Fréttablaðið - 18.03.2020, Blaðsíða 27

Þó að yfirstandandi
faraldur þurfi að
taka alvarlega er bölmóður
ekki bóluefnið sem þjóðin
þarf núna.
Í sumar verða liðin tvö ár frá því að lög nr. 90/2018 um persónu-vernd og vinnslu persónuupp-
lýsinga tóku gildi hér á landi en
þau innleiddu hina almennu per-
sónuverndarreglugerð Evrópu-
sambandsins (GDPR). Löggjöf
þessi krafðist þess að fyrirtæki,
opinberir aðilar og félagasamtök
innleiddu í starfsemi sína nýtt
verklag sem felst í margvíslegu
utanumhaldi og eftirliti við skrán-
ingu persónuupplýsinga.
Eitt þeirra nýmæla er löggjöfin
fól í sér var heimild persónuvernd-
arstofnana aðildarríkja Evrópu-
sambandsins og EFTA ríkjanna til
álagningar stjórnvaldssekta vegna
brota þeirra sem vinna með per-
sónuupplýsingar á reglum laganna.
Slík sektaheimild Persónuverndar
hafði fram að því ekki verið fyrir
hendi að íslenskum lögum. Sektar-
ákvarðanir persónuverndarstofn-
ana á grundvelli GDPR í Evrópu-
sambandinu litu fyrst dagsins ljós
á árinu 2018 en fram til þessa mun
sekt sem breska persónuverndar-
stofnunin lagði á British Airways
í júlí 2019 að fjárhæð 183 millj-
ónir punda  vera hæsta sekt sem
úrskurðuð hefur verið í aðildar-
ríkjunum. Í því tilviki var um að
ræða skort á öryggisráðstöfunum
er leiddi til þess að tölvuþrjótar
komust yfir aðgang að persónu-
upplýsingum um 500 þúsund við-
skiptavini f lugfélagsins.
Þann 10. mars sl. litu fyrstu
sektarákvarðanir Persónuvernd-
ar dagsins ljós. Stofnunin sektaði
tvo aðila er stunduðu starfsemi er
ekki var rekin í ábataskyni. Annar
Persónuvernd leggur á sektir í fyrsta sinn 
Samkomubann tók gildi í byrjun þessarar viku og búa lands-menn sig nú undir breytta og
margt um erfiðari lífshætti - að
minnsta kosti um skeið. Sama dag
og samkomubannið tók gildi birti
Ágúst Ólafur Ágústsson, þing-
maður Samfylkingarinnar, pistil á
Facebook-síðu sinni þar sem talin
voru upp tíu atriði sem ætlað var
að sýna fram á hvernig íslenska
hagkerfið væri í raun ekki betur í
stakk búið nú til að takast á við
ytri áföll en fyrir tólf árum síðan,
þegar alþjóðahagkerfið lenti síðast
í hremmingum.
Það er ekki góð nýting á starfs-
orku eða tíma að reyna að finna
eins neikvæða f leti á núverandi
stöðu og hægt er. Þó að yfirstand-
andi faraldur þurfi að taka alvar-
lega, er bölmóður ekki bóluefnið
sem þjóðin þarf núna.
En án þess að eyða f leiri orðum í
pistil Ágústs Ólafs, eru hér tíu atriði
sem benda til þess að Ísland standi
þvert á móti mun betur að vígi nú
en fyrir tólf árum:
1. Erlend staða þjóðarbúsins hefur
stórbatnað frá árinu 2008. Sam-
kæmt nýjustu tölum Seðla-
bankans námu erlendar eignir
þjóðarbúsins 668 milljörðum
króna umfram skuldir, en þessi
sama tala var neikvæð um 2.637
milljarða um mitt árið 2008.
