Fréttablaðið - 18.03.2020, Blaðsíða 6

Fólk sem taldi sig
vera tryggt undir
garðinum gerir það ekki
lengur.
Daníel Jakobsson,
bæjarstjórnarmaður Ísafjarðarbæjar
Það er algjörlega
tilgangslaust að
dæma í þessu máli ef upp-
hæðirnar eru ekki háar
Ragnar Aðalsteinsson,
hæstaréttarlögmaður
GEIRFINNSMÁL „Aðstæður í máli
umbjóðanda míns eru sérstakar.
Þær eru fordæmalausar. Af því
leiðir að í málinu þarf að falla for-
dæmalaus dómur,“ sagði Ragnar
Aðalsteinsson, lögmaður Guðjóns
Skarphéðinssonar, við aðalmeðferð
í bótamáli Guðjóns gegn ríkinu í
Héraðsdómi Reykjavíkur í gær.
Guðjón krefst 1,3 milljarða í bætur
frá ríkinu fyrir að hafa verið rang-
lega sakfelldur í Geirfinnsmálinu
og frelsissviptingu í 58 mánuði. Af
1.202 dögum í gæsluvarðhaldi var
Guðjón í einangrun í 412 daga.
Engin vitni voru leidd við aðal-
meðferðina; hvorki þeir sem komu
að rannsókn málsins á sínum tíma
eins og boðað hafði verið né aðrir.
Guðjón sjálfur gaf heldur ekki
skýrslu og var ekki viðstaddur aðal-
meðferðina.
Ríkið krefst sýknu í málinu en
eftir að ríkið greiddi út bætur í
janúar, lítur settur ríkislögmaður
svo á að bótaréttur hafi verið viður-
kenndur í málinu. Hann hefur því
fallið frá þeirri málsástæðu sinni
að bótaskylda sé ekki fyrir hendi
meðal annars vegna fyrningar. Í
málinu er hins vegar enn deilt um
fjárhæð bóta og þá málsástæðu rík-
isins að Guðjón hafi sjálfur stuðlað
að eigin tjóni og þjáningum með því
að hafa afvegaleitt rannsakendur og
dómara með yfirlýsingum sínum á
meðan á gæsluvarðhaldi stóð.
Settur ríkislögmaður sagði að
meta þyrfti hvort þær yfirlýsingar
hefðu þýðingu fyrir bótarétt hans
og dró þá ályktun, með vísan til
reglna skaðabótaréttarins um eigin
sök, að sá sem játi á sig sök, gefi yfir-
lýsingar eða láti frá sér upplýsingar
sem fela í sér að rannsakendur þurfi
að rannsaka mál frekar og þá eftir
atvikum beita viðeigandi rann-
sóknarúrræðum, geti ekki samhliða
gert kröfu um skaðabætur.
Lögmaður Guðjóns hafnaði því
að Guðjón hefði afvegaleitt rann-
sakendur og dómara. Þvert á móti
sýndu gögn málsins að rannsakend-
ur hefðu leitt Guðjón áfram í fram-
burði sínum allt frá upphafi. Hann
benti í því sambandi á skýrslur
sem teknar voru af nafngreindum
manni og fjölskyldu hans í október
1975, löngu áður en fyrstu handtök-
ur fóru fram vegna hvarfs Geirfinns.
Maðurinn, Guðmundur Agnarsson,
hafði lýst því yfir við fjölskyldu-
meðlimi að hann hefði verið í hópi
fjögurra manna sem fóru til fundar
við Geirfinn Einarsson í dráttar-
brautinni í Kef lavík kvöldið sem
Geirfinnur hvarf. Geirfinnur hefði
farið út á litlum báti til að sækja
spíra og ekki komið til baka. Hann
neitaði hins vegar aðild að málinu í
skýrslutöku hjá lögreglu og sagði að
um fylleríisraus hefði verið að ræða.
Saga Guðmundar hafi síðar orðið
rauður þráður í framburði þeirra
sem játuðu aðild að málinu og sam-
bærileg niður í smæstu smáatriði
þótt ekkert þeirra hafi þekkt Guð-
mund þennan eða vitað af tilvist
hans fyrr en áratugum síðar. Upp-
runi frásagnarinnar um mennina
fjóra og bátinn í dráttarbrautinni
sýni fram á að sakborningar hafi
verið leiddir af rannsakendum en
ekki öfugt.
