Fréttablaðið - 18.03.2020, Blaðsíða 24

Það eru of fáir sem tala opinberlega fyrir hönd íslensks viðskiptalífs og benda á staðreyndir,“ segir Ari Fenger, for-stjóri 1912, sem tók
nýverið við sem formaður Við-
skiptaráðs. „Ég hef í gegnum árin
sagt að fleiri í atvinnulífinu ættu að
tjá sig opinberlega. Orðræðan hefur
verið óvægin og því hafa margir
veigrað sér við því. Ég ákvað því að
stíga fram,“ segir hann aðspurður
hvers vegna hann bauð sig fram til
formanns Viðskiptaráðs.
Ari bendir á að 58 prósent lands-
manna beri traust til atvinnulífs-
ins en 80 prósent beri engu að síður
traust til síns atvinnurekanda,
samkvæmt könnun Viðskipta-
ráðs frá árinu 2016. „Þarna fer ekki
saman hljóð og mynd. Að sjálfsögðu
leggja f lestir atvinnurekendur sig
fram við að starfa heiðarlega og af
fagmennsku. Það er mikilvægt að
atvinnulífið njóti sannmælis.“
Ari, sem gegnt hefur starfi for-
stjóra 1912 í 13 ár, hefur setið í stjórn
Viðskiptaráðs frá árinu 2014 og átt
sæti í framkvæmdastjórn ráðsins
undanfarin tvö ár. „Ég tel að reynsla
mín muni nýtast Viðskiptaráði vel,“
segir hann og nefnir að hann þekki
vel til rekstrar lítilla og meðalstórra
fyrirtækja en þeirra rödd fái ekki að
heyrast jafnmikið og hinna stærri.
Fram að þessu hefur þú haldið þig
til hlés í opinberri umræðu. Hvers
vegna er það?
„Það er hluti af uppeldinu reikna
ég með. Ég hef lagt höfuðáherslu á
að reka mitt fyrirtæki og ekki haft
þörf fyrir að vera mikið í fjölmiðl-
um. Það hefur ekki þjónað rekstri
fyrirtækisins neitt sérstaklega á
síðustu árum að sá sem stýrir skút-
unni sé áberandi í þjóðfélagsum-
ræðunni.“
Verkefnið óbreytt frá 1917
Fyrir hverju viltu berjast á vettvangi
Viðskiptaráðs?
„Verkefni Viðskiptaráðs hafa ekki
breyst frá stofnun árið 1917. Stefnan
er klassísk og stenst tímans tönn.
Frá upphafi hefur það unnið að
sameiginlegum hagsmunamálum
atvinnulífsins og að ef la frjálsa
verslun og framtak.
Það sem ég hef mestar áhyggjur af
um þessar mundir er samkeppnis-
hæfni íslenskra fyrirtækja gagnvart
erlendum keppinautum.“
Hvað er hægt að gera til að bæta
úr því?
„Það er margt sem spilar inn í.
Það sem erfiðast er við að eiga er
að laun eru þau næsthæstu innan
OECD-ríkjanna. Mörgum fyrir-
tækjum gengur illa að standa undir
stighækkandi launakostnaði, eink-
um litlum og meðalstórum fyrir-
tækjum. Há laun bitna sérstaklega
illa á veitingageiranum og ferða-
þjónustu enda þarf margar hendur
til að vinna þau störf. Það mun
reyna verulega á þau fyrirtæki í ljósi
samdráttar, sem er óumflýjanlegur
vegna kórónaveirunnar.
Það hafa miklar launahækkanir
verið á undanförnum árum. Nefna
má sem dæmi launahlutföll hjá
stóru veitingafyrirtæki. Laun sem
hlutfall af tekjum var 39 prósent
árið 2015 en fór yfir 50 prósent í
janúar síðastliðnum. Engu að síður
hafði fyrirtækið hagrætt í rekstri
og sameinast öðrum til að njóta
stærðarhagkvæmni. Þetta rekstrar-
umhverfi er ekki sjálf bært.“
Vor u lífsk jara samningar nir
feilspor?
„Ég tek ekki svo djúpt í árinni.
lífskjarasamningarnir voru mikil-
vægir til að skapa ró á almennum
vinnumarkaði, en eru engu að síður
erfiðir viðureignar fyrir fyrirtæki
sem eru með marga ófaglærða á
launaskrá. Það hefur sýnt sig að það
geta ekki öll fyrirtæki staðið undir
hækkununum.