2. Skuldir íslenska ríkisins eru mjög
lágar í alþjóðlegum samanburði,
þó svo þær hafi hækkað úr 20
prósent árið 2008 í 32 prósent í
dag (meðaltal ríkja OECD er 73
prósent). Vaxtakjör á Íslandi eru
svo miklu betri í dag en fyrir 12
árum síðan, hvort sem litið er á
innlenda eða erlenda gjaldmiðla.
3. Seðlabanki Íslands hefur legið
undir gagnrýni fyrir að lækka
vexti of hægt. Óháð þeirri gagn-
rýni er afleiðingin þó sú að pen-
ingamálayfirvöld hér á landi hafa
svigrúm til að lækka vaxtastig
verulega og örva hagkerfið.
4. Tækifæri er til þess að minnka
eiginfjárkröfur banka á Íslandi,
sem eru einar þær hæstu á
byggðu bóli, svo lánveitingar til
fyrirtækja verði greiðari.
5. Stofnstærð íslenska þorsks-
stofnsins hefur ekki verið metin
stærri í að verða sex áratugi og
útgefið aflamark þorsks líka það
hæsta í áratugi. Þar að auki er
afurðaverð með hærra móti sem
kemur sér vel þegar minnkandi
ferðamannastraumur óg nar
afkomu utanríkisviðskipta.
6. Íslenska hagkerfið hefur vaxið
um tæplega 25 prósent  frá því
sem var fyrir fjármálakreppuna
2008 og viðnámsþróttur því
meiri.
7. Þrátt fyrir að hagkerf ið haf i
“aðeins” vaxið um fjórðung til
ársloka 2018, hafa heildarlauna-
tekjur íslenskra heimila næstum
tvöfaldast á sama tíma og meðal-
ráðstöfunartekjur aukist um tvo
þriðju á sama tímabili.
8. Eignastaða íslenskra heimila tvö-
faldaðist á árunum 2007 til 2018.
Skuldir hækkuðu um 50  pró-
sent  og eiginfjárstaða heimila
því mun betri.
9. Við lok árs 2007 var fjöldi fjöl-
skyldna með neikvætt eigið fé í
fasteign 7.573 talsins en sá fjöldi
hafði dregist saman um meira
en helming við árslok 2018, sam-
kvæmt tölum frá Hagstofunni.
10. Ólíklegt er að yfirstandandi
hremmingar í efnahagslífinu
leiði af sér margra ára deilur
um innistæðutryggingar, sem
er óneitanlega framför frá árinu
2008.
Hálftómt glas Ágústs Ólafs 
Þórður Gunn-
arsson,
sérfræðingur á
sviði hrávöru-
markaða og
sjálfstætt starf-
andi.
úrskurðurinn varðaði Fjölbrauta-
skólann í Breiðholti þar sem átt
hafði sér stað það atvik að kennari
við skólann sendi af misgáningi
tölvuskeyti á hóp nemenda og for-
ráðamanna þar sem fylgdi rangt
viðhengi með þeim af leiðingum
að viðtakendur fengu aðgang að
upplýsingum um viðtöl við nem-
endur frá fyrri önn þar sem m.a.
var að finna upplýsingar um veik-
indi. Álögð sekt nam 1,3 milljónum
króna.
Hinn úrskurðurinn varðaði
S.Á.Á en í því tilviki var lögð á sekt
að fjárhæð þrjár milljónir króna.
Við starfslok starfsmanns hjá sam-
tökunum hafði það gerst að marg-
vísleg gögn um skjólstæðinga
samtakanna höfðu ratað í vörslur
starfsmannsins. Gögnin höfðu að
geyma viðkvæmar persónuupplýs-
ingar sem njóta sérstakrar verndar
samkvæmt lögunum, til að mynda
sjúkraskrár 252 einstaklinga þar
sem fram komu m.a. upplýsingar
um fíkniefnanotkun og refsiverða
háttsemi.
