Bændablaðið - 12.04.2018, Blaðsíða 41

41Bændablaðið | Fimmtudagur 12. apríl 2018
í fyrsta sinn í ár. Ria, sem gaf mjög
stór en fremur óregluleg, ljót ber og
sein. Kaunotar fremur smá ber og
sein. Lumotar, miðlungs ber en sein
og Jonsok stór ber og sein.
Kynbætur á jarðarberjum
Kynbætur á jarðarberjum hafa
verið stundaðar í Kristnesi í
nokkur ár og um 250 fræplöntur
úr stýrðri frjóvgun verið
gróðursettar. Markmiðið er að fá
jarðarberjaplöntur sem skila öruggri
uppskeru í útiræktun á Íslandi.
Það þýðir að plönturnar þurfa að
vera sérlega snemma á ferðinni.
Sá eiginleiki er sóttur í Glimu en
þaðan er hann kominn úr Valentine
sem er amerískt yrki Valentine og
annað foreldri Zephir. Einnig hafa
nokkrar aðrar sortir verið notaðar
ásamt heimaplöntum.
Annað markmið er að berin séu
falleg og bragðgóð og í viðunandi
stærð og að uppskerumagn sé
viðunandi. Ekki er lögð sérstök
áhersla á að berin séu af staðlaðri
stærð.
Af Kristnesyrkjum hefur
nokkrum verið fjölgað til frekari
reynslu. Af þeim er yrkið Dimma
sérlega lofandi. Berin eru mjög
snemma á ferð. Þau eru dökkrauð
við fullan þroska og sérlega
bragðgóð. Plantan er smá og óvíst
er um uppskerumagn. Þá kom klónn
með númerinu K-195 sérlega vel út
í sumar og verður skoðaður betur
ásamt fleirum. Komi Dimma áfram
vel út og á komandi sumri kemur til
greina að sleppa henni lausri í garða
landsmanna vorið 2019.
Heildaruppskera útiræktaðra
jarðarberja var tæp 300 kíló í ár og
hefur aldrei verið meiri.
Sólber snemma á ferðinni
Sólber voru snemma á ferðinni í ár
eins og annað. Eins og venjulega
voru yrkin Melalathii og Jankisjarvii
fyrst. Af nýjum yrkjum sem hingað
komu frá Þorsteini Tómassyni árið
2014, voru yrkin Ben nevis og Ben
tron sérlega fallegir runnar með
álitleg ber með uppskerutíma um
meðallag.
Fuglar og fleira
Það er lýðum ljóst að fuglar
eru sólgnir í ber og sérstaklega
skógarþrestir. Lengi vel breiddum
við akryldúk yfir öll jarðarberjabeð
til að verjast þröstum. Í seinni tíð fer
mest af jarðarberjaræktinni fram án
yfirbreiðslu. Slíkt verður að ráðast
af reynslu og aðstæðum. Séu menn
með smá beð þá er eina vitið að
breiða net eða dúk yfir þegar fyrstu
berin fara að þroskast.
Hunangsviður, Amelancier
alnifolia, er sérstaklega vinsæll
hjá þröstum og þeir náðu öllum
berjunum af þeim í ár. Þá eyðilögðu
þrestirnir mikið af kirsuberjum og
þeir smökkuðu einnig á smáum
eplavísum. Sólber og rifs eru mjög
vinsæl meðal fuglanna. Lausnin
er net en réttur tíminn til að setja
netin yfir er nokkru áður en fyrstu
berin þroskast. Mjög fíngerð nylon-
berjanet með stórum möskvum
veiða þresti í stórum stíl. Mun
betra net fæst frá framleiðandanum
„Weibulls“ sem selur smámöskva
net sem fuglar flækjast síður í.
Eins hafa fíngerð svört fiskinet,
hugsanlega loðnunet, gefist vel
en þau eru nokkuð þung og staura
getur þurft til að halda þeim uppi.
Netum þarf að fylgjast með helst
daglega, til að losa fugla eða til að
athuga hvort þeir hafi smogið undir.
Uppskerutíminn
Hvar eru mörkin? Hvað er hægt
og hvað er ómögulegt? Er munur á
stöðum og landshlutum? Svarið er
ekki einfalt því mörkin eru misjöfn
milli staða og ára. Dæmi um þetta
er eplatréð Rödluvan sem í ár gaf
sex kíló af ágætis smá eplum í ár.
Það tré hefur nánast engri uppskeru
skilað hingað til í þau sautján ár sem
á undan fóru. Þýðir það að Rödluvan
sé góð sort eða léleg?
Aldingarðurinn í Kristnesi er
stöðugt að leita að mörkunum. Oft
setur sumar okkur ansi þröng mörk
og aðeins harðgerustu yrki þroskast.
