
heim eftir árangursríkt framhaldsnám er-
lendis, ef starf á íslenskum háskólaspítala
væri ekki í boði.
Vegna þess að háskólaspítalar eru dýr-
ari í rekstri en önnur sjúkrahús hafa þeir
lengi verið undir smásjá varðandi gæði
þeirrar þjónustu sem þeir veita sjúkling-
um.7,8 Gæði og kostnað verður að sjálf-
sögðu að skoða saman og þótt háskólaspít-
alar hafi það sérstaka hlutverk að sinna
sjúklingum með flóknustu vandamálin
er ekki sjálfgefið að algengu vandamálin
séu jafn vel eða betur leyst en á minni
og ódýrari stofnunum. Í Bandaríkjunum
hafa tryggingafélög jafnvel gengið svo
langt að skipta ekki við háskólasjúkrahús
í því skyni að spara fé og þá gengið út
frá því að gæðin séu sambærileg.9 Ábyrg,
aðsjál og hagsýn meðferð fjármuna í heil-
brigðiskerfinu er augljós nauðsyn, ekki
síst gagnvart sjúklingum framtíðar. Ein
mikilvægasta spurningin er því hvort
mælanlegur klínískur árangur sé af störf-
um háskólaspítala í samanburði við önnur
sjúkrahús. Margar rannsóknir hafa glímt
við þessa spurningu og yfirleitt sýnt betri
árangur háskólaspítala í samanburði við
önnur sjúkrahús.7,8 Besta og ítarlegasta
svarið er líklega að finna í nýlegri banda-
rískri fræðigrein sem náði til 21 milljónar
sjúkrahúslega á tæplega 4500 sjúkrahús-
um, vegna um 20 algengustu sjúkdóma
sem kalla á innlögn, meðal annars lær-
leggsbrots, heilablóðfalls, kransæðastíflu,
hjartabilunar, lungnabólgu, og fleira.10 Þar
er lýst samanburði á dánartíðni sjúklinga
eftir því hvort þeir vistuðust á háskóla-
spítala eða önnur sjúkrahús sem ekki
falla undir þá skilgreiningu. Leiðrétt var
fyrir fjölmörgum þáttum sem hefðu getað
skekkt niðurstöðuna. Í nær öllum tilvikum
var dánartíðni marktækt lægri á háskóla-
sjúkrahúsunum, hvort sem litið var til
7-daga, 30-daga eða 90-daga dánartíðni,
bæði yfir heildina og innan stærstu og al-
gengustu sjúkdómaflokka, að teknu tilliti
til stærðar spítalanna. Ávinningurinn fór
vaxandi með hlutfallslega vaxandi fjölda
unglækna í sérnámi á viðkomandi stofnun
og nam oftast um eða yfir 10%.
Fjárhagsvandi
Þótt Landspítali standi höllum fæti í
samanburði við háskólaspítala á Norður-
löndum varðandi rekstrarfé, renna samt
verulegir fjármunir nú þegar til kennslu
og fræðastarfa á spítalanum. Nákvæmar
upplýsingar liggja ekki fyrir en augljóst
er þó að viðbótarútgjöld spítalans til
fræðanna eru miklu lægri en á hinum
Norðurlöndunum. Þótt ólíklegt sé að Al-
þingi taki skyndilega upp á því að veita
stórauknu fé til Landspítala í því skyni
að efla háskólastarfið, teljum við að góð
samstaða ríki um það með þjóðinni að í
heildarkeðju íslenskrar heilbrigðisþjón-
Gömlu stórhýsin, aðalbyggingar
háskólans og Landspítalans, fá
ekki lengur mikið tilfinningalegt
svigrúm. Myndir/Védís.