Settur ríkislögmaður fjallaði um
þær bætur sem þegar hafa verið
greiddar út í málinu á grundvelli
nýlega samþykktra laga þar um.
Hann sagði að þótt fallast mætti á
bótaskyldu sem gert hefði verið,
hlyti ríkið að grípa til varna þegar
jafn hárra bóta væri krafist og Guð-
jón gerði.
Ragnar sagði miður að ríkið
skyldi ekki hafa lýst því yfir og
viðurkennt að vissulega hefði verið
hræðilegt hvernig brotið hefði
verið gegn Guðjóni, þótt það óttist
kostnað af því.
„Það er algjörlega tilgangslaust að
dæma í þessu máli ef upphæðirnar
eru ekki háar; Ef við viljum ekki
búa í betra samfélagi sem er reiðu-
búið, ef það gerir stórfelld mistök og
sviptir menn nánast lífinu, að bæta
það og senda skilaboð til framtíðar-
innar. Svona háar bætur eru til þess
að senda skilaboð til framtíðarinn-
ar,“ sagði Ragnar.
Dóms er að vænta í málinu innan
fjögurra vikna.
adalheidur@frettabladid.is
Segir Guðjón hafa afvegaleitt
rannsóknaraðila og dómara
Aðalmeðferð í bótamáli Guðjóns Skarphéðinssonar fór fram í gær. Tekist var á um bótafjárhæð og eigin
sök Guðjóns á tjóni sínu og þjáningum. Engin vitni voru leidd við aðalmeðferðina. Guðjón gaf ekki að-
ildarskýrslu og var ekki viðstaddur. Hann krefst 1,3 milljarða af ríkinu í bætur vegna Geirfinnsmálsins.
Settur ríkislögmaður, Andri Árnason hrl., flutti málið af hálfu ríkisins í héraðsdómi í gær. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
COVID-19 Rúmur fjórðungur lands-
manna finnur fyrir miklum kvíða
vegna COVID-19. Þetta kemur fram
í Þjóðarpúlsi Gallup. Rúmlega fjórir
af hverjum tíu finna fyrir litlum eða
engum kvíða og ríflega þrír af hverj-
um tíu hvorki mikils né lítils kvíða.
Einungis þrjú prósent hafa ekki
breytt venjum sínum að neinu leyti
til að forðast smit. Nær níu af hverj-
um tíu þvo eða spritta hendur sínar
oftar eða betur en áður. Þá vinna 17
prósent heima hjá sér að öllu leyti
eða að hluta.
Könnunin var gerð 13. til 16. mars.
Úrtaksstærð 1.272 einstaklingar 18
ára eða eldri af öllu landinu, var
þátttökuhlutfallið 55,1 prósent. – ab
Fjórðungur
finnur fyrir
miklum kvíða
VIÐSKIPTI Flugfélagið SAS sem er
að hluta að í eigu danska og sænska
ríkisins hefur fengið ábyrgðir frá
þessum löndum upp á jafnvirði
42 milljarða íslenskra króna til að
hindra gjaldþrot. Þetta kemur fram
á vef danska ríkisútvarpsins.
SAS er gríðarlega mikilvægt í
mörgu tilliti fyrir þessi lönd. „Það
ástæða þess að að danska ríkið og
sænska ríkið, sem tveir stærstu eig-
endurnir, hafa ákveðið að veita til
að byrja með ábyrgðir fyrir í allt að
þremur milljörðum sænskra króna
[42 milljörðum íslenskra króna],“
er haft eftir Nicolai Wammen, fjár-
málaráðherra Danmerkur í frétta-
tilkynningu.
Wammen segir þessar ábyrgðir
fyrsta skrefið og undirstrikar að
sögn Danmarks Radio að danska
ríkið sé reiðubúið að gera „hvaðeina
sem er nauðsynlegt“ til að tryggja
að SAS lifi af.
„Um er að ræða fyrsta skrefið og
danska ríkið vill sem framsýnn og
ábyrgur meðeigandi í SAS fylgjast
grannt með þróun mála og gera
hvaðeina sem er nauðsynlegt til
þess að SAS komist í gegn um krís-
una og verða áfram starfhæft,“ segir
Wammen.
