Bændablaðið - 07.05.2020, Blaðsíða 21

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. maí 2020 21
Innan Evrópuráðsins, sem er
samtök 47 ríkja í Evrópu, gætir
vaxandi svartsýni vegna áhrifa
af COVID-19 faraldrinum. Þar
ríkti samt talsverð bjartsýni þann
13. febrúar síðastliðinn þegar
því var spáð að vöruframleiðsla í
Evrópusambandsríkjunum yrði
í um 1,2% stöðugum vexti út
árið 2020 og 2021.
Evrópuráðið spáði því líka í febr-
úar að heildarhagvöxtur innan ESB
færi úr 1,5% af vergri þjóðarfram-
leiðslu á árinu 2019 í 1,4% á árinu
2020. Þá var spáð 1,3% verðbólgu
á árinu 2020 og 1,4% á árinu 2021.
Tiltölulega bjartsýn
efnahagsheimsmynd
hefur hrunið
Nú er kominn maí og ljóst að þessi
áhyggjulitla sýn Evrópuráðsins
á stöðu efnahagsmála er algjör-
lega hrunin vegna COVID-19 far-
aldursins. Allt annað hljóð var komið
í strokkinn í skýrslu Evrópuráðsins
þann 17. apríl og talað um harkalegan
samdrátt. Vísað er í spá Deutsche
bank og í samanburð við fyrri spár
og áætlað að verg þjóðarframleiðsla
í evru-ríkjunum geti orðið -4,9%
vegna COVID-19 í staðinn fyrir
+1,2%. Þá er vísað í innanhússspá
teymis yfirhagfræðings DG Trade
sem gerir ráð fyrir 9,7% samdrætti í
viðskiptum á heimsvísu á árinu 2020.
Þar er líka spáð 9,2% samdrætti á
útflutningi á vörum og þjónustu hjá
ESB ríkjunum 27 sem nemur um 285
milljörðum evra samdrætti. Þá verði
um 8,8% samdráttur í innflutningi
allra Evrópuríkja, eða sem nemur
240 milljörðum evra.
Dekkri spár hjá WTO
Alþjóðaviðskiptastofnunin WTO
virðist byggja á aðeins öðrum
forsendum. Þar er gert ráð fyrir
því að neikvæð áhrif COVID-19
að samdráttur í heimsviðskiptum
geti numið allt frá 13 til 32% á ár-
inu 2020. Er það byggt á gögnum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins IMF,
Alþjóðabankans og OECD. Tekið
er fram í þessum spám að mikil
vafaatriði séu enn í spilunum
varðandi framhaldið. Evrópuráðið
hugðist birta nýja spá í dag, 7.
maí.
Flestum leikmönnum virðist
ljóst að þegar skrúfað er nær algjör-
lega fyrir tekjuinnstreymi í fjöl-
mörgum atvinnugreinum, þá þýði
það hreina skelfingu fyrir viðkom-
andi ríki. Ef fjárhagstaðan hefur
verið veik fyrir eins og í mörgum
Evrópusambandsríkjunum, þá
má líkja stöðunni við efnahags-
legar hamfarir. Akkerin í efna-
hagskerfi ESB landanna hafa verið
Þýskaland, Frakkland og Bretland.
Nú er Bretland á útleið, svo ríkja-
samsteypa ESB verður að reiða
sig á mátt Þjóðverja og Frakka til
að bjarga málum þar sem ljóst er
að bæði Ítalía og Spánn voru fyrir
COVID-19 nánast í efnahagslegri
gjörgæslu.