Þetta skulum við hafa í huga því
ónýtar nytjaplöntur eru dapurleg
ræktun. En hver veit hvar mörkin
verða að nokkrum árum liðnum?
Munum hið fornkveðna og höfum
vaðið fyrir neðan okkur.
Hvenær er þetta sumar?
Eitt af því sem skiptir máli fyrir
garðræktendur í norrænu sumri er
að þekkja vitjunartímann.
Þeir sem hafa reynslu af
kartöfluræktun vita að lítið gerist
eftir fyrstu frost sem oft eru um
mánaðamót ágúst og september og
bændur sleppa ekki kúm á beit fyrr en
seinnihluta maí. Fyrstu sumarblóm
mega fara út á Suðurlandi 20. maí
og á Norðurlandi í byrjun júní, segir
gömul regla. En tími sumarsins er
miklu lengri. Nú er sumardagurinn
fyrsti 19. apríl og fyrsti vetrardagur
27. október. Eftir áralanga reynslu
í aldingarði eru þessir gömlu dagar
ekki svo vitlausir. Rússaberin eru
löngu farin að láta á sér kræla
sumardaginn fyrsta og eplin standa
enn og aldrei betri en seinni partinn
í október. Það er nefnilega þannig
að þótt kartöflugrasi sé meinilla við
frost þá þola sumar plöntur frost eins
og ekkert sé ef það kemur ekki á
miðjum vaxtartíma.
Þá hef ég heyrt þá ágætu kenningu
að tímasetning sumardagsins fyrsta
miðist við hvenær tímabært var að
sá korni.
Ekki er mark að skandinavískum
leiðbeiningum
Það sem er snemma þar gæti verið
of seint hér. Áberandi er að erlendar
leiðbeiningar um þroskunartíma
eiga ekki við hér. Þannig að planta
sem þroskar ber í ágúst í Noregi
þroskar ef til vill engin ber hér. Það
er líka þannig að það sem er talið bil
milli uppskerutíma yrkja, er oft mun
lengra hér. Þannig ef það stendur í
erlendum leiðbeiningum að vika sé
milli yrkja þá getur það verið hálfur
mánuður hér og loks er það svo að
yrki sem eru á undan þar, geta verið
á eftir hér. Til dæmis um þetta tek ég
leiðbeiningar frá „Sagaplant“ sem er
hálf opinber norsk síða og ber saman
við reynsluna hér.
„Jarðarber Honeoye er 5 til 7
dögum á undan Korona.“ - Hér er
Honeoye langt á eftir Korona og
nær sjaldnast að þroska ber að ráði.
„Hindberið Asker þroskar ber frá
því í lok júlí.“ - Asker byrjaði að
þroskast snemma í september hér og
yfirleitt nær það engin ber að þroska.
„Hindberin Borgund og Veten
þroska ber frá því um miðjan júlí.“
- Borgund og Veten byrjuðu að
þroskast snemma í september hér
og oft ná þau ekki að þroska ber
fyrir frost.
„Hindber Balder þroskast
seinnipart júlí. “ Hér byrjaði Balder
um 10. ágúst og því langt á undan
Borgund og Asker. Það er margra
ára reynsla.
Af ofangreindu má sjá að við
þurfum að byggja upp okkar eigin
þekkingu. Reynsla annarra þjóða
gagnast okkur en gildir ekki hér ein
og sér.
Margt væri hægt að segja enn
um allar þær tegundir og sortir sem
finnast í Kristnesi en nú er mál að
linni.
Helgi Þórsson
Kristnesi
S: 5272600 - www.velavit.is
Varahlutir - Viðgerðir
Vélavit
Sala Þjónusta
Startarar og Alternatorar
í flestar gerðir véla og tækja
Haraldur Helgason hugar að rifsi undir fuglaneti.
Háskólinn á Hólum
Hólaskóli -
Háskólinn á Hólum
Hólum í Hjaltadal 551 Sauðárkrókur
Sími 455 6300 holaskoli@holar.is www.holar.is
ný
pr
en
t
0
3
/2
0
18
Háskólanám í fiskeldi
Markmið diplómanáms í fiskeldi við Háskólann á Hólum er að mennta
einstaklinga til þess að sinna fjölbreyttum störfum á sviði fiskeldis og
fiskalíffræði.
Að loknu námi eiga nemendur að geta tekið að sér sérhæfð störf í fiskeldisstöðvum og sinnt rekstri
slíkra stöðva. Námið á jafnframt að vera góður undirbúningur undir frekara nám til BS-prófs.
w
w
w
.h
ol
ar
.is