Hugur og hönd - 01.06.1985, Page 25

5. Dregið er inn í hægri hlið á spjaldinu.
Göt A og B eru í stöðu efri gata, D og C
í stöðu neðri gata. A og D eru fremst, B
og C aftast. Það getur verið góð hjálp í
að lita hornin á spjöldunum, horn merkt
sama bókstaf fá þá sama lit. í þessari
stöðu, þ. e. A og B efst eiga spjöldin að
vera, þegar byrjað er að snúa þeim
samkvæmt neðstu línu á vinnu-
skálínur, en er brugðið undir þær
svörtu, sem sýna þar með stefnu skálín-
anna. Á mörkum brugðinna munstur-
hluta og einskeftuofinna koma í ljós
tvær skálínur, hvít næst einskeftunni,
sauðsvört meðfram munsturbandinu.
Borðarnir eru báðir ofnir með 60
spjöldum. í jöðrum hafa verið 3 spjöld,
hvert með 4 samlitum þráðum, í tveim
ystu hvítir þræðir, í hinu þriðja sauð-
svartir. Þeir mynda langrendur á
jöðrum. Munstrið er ofið með 54
spjöldum. í þau öll eru dregnir 2 hvítir
þræðir í gagnstæð horn og f sauðsvartur
í annað gatið á milli þeirra, sjá inndrátt-
armunstur.
Þegar ég gerði mína fyrstu tilraun vís-
aði trjástofninn í dýraborðanum mér
leiðina. Hann er hægt að vefa, ef dregið
er í spjöldin eins og 1. inndráttar-
munstur sýnir og spjöldunum snúið
öllum í einu í sömu átt. Með sama inn-
drætti er einskeftubindingin ofin
þannig, að tveim og tveim spjöldum er
snúið til skiptis að og frá !4 úr hring og
heyra þá saman spjöld sem dregið er inn
í gagnstæðar hliðar, t. d. 3. og 4., 5. og
6., 7. og 8. o. s. frv. Best er að átta sig á
í hvora áttina á að snúa með því að at-
huga dökku þræðina. Þeir mega aldrei
koma upp í efri götin á meðan einskefta
er ofin, eru til skiptis í neðri götunum.
Snúruáferðin er einnig ofin með því
að snúa tveim og tveim spjöldum eins,
en nú heyra þau saman sem dregið er
inn í frá sömu hlið, t. d. 4. og 5., 6. og
7., 8. og 9. o. s. frv. Hér gildir eftirfar-
andi regla um snúning spjaldanna: Ef
dregið er inn í hægri hlið á spjöldunum
og þeim snúið að sér, fœr gárinn Z-snúð
og skálínur liggja til hœgri, ef þeim er
snúið frá kemur S-snúður á gárann og
skálínur liggja til vinstri. Pegar dregið er
inn í vinstri hlið spjaldanna snýst reglan
við, skálínur liggja til vinstri þegar
spjöldunum er snúið að, en til hœgri ef
þeim er snúið frá. Hægri og vinstri er
hér miðað við vefarann. Nánari út-
færsla með þessum inndrætti er sýnd á
1. vinnuteikningu fyrir smámunstur í
prufuvef.
Eins og minnst var á hér að framan er
hægt að vefa þennan spjaldvefnað þó
dregið sé inn á annan hátt en ég gerði
við mína fyrstu tilraun. Árið 1982 kom
út í Englandi bók um spjaldvefnað
„The Techniques of Tablet Weaving“
eftir Peter Collingwood. Þessa bók
eignaðist ég árið eftir. Á bls. 202-207 er
fjallað um Höfðaklæðisborðana og
greiningu á þeim, sem sögð er gerð af
Solveigu Orstad, en hún mun vera
norsk. Greining á bindingu munstur-
þráða í neðsta borðanum er ekki rétt.
Munsturbekki borðans er þó auðvelt að
vefa með sama inndrætti og sýndur er í
bókinni, sjá 3. inndráttarmunstur.
Vefnaðargerð hinna borðanna er
sögð ofin með því að draga inn í öll
spjöldin frá sömu hlið og það er vissu-
lega hægt. En það mætti einnig vefa
borðana með 1. inndráttarmunstri eða
með því að draga inn í annan helming
spjaldanna frá vinstri og í hinn frá
hægri, sbr. 2. inndráttarmunstur. Það
er jafnvel hægt að vefa þá með 3. inn-
dráttarmunstri, eða enn öðru. Hvaða
inndráttur hefur verið notaður fyrir
Höfðaklæðisborðana tel ég ekki hægt
að segja um með neinni vissu. Hvað
hentugast er, getur farið eftir því
hvernig munstrið er upp byggt. Ef í
munstrinu eru langar skálínur í sömu
átt og yfirgnæfandi snúruáferð, er e. t.
v. hægast að draga inn í öll spjöldin frá
sömu hlið, ef munstur speglast um
miðju er trúlega best að draga inn í
spjöldin eins og gert er með 2. inndrátt-
armunstri. Aftur á móti, ef einskeftu-
bindingin er yfirgnæfandi er 3. inn-
dráttarmunstur vafalítið hentugast.
En hver sem inndrátturinn er, gildir
sama snúningsregla fyrir snúruáferðina
og lýst er hér að framan fyrir snúruáferð
ofna með 1. inndráttarmunstri.
Einskeftubindingin myndast með því
að snúa spjöldunum að fyrir eitt fyrir-
drag og frá fyrir næsta, þannig að dökku
þræðirnir haldi sig í neðri götunum.
Með 3. inndráttarmunstri er öllum
spjöldunum snúið samtímis að og síðan
frá, með 1. inndráttarmunstri er tveim
og tveim spjöldum snúið til skiptis að og
frá, eins og áður er lýst. Með 2. inn-
dráttarmunstri næst einskeftubindingin
með því að snúa til skiptis einu og einu
að og frá (2 saman á miðju) og það sama
gildir þegar dregið er inn í öll spjöldin
frá sömu hlið. í bók Collingwood er
sagt að velta þurfi öðru hvoru spjaldi
um lóðréttan öxul (raðað eins og í 3.
inndrm.), þar sem vefa á einskeftu, til
þess að snúa þeim öllum í einu, svo er
þeim velt aftur þegar vefa á snúruáferð.
Að mínu áliti er þetta bæði seinlegra og
flóknara en að snúa einu og einu spjaldi
að og frá fyrir einskeftuna, einkum
þegar munstur eru margbrotin eins og í
Höfðaklæðisborðunum tveim. Ýmis-
legt í lesmáli ensku bókarinnar bendir
til þess, að höfundurinn hafi hvorki séð
sjálfa borðana né myndir af þeim, t. d.
eru borðarnir sagðir aðeins tveir, borð-
inn með sikksakk munstrinu á að vera
mjórri og fleira er þar sem ekki stendur
heima.
í borða I og II eru 7-8 fyrirdrög á
hverjum cm í grunni. Munsturbandi er
brugðið í vefinn eftir hvert grunnfyrir-
drag þar sem það á við. Það er tekið upp
innan við ystu sauðsvörtu þræðina í
munsturhlutanum, lagt yfir hvíta og
HUGUR OG HÖND
25