Bændablaðið - 12.04.2018, Blaðsíða 21

21Bændablaðið | Fimmtudagur 12. apríl 2018
Plastúrgangurinn var einn og sér að
skila yfir 2,2 milljörðum dollara, eða
hærri upphæð en Bandaríkjamenn
voru að fá fyrir allan útflutning sinn
til Kína á hveiti, hrísgrjónum, korni,
kjöti, mjólkurvörum og grænmeti.
„Endurvinnsluöngþveiti“
Olli þessi ákvörðun Kínverja
strax í desember um 10%
verðlækkun á úrgangi til
endurvinnslu á heimsmarkaði.
Á vefsíðu Environment mátti
t.d. sjá í forsíðufyrirsögn
„endurvinnsluöngþveiti“ þann 9.
desember, eða: Recycling Chaos In
U.S. As China Bans 'Foreign Waste'.
Vitnað var í Satish og Arlene Palshikar
hjá endurvinnslufyrirtækinu Rogue
Waste System í suðurhluta Oregon
sem annast höfðu flutninga á
úrgangsplasti til Kína. Þeir sögðust
ekki lengur sjá neina aðra leið eftir
lokun Kínverja en að urða allt plastið
sem hrannaðist upp.
Sem dæmi um umfangið var
fyrirtækið Waste Management Inc.
t.d. að flytja til Kína yfir 1.000
gáma í hverjum einasta mánuði af
úrgangsefnum til endurvinnslu. Allur
þessi úrgangur hverfur ekkert, en er
nú væntanlega að hlaðast upp.
Hjá flestum Evrópuþjóðum
sem á annað borð hafa verið að
endurvinna plast, er um frekar
sérhæfðan vélbúnað að ræða.
Víðast er því ekki tækni til staðar
til að nýta annað en „hentugasta
plastið“ þ.e. plastflöskurnar. Annar
endurvinnsluúrgangur verður þá
væntanlega að fara eitthvað annað.

Kínverjar stórauka innkaup á
hráefni fyrir plastiðnaðinn
Í stað þess að endurvinna plast úr
ruslinu, tóku Kínverjar ákvörðun um
að kaupa fremur hreint hráefni til
plastframleiðslu sem voru um leið
gleðitíðindi fyrir fyrirtæki eins og
DowDuPoint Inc. Hafa Kínverjar
verið að auka mjög innflutning á
plasthráefni til iðnaðarframleiðslu á
liðnum árum. Hefur innflutningurinn
farið úr um 4–500 þúsund tonnum
árið 2010 í um 850 þúsund tonn í
fyrra.
Mark Lashier, forstjóri hjá
Chevron Phillips Chemical Co.,
sem er afleiða af olíufélaginu
Chevron, fagnaði þessum tíðindum
mjög. Enda var fyrirtækið að opna
tvær polyethylen-verksmiðjur í Old
Ocean í Texas. Mikil framleiðsla
á plasti í Bandaríkjunum byggir á
miklu aðgengi að ódýru gasi. Hefur
það verið á innan við helmingi
þess verðs sem menn hafa þurft
að greiða fyrir orkueiningar í olíu.
Bjuggust Bandaríkjamenn því við
að geta fjórfaldað plastútflutning
sinn til 2020. Er það í samræmi við
áhuga Donalds Trump forseta um
að jafna viðskiptahalla landsins.
Hvort tolladeilur Bandaríkjamanna
og Kínverja muni hafa áhrif á þau
áform á eftir að koma í ljós.
Um 5 milljónir tonna af plasti frá
Bandaríkjunum til Asíu
Gert er ráð fyrir að útflutningur
Bandaríkjamanna á polyethylen-
plasti til Asíu muni nema um 5
milljónum tonna árið 2020. Hafa
stóru efnarisarnir verið að stórauka
hráplastframleiðslu sína á liðnum
misserum og árum og eru enn að
stækka. DowDuPoint Chemical eitt
og sér mun þar t.d. vera með 3,6
milljón tonna framleiðslu á ári.
Frauðplastumbúðir til mikilla
vandræða
Samkvæmt frétt BBC um nýliðin
mánaðamót, þá valda frauðplast-
umbúðirnar undan matvælum sem
víða eru notaðar hvað mestum
vandræðum. Sjálfvirkar vélar í
hreinsunarstöðvum geta mjög illa
greint á milli hvort slíkar umbúðir
eru úr plasti eða pappa. Þá hefur
þetta frauðplast líka þann eiginleika
að kurlast mjög auðveldlega niður
í öreiningar eða örplast sem getur
orðið mikill skaðvaldur í náttúrunni.
