Bændablaðið - 20.09.2018, Qupperneq 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 20. september 20188
Talsverð hætta er talin á að afrísk
svínaflensa geti breiðst hratt út
í Evrópu en sýkingin greindist
nýlega í tveimur villisvínum í
Belgíu. Pestin er mjög smitandi
og hafa stjórnvöld í Hollandi og
Frakklandi auk Belgíu sett varnir
gegn útbreiðslu hennar á hæsta
viðbúnaðarstig.
Veiðar á villisvínum í Belgíu
hafa verið bannaðar fram í miðjan
október og bannað er að flytja
dýr, hvort sem þau eru lifandi eða
dauð, um stór svæði í landinu.
Göngufólk er beðið um að halda
sig frá göngustígum sem vitað er
að villisvín fara um og verið er að
taka sýni á býlum í nágrenni við
svæði þar sem dauðu villisvínin
fundust. Svínabændur í Belgíu eru
mjög uggandi um sinn hag og hafa
farið fram á að villisvín verði felld
á stórum svæðum í landinu til að
tryggja að sýkingin berist ekki í
alisvín.
Greindist í Rúmeníu fyrr á árinu
Afrísk svínaflensa kom síðast upp í
Belgíu árið 1985 og í kjölfar hennar
þurfti að slátra yfir 30 þúsund
svínum í landinu. Flensunnar núna í
Evrópu varð fyrst vart í Rúmeníu og
Ungverjalandi fyrir rúmum mánuði
og hefur 130 þúsund svínum verið
fargað vegna smithættu. Einnig er
vitað um einangruð tilfelli smits
í Eistlandi, Lettlandi, Litháen og
Póllandi fyrr á þessu ári.
Danir huga að varnarmúr
Alvarleiki málsins er slíkur að
Þjóðverjar ætla að grípa til sértækra
aðgerða til að reyna að koma í veg
fyrir að svínapestin nái útbreiðslu
þar í landi og í Danmörku er
talað um að nauðsynlegt kunni að
reisa einhvers konar varnarmúr
á landamærum Danmerkur og
Þýskalands nái afríska svínapestin
mikilli útbreiðslu í Þýskalandi.
Nái svínapestin mikill útbreiðslu
í Evrópu er nánast öruggt að það
muni leiða til minnkandi útflutnings
á svínakjöti frá álfunni til landa
utan hennar.
Pestin greind í Kína
Svo virðist sem afríska svína-
pestin hafi einnig greinst í
Kína og yfirvöld þar gripið til
ráðstafana sem felast í að fella
sýkt dýr og banna flutninga dýra
milli héraða. /VH
FRÉTTIR
Afrísk svínaflensa breiðist
hratt út Evrópu
– Greinist nú í Belgíu og Danir íhuga að reisa varnarmúr á sínum landamærum
frá álfunni til landa utan hennar.
Riða greinist í Skagafirði
– Tuttugu riðutilfelli hafa komið upp í Húna- og Skagahólfi á síðustu 20 árum
Matvælastofnun hefur staðfest
að riðuveiki hafi verið greind á
bænum Vallanesi í Varmahlíð í
Skagafirði. Síðast greindist riða á
þessu svæði árið 2016, á bæjunum
Brautarholti og Stóru-Gröf ytri.
Matvælastofnun hefur sent frá
sér tilkynningu um málið þar sem
fram kemur að unnið sé að öflun
upplýsinga og undirbúningi aðgerða.
„Riðan greindist í sýni úr kind
frá bænum þar sem nú eru um 370
fjár. Sýnið var tekið samkvæmt
skimunaráætlun Matvælastofnunar
við slátrun í sláturhúsi. Átta önnur
sláturhúsasýni frá búinu voru
einnig rannsökuð í sömu sendingu
og reyndust neikvæð. Ekki hafði
orðið vart neinna sjúkdómseinkenna
eða óeðlilegra affalla. Sýnin voru
rannsökuð á Tilraunastöð Háskóla
Íslands að Keldum. Mikill fjöldi
sýna verður tekinn við komandi
haustslátrun og rannsökuð með
tilliti til skimunar á riðu,“ segir í
tilkynningunni.
Tuttugu riðutilfelli í hólfinu
„Búið er í Húna- og Skagahólfi og
í því hólfi hefur riðuveiki komið
upp á tuttugu búum á undanförnum
20 árum en á þessu búi greindist
veikin síðast árið 2007. Riðuveiki
hefur komið upp á mörgum bæjum
kringum Varmahlíð í gegnum tíðina
og um þekkt riðusvæði er að ræða.