Af erlendum sektarákvörðunum
er vörðuðu heilsufarsupplýsingar
má nefna að þýsk persónuverndar-
stofnun gerði í desember 2019 þar-
lendu sjúkrahúsi að greiða sekt að
fjárhæð 105 þúsundum evra, eða
14,1 milljónir króna vegna marg-
víslegra brota á persónuverndar-
lögum við innskráningu sjúklinga
sem leiddu til þess að reikningar
voru sendir til rangra einstaklinga
sem fengu þá aðgang að persónu-
upplýsingum annarra sjúklinga.
Jafnframt gerði hollenska per-
sónuverndarstofnunin sjúkrahúsi
að greiða sekt að fjárhæð 460 þús-
und evra í júní 2019, en stofnunin
hóf rannsókn eftir að uppvíst varð
um að upplýsingum um þekktan
einstakling hafði verið f lett upp af
197 starfsmönnum sjúkrahússins.
Persónuverndarstofnunin taldi að
um væri að ræða brot á ákvæðum
persónuverndarreglugerðarinnar
um öryggi við vinnslu persónuupp-
lýsinga er fólust í ófullnægjandi
aðferðum við auðkenningu þar
sem tveggja þátta auðkenning var
ekki viðhöfð og skortur var á eftir-
liti með atburðaskráningu.
Af framangreindu má sjá að
brestir á öryggi varðandi vinnslu
heilsufarsupplýsinga eins og ann-
arra persónuupplýsinga geta komið
fram í ýmsum myndum. Öll málin
að framan, eins og raunar meiri-
hluti sektarmála hjá persónu-
verndarstofnunum Evrópusam-
bandsins, eiga það sammerkt að
athugasemdir stofnananna lúta að
skorti á öryggi við vinnslu persónu-
upplýsinga. Í persónuverndarlög-
um og reglugerð ESB er kveðið á um
að ábyrgðaraðilar og vinnsluaðilar
skuli gera viðeigandi tæknilegar
og skipulagslegar ráðstafanir til að
tryggja viðunandi öryggi persónu-
upplýsinga. Slíkar ráðstafanir eru
margþættar og ráðast af eðli starf-
seminnar, allt frá því að tryggja
raunlægt öryggi í húsakynnum þar
sem unnið er með persónuupplýs-
ingar og að varðveita pappírsgögn
með tryggilegum hætti, til þess
að nýta árangursríkar tæknilegar
lausnir við meðferð og sendingar
gagna í upplýsingakerfum svo sem
dulkóðun, réttar lausnir við auð-
kenningu o.f l.
Þáttur í því að innleiða hina nýju
löggjöf hjá fyrirtækjum, stofnun-
um og félagasamtökum felst einnig
í fræðslu til starfsmanna, m.a. með
setningu verklagsreglna af ýmsu
tagi auk eftirlits með því að öryggis
sé gætt, svo sem með atburða-
skráningu og viðhaldi þekkingar
starfsmanna. Nú þegar innleiðing
hinnar nýju löggjafar ætti að vera
á lokametrunum er mikilvægt að
íslenskir ábyrgðar- og vinnsluað-
ilar hugi að þessum þáttum í sinni
starfsemi.
Eitt þeirra nýmæla
er löggjöfin fól í sér
var heimild persónuvernd-
arstofnana til álagningar
stjórnvaldssekta vegna
brota þeirra sem vinna með
persónuupplýsingar á
reglum laganna.
Í persónuverndar-
lögum og reglugerð
ESB er kveðið á um að
ábyrgðaraðilar og vinnslu-
aðilar skuli gera viðeigandi
tæknilegar og skipulagslegar
ráðstafanir til að tryggja
viðunandi öryggi persónu-
upplýsinga.
Erla S.
Árnadóttir,
lögmaður og
eigandi á LEX
Lena
Markusdóttir,
lögfræðingur
á LEX
María Krist-
jánsdóttir,
lögmaður á
LEX.
13M I Ð V I K U D A G U R 1 8 . M A R S 2 0 2 0 MARKAÐURINN