Þá valda ýmsar aðrar plastumbúðir
vanda við endurvinnslu. Þannig hafa
sum framleiðslufyrirtæki notað
frauðplastumbúðir í staðinn fyrir
pappa undir t.d. jógúrt. Það veldur
sama vanda og frauðplastbakkarnir
og endurvinnslustöðvarnar vilja
því ekki fá slíkt til sín. Aftur á
móti eru umbúðir úr „polyethylene
terephthalate”, eins og hér á
landi þekkist utan um jógúrt,
auðvinnanlegar, enda úr sama efni
og plastflöskurnar.
Ef fólk ætlar að flokka umbúðir
utan um smjör eða blöndu smjörs og
jurtaolíu, þá getur málið vandast enn
frekar. Þær umbúðir eru oft og tíðum
bæði úr plasti og pappa. Því verður
að rífa þær niður í einingar svo hægt
sé að flokka þær til endurvinnslu.
Plastfilmur og plastpokar geta svo
líka verið mjög erfið til flokkunar
í endurvinnslustöðvum og um leið
kostnaðarsöm aðgerð. Allt þetta
vafasama endurvinnslurusl var m.a.
sent til Kína, en er ekki lengur hægt.
Þótt Kína sé stórt og mikið veldi, þá
tekur það ekki endalaust við ruslinu
frekar en hafið.
Bretar, sem eru yfir 60 milljónir
talsins, drekka firnin öll af gosi,
vatni, ávaxtasafa, orkudrykkjum
og ýmsu öðru úr plastflöskum.
Samt hafa þeir enn ekki tekið upp
skilagjald á slíkar umbúðir og er allur
gangur á hvar þær lenda. Þetta kann
þó að vera að breytast samkvæmt
frétt BBC á dögunum.
Samkvæmt fréttinni er þetta
þó enn ekki komið lengra en á
áformastig, samkvæmt tilkynningu
sem ríkisstjórn Englands sendi frá
sér í kjölfar mikillar umræðu um
plastmengun í höfum og annars
staðar í villtri náttúru.
Breski umhverfisráðherrann
Michael Gove sagði í samtali við
BBC að það væri ekki nokkur vafi
á að plastið væri að valda mikilli
eyðileggingu á lífkerfi sjávar.
„Við höfum þegar bannað notkun
á skaðlegum örkúlum og reynt að
draga úr plastpokanotkun. Nú viljum
við takast á við plastflöskurnar og
hjálpa til við að hreinsa upp höfin.“
Það er dálítið undarlegt að
Bretar skuli ekki hafa tekið upp
endurvinnslugjald á drykkjarumbúðir
úr plasti í ljósi þess að Bretar
voru með slíkt kerfi í gangi þegar
glerflöskurnar voru allsráðandi, m.a.
varðandi mjólk.
Íslendingar með góða reynslu af
endurvinnslugjaldi
Sannarlega er tími til kominn
að Bretar vakni því þeir eru ansi
aftarlega á merinni í þessum efnum.
Þarf þá ekki annað en að miða við
Íslendinga sem örugglega eru samt
ekki þjóða bestir. Reglugerð um þetta
var sett hér á landi samkvæmt 4. gr.
laga nr. 52 frá 1989, um ráðstafanir
gegn umhverfismengun af völdum
einnota umbúða fyrir drykkjarvörur.
Svíar tóku slíkt kerfi upp 1984
og hafa lengi verið fyrirmynd
Íslendinga í þessum efnum. Þar er
nú fullyrt að um 90% af sorpi frá
heimilum landsins sé endurunnið.
Það er að segja að töluvert af því fer
til brennslu í orkustöðvum og annað
en unnið áfram til endurnýtingar.

Endurheimtur á plastpokum
í miklum ólestri
Það er þó fleira plast en
plastflöskur og þar eru t.d. blessaðir
plastburðarpokarnir. Hér á landi
þarf fólk að borga fyrir notkun
þeirra í verslun og rennur ágóðinn
af pokasölunni hjá mörgum
verslunum í Pokasjóð sem áður hét
Umhverfissjóður verslunarinnar.
Hann úthlutar styrkjum til verkefna
sem heyra undir almannaheill.
Má þar nefna verkefni eins og
umhverfismál, menningarmál, listir,
íþróttir og mannúðarmál.
Pokasjóðurinn er svo sem
ágætur til síns brúks, en hann
tryggir samt ekki það sem mest
er um vert, nefnilega endurheimt
á plastpokunum til endurvinnslu.
