Hugur og hönd - 01.06.1993, Blaðsíða 21

jafnvel grísku guðunum! í Ilíonskviðu Hómers eru
flókahúfur nefndar og sagt að sjálfur Ódysseifur
hafi borið flókabryddan hjálm á höfði. Alexander
mikli fór fræga för til Indlands árið 327 f. Kr. Þar var
flókateppagerð á háu stigi. Við bálför þessa mikla
keisara, fjórum árum síðar, var bálkösturinn að
sögn allur þakinn skarlatsrauðum flókateppum.
Gamla myndlýsingu á flókagerð er að finna í
veggmynd á verkstæði Vercunders sem grafið var
upp í Pompei. Á dögum Júlíusar Cæsars var al-
þýðan stundum kölluð flókamúgur og var nafnið
dregið af algengasta klæðnaði hennar. Kósakka-
hermenn klæddust kápum og húfum úr flóka og
þannig mætti lengi telja.
Eiginleikar teppa og fatnaðar úr flóka voru
margir. Flókateppin voru létt í sér, heppileg í tjöld
og teppi á veggi og gólf. Þessi eiginleiki kom sér til
dæmis vel fyrir hirðingja sem oft þurftu að flytja
bústaði sína og búfénað milli haga, þá var mikill
kostur að farangur allur, tjöld og teppi, væri sem
léttastur. Einnig var flókinn skjólgóður og góð
regnvörn. Síðast en ekki síst voru flókateppin not-
uð til skrauts, til að tjalda innan hús og híbýli og
sem ábreiður og gólfteppi.
Notkun flóka og filts á síðari tímum er alþekkt,
m.a. í tískufatnað.
Flókateppi Onnu Þóru
Anna Þóra hefur í yfir 20 ár unnið með vefjarefni.
Á þessum tíma hefur hún reynt og kannað margs
konar verktækni og skapað fjölbreytileg listaverk,
smá og stór. Að loknu námi við Myndlista- og
handíðaskóla íslands og við Konstfackskolan í
Stokkhólmi vann hún mest við hefðbundinn
myndvefnað. Smám saman fór hún að gera tilraunir
með mismunandi tækni við sköpun listaverka úr
íslenskri ull. Hún kynntist betur hinum frábæru
eiginleikum íslensku ullarinnar og nýtti sér þá.
Hugmyndaauðgi Önnu Þóru er mikil og það er
fróðlegt að skoða og bera saman þá athyglisverðu
og fallegu hluti sem hún hefur skapað á listaferli
sínum og bera þá saman við það sem helst grípur
huga hennar og hendur nú, en það er gerð flóka-
teppa.
Anna Þóra hafði fyrir mörgum árum hrifist af
teppum, fatnaði og listmunum úr flóka. Hún byrj-
aði að þreifa sig áfram með verktæknina og reyndi
ýmis tilbrigði, gerði fyrst marga fremur smáa muni.
Það kom fljótt í ljós að flókinn hentaði Önnu Þóru
vel til listsköpunar og hún náði góðum tökum á
verktækninni. Listgripir sem hún sýndi vöktu mikla
athygli og það hvatti Önnu Þóru til að halda áfram
á þessu sviði. Hún fór til Danmerkur og tók þátt í
alþjóðlegu námskeiði um filtgerð. Þar hitti hún og
kynntist listafólki frá ýmsum löndum sem sýncli
hvað það var að gera á þessu sviði. Anna Þóra
segir sjálf að þetta námskeið hafi valdið kaflaskipt-
um hjá sér á þessu sviði listsköpunar.
Hún fór nú að gera stærri flókateppi og útfærslan
varð fjölbreyttari. Teppi hennar eru úr íslenskri ull,
hún notar nú eingöngu sauðalitina og nær með
þeim fjölbreyttum litbrigðum og áferð. Næm til-
finning listakonunnar fyrir efninu, mikil tækni og
þjálfun í meðferð lita og forma skilar sér vel í
teppum hennar. Anna Þóra leitast oft við að fanga
áhrif frá náttúrunni í listaverkum sínum, og er út-
færslan frumleg og persónuleg. Áferð efnisins er oft
létt og leikandi, það virðist stundum allt að því
loftkennt þegar litið er yfir teppið. Stundum minnir
áferð þess á lifandi náttúru, gárur á vatni, sandöldur
eða munstur í snjó, mikið samspil lita, forma og á-
ferðar. Anna Þóra leggur áherslu á að reyna að
draga sem mest fram náttúrulega eiginleika ís-
Iensku ullarinnar og að láta þá njóta sín sem best.
Teppi hennar eru mjög tilbrigðarík og það er á-
nægjuleg sjónræn upplifun að skoða þau, horfa á
þau og þreifa á þeim. Fróðlegt verður að fylgjast
með þróuninni hjá Önnu Þóru þar sem hún notar
þessa ævafornu verktækni við sköpun og gerð nú-
tímalegra listaverka.
Verktækni Onnu Þóru við gerð flókateppa
Stórt basttjald er lagt á gólf eða stórt vinnuborð,
á það er lagður akrýldúkur, svo nefndur jarðvegs-
dúkur. Síðan er byrjað á teppisgerðinni. Anna Þóra
tekur togvisk, leggur hana á jarðvegsdúkinn og
byrjar að teikna munstur eða skreytingu teppisins
með toginu. Þegar því er lokið tekur hún þelvisk
og leggur ullarlag ofan á togið. Hún gætir þess að
ullarhárin snúi alltaf eins og að ullarlagið sé jafnt.
Næsta þellag er lagt þannig að lega ullarháranna sé
þvert á hárin í fyrsta laginu. Anna Þóra segir að þrjú
ullarlög séu nægjanleg í venjulegt, meðalstórt
flókateppi. Eftir að þrjú lög hafa verið lögð er
nælondúkur lagður ofan á efsta ullarlagið og hann
saumaður niður við jaðra teppisins. Síðan er ullin
bleytt með sápuvatni. Ullinni er þjappað mjög
vandlega saman þannig að sem mest loft fari úr
henni. Næst er bastteppinu sem liggur neðst rúllað
þétt utan um ullina, síðan er bundið utan um
vöndulinn og ullin þæfð þannig að honum er rúllað
fram og aftur, stundum í allt að 3-4 klukkutíma, það
á að vera nægjanlegt, ullin orðin að flóka. Teppið
er nú tilbúið.
Anna Þóra notar mest óþvegna ull í teppi sín,
þess vegna þarf eðlilega að þvo teppið þegar búið
er að þæfa, það gerir hún í stórum skolvaski, þvær
vandlega með volgu vatni og ullarsápu, skolar vel
og leggur teppið síðan til þerris.
Þórir Sigurðsson
Ljósmyndir: Jóhanna Ólafsdóttir.
HUGUROG HOND
21