Þetta er fyrsta tilfelli riðuveiki sem
greinist á árinu en í fyrra greindist eitt
tilfelli á Norðurlandi eystra. Fram til
ársins 2010 greindist riða á nokkrum
bæjum á landinu á hverju ári en engin
tilfelli hefðbundinnar riðu greindust
á árunum 2011–2014. Riðan er því á
undanhaldi en þetta sýnir að ekki má
sofna á verðinum. Á undanförnum
árum hafa sýni verið tekin við slátrun
úr u.þ.b. þrjú þúsund kindum á ári.
Jafnframt hafa bændur verið hvattir
til að senda hausa til Keldna af fé
sem drepst eða er lógað heima vegna
vanþrifa, slysa eða sjúkdóma, eða
hafa samband við dýralækni um að
taka sýni úr slíku fé. Aukin áhersla
er á að fá slík sýni þar sem það eykur
líkur á að finna riðuna.
Héraðsdýralæknir vinnur nú að
öflun faraldsfræðilegra upplýsinga
og úttektar á búinu til að meta
umfang aðgerða við förgun fjár, þrif
og sótthreinsun. Því næst fer málið
í hefðbundið ferli hvað varðar gerð
samnings um niðurskurð,“ segir í
tilkynningu Matvælastofnunar.
Nýr fjárstofn að
tveimur árum liðnum
Samkvæmt reglum skal farga öllu
fé strax og riða hefur verið greind
og þinglýst fjárleysi gert. Ekki er
hægt að taka nýjan fjárstofn á bæinn
fyrr en að tveimur árum liðnum, frá
ósýktu svæði.
Farga skal hverri kind sem látin
hefur verið til annarra bæja frá
sýkta bænum, líka öllum kindum frá
öðrum bæjum sem hýstar hafa verið
á riðubænum yfir nótt eða lengur.
Að sögn Sigurðar Eyþórssonar,
framkvæmdastjóra Bændasamtaka
Íslands, gera bændur samning við
MAST um niðurskurðinn. „Þar
kemur fram hvað þeir þurfa að vera
fjárlausir lengi og hvað þarf að
gera – stundum þarf að skipta um
innréttingar í fjárhúsum eða skipta
um jarðveg utan við þau, henda öllu
heyi og fleira. Í þessum samningi er
þá samið um ákveðnar bætur fyrir
það sem þarf að gera auk þess sem
greiddar eru bætur fyrir afurðatjón
samkvæmt ákveðnum forsendum.
Bóndinn getur haldið þeim
bein- og gæðastýringargreiðslum
sem hann hafði á meðan honum
er skylt að vera fjárlaus,“ segir
Sigurður. /smh
Aðgerðaráætlun kynntar í loftslagsmálum:
Megináhersla á orkuskipti
og átak í kolefnisbindingu
Aðgerðará ætlun ríkis stjórn ar-
innar í loftslags málum var kynnt
þann 10. september. Sjö ráðherrar
ríkis stjórnarinnar stóðu fyrir
kynn ingunni sem saman stendur
af 34 aðgerðum. Megináherslurnar
eru á orkuskipti annars vegar og
átak í kolefnisbindingu hins vegar.
Í tilkynningu frá Stjórnarráði
Íslands kemur fram að markmiðið
með áætluninni sé að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda og stuðla að
aukinni kolefnisbindingu þannig að
Ísland geti staðið við markmið sín í
loftslagsmálum.
„Alls verður 6,8 milljörðum
króna varið til sérstakra aðgerða í
loftslagsmálum á næstu fimm árum,
sem er stórfelld aukning frá því sem
verið hefur.
Aðgerðaráætlunin samanstendur
af 34 aðgerðum. Megináherslurnar
eru tvær; orkuskipti, þar sem
sérstaklega er horft til hraðrar
rafvæðingar samgangna og átak í
kolefnisbindingu þar sem skógrækt
og landgræðsla gegna lykilhlutverki,
auk þess sem markvisst verður dregið
úr losun gróðurhúsalofttegunda
með endurheimt votlendis,“ segir í
tilkynningunni.
Samráð framundan
Haft er eftir Katrínu Jakobsdóttur
forsætisráðherra að ríkisstjórnin
hafi tryggt stóraukið fjármagn til
aðgerðanna.
