Bændablaðið - 12.04.2018, Blaðsíða 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. apríl 2018
Uppskeran aldrei verið betri
Aldingarðurinn í Kristnesi er
verk Kristnesbænda. Hugmyndin
er að rækta ber og ávexti og sjá
hvað er gerlegt og hvað ekki.
Fljótt kom í ljós að það myndi
litlum áreiðanlegum árangri skila
án skráningar. Sú skráning hefur
farið fram í ræktunardagbók og
ársskýrslum.
Fyrstu plöntur fóru niður
sumarið 1999. Talsvert magn
upplýsinga liggur því fyrir, ekki
síst um uppskerutíma mismunandi
yrkja, sem verður að teljast
mikilvægt þar sem ótal erlend yrki
ná ekki þroska hér í meðalári.
Tíðarfar var sérlega árið 2017.
Útmánuðir voru mildir og vorið
kom snemma. Maí var sérlega
hlýr, júní í tæpu meðallagi, júlí og
ágúst um meðallag og september
og október sérlega hlýir.
Almennt gerði þessi góða tíð
það að verkum að uppskeran hefur
aldrei verið betri.
Aldrei áður komið plómur
Nokkur yrki af plómum eru í
aldingarðinum, flest ung og hafa
lítið blómstrað til þessa. Í vor varð
nokkur blómgun á plómutrjám
og litlir aldinvísar fóru að sjást
skömmu síðar af yrkjunum
Sinikka og Opal sem bæði eru
sjálffrjóvgandi.
Nokkuð af plómuvísum
skemmdust í frosti um miðjan
september en þær sem stóðu í góðu
skjóli af laufskrúði héldu áfram að
þroskast. Sinikka plómurnar voru
tíndar þann 14. október. Snotrar,
litlar og dulítið rammar. Þá var enn
stór græn plóma á yrkinu Opal sem
augljóslega var seinni á ferðinni.
Aldrei áður hafa komið plómur í
aldingarðinum.
Eplatrén í miklu stuði
Yrkið Sävstaholm blómstraði
fyrst að vanda 23/5, en í Kristnesi
hafa epli aldrei áður blómgast
í maí. Sumarið hófst með miklu
blómskrúði sem fékk heimsóknir
af ryðhumlu. Útkoman af því var
mikill fjöldi vísa, sem endaði með
fullþroska eplum af nokkrum
yrkjum í október.
Samtals voru tínd um 7 kg af
eplum, mest af Rödluvan sem gaf
sérlega falleg og bragðgóð epli sem
geymdust ágætlega. Þá voru nokkur
falleg og góð epli á Ålingstrénu,
nokkur ágæt á Sävstaholm en
Haugmann blessaður olli nokkrum
vonbrigðum með hörðum og súrum
eplum. Ef til vill hefði hann þurft
enn lengri tíma? Síðustu eplin voru
tínd í lok október og þau voru í fínu
lagi þrátt fyrir mörg næturfrost. Það
er rétt að geta þess að Rödluvan tréð
sem mest gaf er átján ára gamalt og
gefur nú fyrst uppskeru. Það var
dásamleg tilfinning að fylgjast með
eplatrjánum í allt sumar og fá svo
þetta góða haust.
Kirsuber
Mikil blómgun var í Stellu
kirsuberjum og fleiri yrkjum.
Nokkur ber mynduðust á Van og
Rauhalan en mest á Stellu. Samt
var það svo að Stella ákvað að
henda helmingnum af vísunum um
mitt sumar. Þá byrjuðu þrestir að
gogga í vísana um mitt sumar sem
gefur sprungin og ljót ber þegar þau
þroskast. Lausn á þessu gæti verið að
setja fuglanet yfir trén löngu áður en
berin fara að þroskast. Seinni partinn
í ágúst var hægt að narta í ágætis
Stellu kirsuber þótt þau væru ekki
enn orðin dökkrauð eins og þau urðu
síðar við fulla þroskun. Fremur varð
eftirtekjan léleg í kirsuberjunum en
líklega er það mest þröstunum að
kenna.
Hindber
Fyrstu stöku hindberin voru þroskuð
í byrjun ágúst þótt uppskera hæfist
ekki að ráði fyrr en tíu dögum síðar.
Fyrstu hindberjayrki voru Balder
sem er fast á hömsum, harðgert,
þyrnótt, Vene sem er þyrnótt og
Gamla Akureyri sem er með smáum
berjum. Um svipað leyti komu fyrstu
ber á tvær fræplöntur af Balder og
Gömlu Akureyri, sem með tíð og
tíma gætu orðið að nýjum sortum,
önnur er gul en hin er snemma á ferð
með góðum berjum og þyrnalítil.
Fimm dögum síðar byrjuðu Maurin
makea og Jatsii að mynda ber
og fjórtán dögum síðar Mógilsá
(Þrændarlög). Fimmtán dögum
síðar Jatsii og átján dögum síðar
Veten og loks tæpum mánuði síðar,
snemma í september, byrjuðu Asker
og Borgund.
Öll náðu þessi yrki að þroska
sín ber í ár. Venjulega ná aðeins
fyrstu yrkin að þroskast. Með
öðrum orðum, Vene, Balder og
Gamla Akureyri eru öruggustu
hindberjayrkin. Samtals voru tínd
8,3 kg af hindberjum og síðast var
skráð uppskera þann 19. september.
Rússaber Haskap/
Berjablátoppur/Hunangsber
Aðeins komu fáein rússaber í ár
sem eru vonbrigði vegna þess að
runnarnir gáfu rúmt kíló af berjum
í fyrra. Ástæðan er líklega alltof
mildir útmánuðir og alltof mörg hörð
næturfrost eftir að runninn var farinn
að vaxa. Þann 9/3 stendur í dagbók
„rússaber eru farin að lifna“.
Jarðarber
Það vakti athygli hversu sein
jarðarberjauppskeran var miðað
við hversu snemma blómgun var á
ferðinni. Svo virðist sem eitthvað í
veðurfari hafi einnig haft þau áhrif
að styttra var á milli uppskerutíma
yrkja en venjulega.
Dimma var með fyrsta ber
þroskað 15/7 svo Glima og Ljóska
þrem dögum síðar. Þann 22. júlí
voru þroskuð ber á Koronu, Önnu
og Ostara. Aðrar sortir voru seinna á
ferð. Þann 9. september var enn verið
að tína ber. Þá voru það seini yrkin
sem enn voru að gefa, Honeyoye,
Polka, Senga sengana, Jonsok,
Kaunotar, Lumotar, Ria og síðustu
Korona berin voru tínd þann dag.
Þegar komið er fram í september
ná ber yfirleitt illa að þroskast þar
sem óblíð haustveðrátta setur þeim
stólinn fyrir dyrnar.
Eftirtalin ný yrki gáfu uppskeru
Eplayrkið ´Rödluvan´ sló öll met í aldingarðinum og gaf 6 kíló af ágætis bragðgóðum eplum. Myndir / HÞ
AUÐLINDIR&UMHVERFISMÁL
Aldingarðurinn í Kristnesi í Eyjafirði árið 2017:
Eplayrkið ´Rödluvan´ í byrjun júní 2017.
Kirsuber ´Stella´. Skógarþrestirnir náðu að skemma mikið af kirsuberjum
Plómur ´Sinikka´ við það að þroskast. Myndir frá 14/10.17.
Plómur ́ Sinikka´ við það að þroskast.
Myndir frá 14/10.17.