Gengi hlutabréfa SAS hefur fallið
um 40 prósent á einum mánuði. Á
sunnudaginn sagði félagið upp 90
prósentum af starfsfólki sínu. – gar
SAS fær ríkisábyrgð að jafnvirði 42 milljarða króna til að mæta áföllum vegna veirunnar
VESTFIRÐIR Eftir tilkynningu Veð-
urstofunnar um snjóflóðahættu var
ákveðið að rýma íbúðarhús ofarlega
í þorpinu á Flateyri, tvö íbúðarhús á
Patreksfirði og nokkur atvinnuhús
á Ísafirði í gær. Þá var varðskipið
Týr sendur vestur til að aðstoða
Vestfirðinga ef illa færi.
Daníel Jakobsson, oddviti Sjálf-
stæðismanna í bæjarstjórn Ísa-
fjarðarbæjar, ræddi við nokkra íbúa
á Flateyri í gær og segir að þar séu
íbúar varkárir. Sumir höfðu þegar
fært sig um set áður en til rýmingar
kom. „Fólk sem taldi sig vera tryggt
undir garðinum gerir það ekki
lengur,“ segir hann.
Aðeins tveir mánuðir eru síðan
f lóð féll á Flateyri og litlu mátti
muna að illa færi. Flóðið fór yfir
garðinn og fjórtán ára stúlku var
bjargað úr f lóðinu sem barst inn á
heimili hennar. Daníel segir garð-
inn sjálfan ekki skemmdan eftir það
flóð en ljóst sé að hann sé ekki jafn
öruggur og áður var talið.
Auk íbúðarhúsnæðis er höfnin á
Flateyri á hættusvæði en í janúar
skemmdust margir af bátum
Flateyringa. „Það er búið að taka
bátana alla upp á land,“ segir Daníel
aðspurður um viðbrögð útgerðar-
manna.
„Almennt séð erum við brött en
við erum orðin hundleið á þessu
veðri. Þetta er búið að vera alveg
ömurlegt tíð frá áramótum,“ segir
Daníel. „En við erum öllu vön og
vinnum út frá því.“ – khg
Rýmdu nokkur hús á Vestfjörðum vegna snjóflóðahættu
SAS sagði upp 90 prósentum starfsmanna á sunnudag. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
COVID -19 Alls greindist 41 með
COVID-19 í gær sem er það mesta
á einum degi síðan faraldurinn
kom til landsins. Þegar blaðið fór í
prentun stóð heildartalan því í 240
manns en fimm hafa verið útskrif-
aðir úr einangrun, læknaðir af sjúk-
dómnum. Þá eru um 2.200 manns
í sóttkví. Alls hafa um 5.000 sýni
verið tekin, 2.300 á Landspítal-
anum og 2.600 í skimun Íslenskrar
erfðagreiningar. – khg
Veirutilfellum
fjölgar hratt
Margrét Þórhildur flytur ávarp sitt.
DANMÖRK Margrét Þórhildur Dana-
drottning ávarpaði í gærkvöld þjóð
sína í Danmarks Radio og brýndi
fyrir fólki að hlýða öllum fyrirmælum
stjórnvalda í viðleitninni til að hefta
útbreiðslu kórónaveirunnar.
„Þetta er keðja sem við þurfum
að rjúfa og getum rofið,“ sagði Mar-
grét. Hins vegar væru sumir sem
ekki tækju málið nógu alvarlega.
„Það er hugsunarlaust og tillitslaust,“
sagði Margrét um þá sem halda sam-
kvæmi í tilefni af stórafmælum og
álíka á sama tíma og barist væri gegn
kórónaveirunni sem gæti svipt marga
ástvinum sínum.
Á blaðamannafundi fyrir ávarp
Danadrottningar tilkynnti Mette
Frederiksson að í dag tæki gildi bann
gegn samkomum með fleiri en  tíu
manns. „Að þessu sinni þurfum við að
sýna samstöðu með því að halda fjar-
lægð,“ sagði Margrét Þórhildur. - gar
Danadrottning
brýndi til dáða
1 8 . M A R S 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð