Bændablaðið - 24.08.2017, Qupperneq 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. ágúst 2017
Lítil dúntekja í Árneshreppi:
Blautt vor og kollurnar
skiluðu sér illa
Síðastliðið vor var einstaklega
votviðrasamt í Árneshreppi á
Ströndum og dúntekja í ár ein sú
minnsta í fjöldamörg ár. Kollur
skiluðu sér seint og illa á hreiður.
Hrefna Þorvaldsdóttir, bóndi í
Árnesi 2 í Árneshreppi, segir að dún-
tekja í sumar hafi verið lítil miðað
við undanfarin ár. „Miðað við undan-
farin ár var hún reyndar mjög lítil.“
Fuglinn skilaði sér illa
„Vorið hér í Árneshreppi var
rosalega votviðrasamt og með því
úrkomumesta sem menn muna
eftir. Fuglinn skilaði sér ekki allur
á hreiður og kollurnar sem gerðu
það komu seinna en vanalega og
vegna bleytunnar var erfitt að safna
dúninum. Fyrir vikið var mun minna
af honum og hann lélegri.
Meira að segja krían sem vana-
lega kemur hingað 8. maí eins og
eftir dagatali frestaði varpinu og
verpti seinna í ár vegna mikilla
rigninga.“
Svipað ástand hjá öllum í
hreppnum
Samkvæmt upplýsingum Bænda-
blaðsins er ástandið svipað á
Dröngum og í Ófeigsfirði í
Árneshreppi þar sem einnig er
stunduð dúntekja.
Að sögn Hrefnu dregur hátt gengi
krónunnar úr útflutningi á dúni. „Og
það er ekki að hjálpa okkur heldur.“
/VH
Búnaðarstofa Matvælastofnunar:
Fjörutíu umsóknir vegna
nýliðunarstyrkja
– Flestar vegna sauðfjár- og geitfjárræktar
Alls hafa 40 umsóknir borist til
Búnaðarstofu Matvælastofnunar
vegna nýliðunarstyrkja. Sam-
kvæmt fjárlögum 2017 eru til
úthlut unar tæplega 130 milljón-
ir króna. Heildarupphæð fjár-
festinga samkvæmt umsóknum
nema hins vegar rúmum tveim
milljörðum króna.
Flestar umsóknirnar eru vegna
sauðfjár- og geitfjárræktar, eða 13.
Þá eru 12 umsóknir vegna rækt-
unar mjólkurkúa og 10 umsóknir
vegna blandaðs búskapar. Síðan
eru 3 umsóknir vegna ræktunar á
kartöflum og 2 vegna ræktunar á
aldingrænmeti og papriku.
Flestar umsóknirnar koma úr
Árnessýslu, eða 12 talsins, en
aðeins 3 frá Vestfjörðum, þar af 2 úr
Strandabyggð og 1 úr Bæjarhreppi.
Þá eru 3 umsóknir af Austurlandi, 8
af Norðausturlandi og 10 umsóknir
af Norðvesturlandi. Af Vesturlandi
bárust 4 umsóknir.
Veittur er 20% hámarksstyrkur
af fjárfestingarkostnaði, en
þó aldrei hærri en 9 milljónir.
Er umsóknum forgangsraðað
samkvæmt ákvæðum reglugerðar
og á grunni vinnureglna sem
Búnaðarstofa Matvælastofnunar
setti og kynnti áður en opnað var
fyrir umsóknir. /HKr.
Grænmeti er ekki síður varasamt
þegar kemur að áhættu af
dreifingu sýklalyfjaónæmis í
gegnum innflutt matvæli. Það
getur, líkt og ferskar kjötvörur,
borið fjölónæmar bakteríur.
Árið 2016 voru rúmlega 13.000
tonn af fersku grænmeti flutt til
Íslands, samkvæmt tölum Hagstofu
Íslands. Grænmetið kemur alls staðar
að úr heiminum en mest kemur frá
Evrópu, og einkum frá Hollandi og
Spáni en staða landanna þegar kemur
að notkun sýklalyfja er æði misjöfn.
Þannig skorar Spánn landa
hæst í notkun sýklalyfja í
dýrum í nýútkominni skýrslu
Matvælaöryggisstofnunar Evrópu
(EFSA), Lyfjastofnunar Evrópu
(EMA) og Evrópumiðstöðvar
um sjúkdómsvarnir og eftirlit
(ECDC) með sýklalyfjanotkun
og sýklalyfjaónæmi í dýrum og
mönnum.
Mengast gegnum búfjáráburð
Sýklalyfin sem áhyggjur
vísindamanna beinast að eru
breiðvirk lyf sem brotna afar hægt
niður í náttúrunni. Mengaður
búfjáráburður sem notaður er á
ræktað land getur því smitað út
frá sér fjölónæmum bakteríum, á
grænmeti og jafnvel í grunnvatn.
Ferskt grænmeti sem flutt er
hingað til lands er í flestum tilfellum
einnig borðað hrátt og óeldað.
Grænmetið er undir áhrifum af
vaxtarumhverfi sínu og getur tekið
til sín efni úr jarðvegi ræktarlandsins
og því vatni sem það nærist á.
Áhættan á að ónæmar bakteríur
berist til manna í gegnum ferskt
grænmeti er því fyrir hendi og ber
að athuga.
Á það bentu Karl G. Kristinsson,
prófessor í sýklafræði við lækna-
deild Háskóla Íslands og yfirlæknir
sýklafræði deildar Landspítalans, og
Franklín Georgsson, matvæla- og
örveru fræðingur hjá Matís, í grein
sinni um innflutt fersk matvæli og
sýkingaráhættu fyrir menn sem
birtist í Læknablaðinu árið 2015.
„Eitt af meginvanda málum við
verksmiðjubú er hið mikla magn
saurs sem kemur frá dýrunum og
þarf að losa sig við, og er þá gjarnan
notaður sem áburður á ræktarland.
Sem dæmi má nefna að um 70
milljón tonnum af lífrænum áburði er
dreift árlega á ræktað land í Bretlandi
einu. Ræktað land og það sem
verið er að rækta mengast þannig
með áburðinum af sýklalyfjum og
sýklalyfjaónæmum bakteríum sem
geta síðan borist áfram í grunnvatnið
og jafnvel mengað vatnsból.
Á þennan hátt getur grænmeti,
baunaspírur og ber mengast og síðan
smitað menn sem oftast borða þessar
vörur ferskar,“ segir m.a. í greininni.
Þörf á vitundarvakningu
neytenda
Í stórmörkuðum geta neytendur tekið
upplýsta ákvörðun
um hvaða vöru þeir
kaupa, því vörur
eiga að vera merktar
upprunalandi sínu.
Sama vitund
er ekki til staðar
þegar neytandi fer
á veitingahús eða í
mötuneyti. Í reynd
eru yfirgnæfandi
líkur á því að salat
sem borið er þar
fram sé innflutt,
einfaldlega vegna
þess að það er
hagstæðara.
Í ljósi þeirrar
áherslu sem lagt er
á vá vegna dreifingu
sýklalyfjaónæmra
baktería í skýrslu
EFSA, EMA og
ECDC telur Karl
G. Kristinsson
þörf á enn frekari
vitundarvakningu.
„Neytandi ætti
alltaf að fá að vita
hvaðan salatið sem
hann borðar kemur,
hvort sem hann er
á veitingahúsi eða í
mötuneyti. Ef slíkar
upplýsingar lægju
fyrir, þá myndum við
kannski frekar versla
við veitingahús
sem býður upp á
íslenskt grænmeti,
b æ ð i v e g n a
kolefnisfótspors og
ekki síst varðandi
mengun af bakteríum
frá suðrænum
löndum sem við
viljum ekkert vera
með,“ segir Karl.
Á Íslandi er ræktarland grænmetis
að jafnaði vökvað með ómenguðu
drykkjarvatni, en gerist sjaldgæfara í
öðrum löndum, eins og t.d. í Hollandi
þar sem vökvað er með endurunnu
vatni. /ghp
Baráttan gegn sýklalyfjaónæmi:
Fjölónæmar bakteríur geta borist
með innfluttu fersku grænmeti
– Hvaðan kemur grænmetið á veitingastöðum og í mötuneytum?
FRÉTTIR
Þokkaleg dúntekja
við Breiðafjörð
Þótt dúntekjan hafi ekki verið
góð á Ströndum þetta sumarið,
þá var ástandið með ágætum við
Breiðafjörð.
Eiríkur Snæbjörnsson bóndi
á Stað í Reykhólahreppi, segir að
menn hafi verið að koma með dún
til sín í hreinsun af Ströndum. Þar
hafi vætan ekki alls staðar verið til
vandræða, en óvenjumikið hafi verið
um svartbak og hrafn í varplöndum
æðarfuglanna. „Það bendir til þess
að það sé ætisskortur í sjónum, þá
sækir fuglinn í egg og unga,“ sagði
Eiríkur.
„Breiðafjörðurinn hefur verið
nokkurn veginn í jafnvægi. Ég
myndi segja að dúntekjan hafi verið
þokkaleg.“
-Hvað með markaðshorfur og
sölu á dún?
„Markaðurinn tekur við, en
verðið er orðið svo hátt að það verður
þyngra í vöfum að selja dúninn. Fyrir
mitt leyti er verðið orðið of hátt og
var orðið það í fyrra.“
Eiríkur segir að hátt gengi krón-
unnar spili líka inn í, en það hafi
þó aðeins verið að ganga til baka á
síðustu dögum. /HKr.
Æðarvarp gekk brösuglega á Ströndum í vor, bæði vegna bleytu og eins
vegna ágangs vargfugla.
Grænmetisinnflutningur 2016
Land Kíló Hlutfall
Argentína
Austurríki
Ástralía
Bandaríkin
Belgía
Brasilía
Bretland
Chile
Costa Rica
Danmörk
Egyptaland
Finnland
Frakkland
Grikkland
Holland
Indland
Írland
Ísrael
Ítalía
Kanada
Kína
Portúgal
Pólland
Rússland
Spánn
Suður-Afríka
Tyrkland
Ungverjaland
Víetnam
Þýskaland
Samtals 12.956.247 0,00%
Neytandi ætti alltaf að fá að vita hvaðan salatið sem hann borðar kemur, hvort sem hann kaupir það í stórmarkaði
eða á veitingahúsi eða grænmeti sem boðið er upp á í mötuneyti.