„Fram undan er svo samráð við
bæði atvinnulíf, sveitarfélög og
almenning um nánari útfærslur.
Við höfum einbeittan vilja til að
ná raunverulegum árangri til að
uppfylla markmið Parísarsáttmálans
og markmiðinu um kolefnishlutlaust
Ísland 2040,“ segir Katrín.
Í tilkynningunni kemur fram að
aðgerðaráætlunin sé unnin í samræmi
við sáttmála ríkisstjórnarinnar.
Aðgerðirnar í henni eigi að stuðla að
minni losun gróðurhúsalofttegunda
og aukinni kolefnisbindingu. Sumar
aðgerðir séu þegar komnar í vinnslu,
aðrar nánast fullmótaðar, enn aðrar
eru tillögur sem þarfnast samráðs við
aðila utan stjórnkerfisins og frekari
útfærslu.
„Áætlunin verður sett í
samráðsgátt Stjórnarráðsins til
umsagnar og uppfærð í ljósi
ábendinga, auk þess sem boðið
verður til samráðs um einstakar
aðgerðir með fulltrúum atvinnulífs,
félagasamtaka, sveitarfélaga og
annarra.
Verulega verður aukið við
fjárfestingar og innviði vegna
rafvæðingar í samgöngum en
áætlað er að verja 1,5 milljörðum
króna til uppbyggingar innviða
fyrir rafbíla, rafvæðingar hafna
og fleiri nauðsynlegra aðgerða í
orkuskiptum hér á landi á næstu
fimm árum. Þá er ekki meðtalinn
kostnaður við áframhaldandi
ívilnanir fyrir rafbíla sem þegar eru
meðal þeirra mestu sem þekkjast.
Kolefnisgjald verður áfram hækkað
og mörkuð sú stefna að frá og með
árinu 2030 verði allir nýskráðir
bílar loftslagsvænir. Ísland fylgir
þar fordæmi fjölmargra ríkja sem
markað hafa sér skýra framtíðarsýn
varðandi vegasamgöngur, segir í
tilkynningunni.
Í tilkynningu Stjórnarráðs
Íslands er haft eftir Guðmundi
Inga Guðbrandssyni, umhverfis-
og auðlindaráðherra, að ljóst sé að
næsta bylting okkar í loftslagsmálum
verði orkuskipti í samgöngum, líkt
og hitaveitan var á sínum tíma.
„Ísland hefur með þessu sett sér
það markmið að vera meðal fyrstu
ríkja heims til að ná fram fullum
orkuskiptum, ekki bara í húshitun
heldur einnig í vegasamgöngum. Við
setjum markið hátt, þar sem framtíð
komandi kynslóða er undir,“ segir
Guðmundur Ingi.
Vörslumönnum lands
falið hlutverk
Ráðist verður í umfangsmikið
átak við endurheimt votlendis,
birkiskóga og kjarrlendis, stöðvun
jarðvegseyðingar og frekari
landgræðslu og nýskógrækt, í því
skyni að binda kolefni. Um fjórum
milljörðum króna verður varið til
þessara aðgerða á næstu fimm árum.
„Áhersla er lögð á að fela
félagasamtökum hlutverk, bændum
og öðrum vörslumönnum lands.
Um 500 milljónum króna
verður varið til nýsköpunar
vegna loftslagsmála og verður
Loftslagssjóður stofnaður til að
halda utan um slík verkefni. Um
800 milljónum króna verður varið
í margvíslegar aðgerðir, svo sem
rannsóknir á súrnun sjávar og aðlögun
að loftslagsbreytingum, alþjóðlegt
starf og fræðslu. Framlögin eru tryggð
í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar
2019–2023, en verða útfærð nánar
við frekari mótun aðgerða. Samráð
við hagsmunaaðila verður haft til
hliðsjónar, sem og frekari greining
á hagkvæmni mismunandi leiða,“
segir í tilkynningunni.
Í gegnum samráðsgátt Stjórnar-
ráðsins er hægt að skila inn
umsögnum um þessa fyrstu útgáfu
aðgerðaráætlunar til 1. nóvember
næstkomandi.
Aðgerðaráætlunina má nálgast
í gegnum vef Stjórnarráðs Íslands.
Katrín
Jakobsdóttir.
Guðmundur Ingi
Guðbrandsson.
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra kynnti aðgerðir í loftslagsmálum og