Það má taka tvö dæmi til að lýsa
áhrifum lífskjarasamninganna á
rekstur fyrirtækja. Annars vegar
stórt fyrirtæki sem er með fjölda
sérfræðinga í vinnu á ágætum
launum. Við lífskjarasamningana
gæti launakostnaður hafa aukist um
1,5 prósent. Hins vegar má reikna
með því að launakostnaður meðal-
stórs ræstingafyrirtækis hafi aukist
um 8,5 prósent. Um 85 prósent af
kostnaði fyrirtækisins eru laun og
launatengd gjöld. Það gefur auga
leið að þær hækkanir þurfa að leita
út í verðlagið. Það er ógerningur
að hagræða nóg í rekstrinum til að
mæta hækkununum.“
Er eitthvað hægt að gera við háum
launum úr því sem komið er?
„Við höfum hvatt stjórnvöld til að
koma til móts við atvinnulífið með
því að lækka tryggingagjaldið. Það
myndi hjálpa mikið.“
Áhyggjur af kórónaveirunni
Hvernig horfir kórónaveiran við
þér með tilliti til efnahagsáhrifa á
Íslandi?
„Ég hef miklar áhyggjur af stöðu
mála. Eins og ég nefndi áðan hef ég
mestar áhyggjur af ferðaþjónust-
unni og veitingageiranum. Ég tel að
allt árið 2020 verði erfitt fyrir ferða-
þjónustuna. Þess vegna fagna ég því
að stjórnvöld stigu fram í liðinni
viku og boðuðu aðgerðir. Ég veit þó
að unnið er að frekari aðgerðum og
að stjórnvöld hafa verið í góðu sam-
tali við atvinnulífið.
Ég vil hvetja stjórnvöld til að
ganga fremur lengra en skemmra í
þessum efnum. Ef það kemur í ljós
að gengið hefur verið of langt er
hægt að draga þær aðgerðir til baka.
Hafa verður í huga að atvinnulífið
stendur undir allri opinberri þjón-
ustu og aðstoðar fólk í daglegu lífi.
Það er því til mikils að vinna að
leita allra leiða til að halda fyrir-
tækjum í rekstri. Þess vegna fagna
ég ummælum Bjarna Benedikts-
sonar fjármálaráðherra sem voru á
þá leið að hann telji að mestu mis-
tökin sem hægt sé að gera á þinginu
um þessar mundir væri að ganga
allt of skammt.
Það er sömuleiðis fagnaðarefni
að ríkisstjórnin hyggist ráðast í
innviðafjárfestingar. Skuldastaða
ríkissjóðs og þau kjör á lánum sem
ríkissjóði bjóðast leyfa tímabundið
svigrúm til þess að gefa hressilega
í. Það er sömuleiðis af hinu góða að
leggja umtalsvert fé í að markaðs-
setja Ísland til að laða að ferðamenn
þegar aðstæður skapast til þess á
nýjan leik.
Viðskiptaráð sendi þarsíðasta
mánudag stjórnvöldum tillögur
að því hvernig bregðast ætti við
kórónaveirunni. Við lögðum meðal
annars til að stjórnvöld veiti aukinn
slaka í greiðslum reikninga og að
hægt verði að dreifa greiðslum á
Ég tel að það hafi
verið lykilatriði í að
1912 státar af langri sam-
felldri rekstrarsögu í eigu
sömu fjölskyldunnar, að í
gegnum tíðina hefur okkur
auðnast að halda eignar-
haldinu frekar fámennu.
Það sem ég hef
mestar áhyggjur af
um þessar mundir er sam-
keppnishæfni íslenskra
fyrirtækja gagnvart erlend-
um keppinautum.
Helgi Vífill
Júlíusson
helgivifill@frettabladid.is
Ari Fenger stýrir 1912 sem er móðurfélag heildsölunnar Nathan & Olsen, Emmessíss og Ekrunnar. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Of fáir stíga fram og tala
fyrir hönd atvinnulífsins
Ari Fenger var 27 ára árið 2008 þegar hann tók við rekstri fjölskyldufyrirtækisins 1912 eftir andlát föður
síns. Veltan hefur næstum þrefaldast frá því að hann, sem er svokölluð fjórða kynslóð ættarinnar við
stjórnvölin, tók við. Ari hefur forðast kastljós fjölmiðla en tók nýverið við sem formaður Viðskiptaráðs.
1 8 . M A R S 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R10 MARKAÐURINN