Flest ef ekki öll heimili hafa nýtt sér
burðarpokana undir heimilisúrgang.
Mest er eðlilega af þeim á
höfuðborgarsvæðinu og þar fara
milljónir slíkra poka árlega í urðun
á sorpi í Álfsnesi.
Fleiri þjóðir hafa farið svipaðar
leiðir og Íslendingar varðandi
plastpokana, sem áður voru gjarnan
afhentir ókeypis í verslunum. Stóra-
Bretland er þar engin undantekning
þó stutt sé síðan. Þar var Wales fyrst
þjóða innan samveldisins til að taka
upp gjald á plastpoka í verslunum
árið 2011 til að reyna að draga úr
notkun þeirra. Norður- Írland fylgdi í
kjölfarið 2013 og Skotland í október
2014. Englendingar gerðu svo slíkt
hið sama árið 2015.
Enn er fjöldi umbúða utan
skilagjaldskerfis
Gjaldskylda skilagjalds á Íslandi
nær til allra drykkjarvara í einnota
umbúðum, sem fluttar eru til landsins
eða framleiddar og átappaðar
hérlendis og eru til sölu hér á landi
samkvæmt vöruliðum í tollskrá.
Gildir þá einu hvort um er að ræða
umbúðir úr plasti, gleri eða áli.
Stóri gallinn við reglugerðina er
þó að enn eru margvíslegar umbúðir
undanþegnar eins og plastumbúðir
utan af tómatsósu, þvottalegi,
mjólkurdrykkjum, ávaxtaþykkni og
matarumbúðum. Einnig glerumbúðir
undan t.d. matarolíu, ediki sem og
glerkrukkur af ýmsum toga
Verkefni framtíðarinnar
Skilagjald á plastpoka og annað
umbúðaplast væri án efa áhrifaríkasta
leiðin til að búa til hvata á söfnun á
þessu úrgangsefni. Það er þó ekki
alveg einfalt, því snúið er að meta
skilin og varla fara menn að telja
plastpoka eða umbúðir líkt og
plastflöskur.
Velta mætti fyrir sér hvort hægt
sé að beita vigtun eða einhvers
konar rúmtaksmælingu við slíkt.
Við innheimtu gjaldsins yrði þó
væntanlega alltaf stuðst við vigt, en
það getur þó líka verið flókið, en alls
ekki vonlaust. Þá yrði líklega að vera
skylt að gefa upp heildarþyngd vöru
og taka fram heildarþyngd umbúða.
Síðan væri skilgreint hlutfall af plasti,
pappa eða öðru efni í umbúðum.
Samfélagsleg og samþjóðleg
ábyrgð Íslendinga
Það er alveg ljóst í ljósi lokunar
Kínverja á kaup á úrgangsplasti og
pappír að Vesturlandabúar verða
að stórauka endurnýtingu á slíku
hráefni. Íslendingar geta siðferðilega
ekki lengur þvegið hendur sínar af
ábyrgðinni með því að skutla draslinu
í gám og senda til endurvinnslu bara
eitthvað út í heim, með tilheyrandi
kolefnisspori vegna flutninganna.
Hér verður að finna leiðir til að stuðla
að aukinni endurvinnslu á plasti sem
okkar neysluþjóðfélag skilur eftir sig.
Við getum ekki lengur leyft
okkur að velta þeirri ábyrgð yfir
á aðrar þjóðir. Skilagjald á allar
plastumbúðir gæti mögulega verið
lykillinn að því að styrkja stoðir
endurvinnslu í landinu.
– Steinsagir, kjarnaborvélar, gólf- og vegsagir
MHG Verslun ehf | Akralind 4 | 201 Kópavogi | Sími 544-4656 | www.mhg.is
ALLT FYRIR ATVINNUMANNINN
HUSQVARNA
FS 400 LV
Sögunardýpt 16,5 sm
HUSQVARNA
K 760
Sögunardýpt 12,5 sm
HUSQVARNA
K 2500
Sögunardýpt 14,5 sm
HUSQVARNA
DM 230
HUSQVARNA
K 3600 MK II
Sögunardýpt 27 sm
HUSQVARNA
Steinsagarblöð
og kjarnaborar
Úrgangsplast hleðst upp um allan heim í stórum stíl. Það þarf að endurvinna
með einhverjum hætti svo það endi ekki feril sinn úti í náttúrunni.
Pakkningar úr frauðplasti er eitur í beinum endurvinnslumanna þar sem