Fyrir tveimur mánuðum
voru ekki miklar áhyggjur
af einhverjum vírus
Paolo Gentiloni, framkvæmda-
stjóri fjármálasviðs hjá Evrópu-
sambandinu, var bjartsýnn í febr-
úar við upphaf heimsfaraldursins
þegar hann sagði:
„Horfur í efnahagslífi Evrópu
eru fyrir stöðugan, að vísu léttvöxt
á næstu tveimur árum. Þetta mun
lengja lengsta tímabil vaxtar frá því
að evran var tekin upp árið 1999,
með samsvarandi góðum fréttum
á atvinnumarkaðnum. Við höfum
einnig séð hvetjandi þróun hvað
varðar minni spennu í viðskiptum
og ótta við að Brexit gangi í gegn
án samninga. En við stöndum enn
frammi fyrir verulegri óvissu sem
varpar skugga á framleiðslu. Hvað
varðar kórónavírusinn er of fljótt
að meta umfang neikvæðra efna-
hagslegra áhrifa af völdum hans.“
Evrópusambandið hafði á þess-
um tímapunkti meiri áhyggjur af
viðskiptastríði milli Bandaríkjanna
og Kína og útgöngu Breta úr ESB
en einhverri veirusýkingu. Nú
hefur COVID-19 sýnt að kóróna-
veiran er mun meiri áhrifavaldur
á heimsviðskiptin er deilur ráða-
manna í Bandaríkjunum og Kína.
/HKr.
Sala og ráðgjöf
Sími 540 1100
www.lifland.is
lifland@lifland.is
Reykjavík
Lyngháls
Borgarnes
Borgarbraut
Akureyri
Óseyri
Blönduós
Efstubraut
Hvolsvöllur
Ormsvöllur
Girðingaefni
frá Líflandi
Kíktu á vefverslun okkar á www.lifland.is og skoðaðu úrvalið
Gormahlið
Tréstaurar
Rafhlöður
Sólarorkuspennar
Spennar sem geta
nýtt sólarorku
sem orkugjafa
Spennar
Járnstaurar
Rafmagnsþræðir
Þanvír
Hliðhandfang
Staurasleggja
Kambstál
Gripple tengi
W-einangrari
Plaststaurar
Girðinganet
Efnahagsútlit Evrópu er allt annað en gott vegna COVID-19
– Spár fjármálasérfræðinga hafa orðið æ svartsýnni á liðnum vikum
Paolo Gentiloni.Höfuðstöðvar Evrópuráðsins í Brussel í Belgíu.
ana og hruns í ferðaþjónustu og
flugi. Meira að segja má telja lík-
legt að svartsýna spá WTO um
atburðarásina sé full bjartsýn. Þar
er gert ráð fyrir að viðskipti verði
komin í sama horf á heimsvísu í
árslok 2022 og þau voru á árunum
2013 til 2014.
Langt frá því að þróuninni
fyrir 2008 hafi verið náð áður
en COVID-19 braust út
Eftir fjármálakreppuna 2008–09
voru viðskiptin í heiminum langt
frá því að vera búin að ná fyrri
þróun þegar COVID-19 skall á.
Að mati sérfræðinga Alþjóða-
viðskiptastofnunarinnar er sterk
uppsveifla líklegri ef fyrirtæki og
neytendur líta á heimsfaraldur-
inn sem tímabundið áfall. Í þessu
tilfelli gætu útgjöld vegna fjár-
festingarvöru og varanlegra hluta
haldið áfram á næsta stigi þegar
kreppan fer að líða. Á hinn bóg-
inn, ef óvissa verður langvarandi,
er líklegt að heimilin og viðskipti
fari enn varlegar en áður í að hefja
eyðslu á ný.
Þrátt fyrir þá skelfingu sem
COVID-19 hefur skapað í heim-
inum með tilheyrandi mannfalli,
þá sjá menn líka möguleika í að
byggja upp jákvæða þætti í kjöl-
far faraldursins.
Vaxandi fylgi er við þá hug-
myndafræði að augljósasta leiðin út
úr ógöngunum sé að nýta sem best
alla þætti sem nærumhverfið hefur
upp á að bjóða í stað þess að kaupa
allar nauðsynjar frá öðrum ríkjum
með tilheyrandi sóun. Þar er fæðu-
öryggi mjög ofarlega á blaði ásamt
aðgengi að hreinu neysluvatni og
sjálfbærri nýtingu orkulinda. Það
getur oft haft í för með sér mun
meiri ávinning en flestir gera sér
í hugarlund.
Í Bandaríkjunum hafa menn
vaknað við þá staðreynd að um leið
og veitingastaðir og verslanir lok-
uðu, þá misstu bændur mikilvæga
viðskiptavini. Þá hefur lokun slát-
urhúsa og kjötvinnslustöðva vegna
kórónasmits hjá starfsmönnum gert
illt verra. Nú er farin af stað þar
í landi hvatningarbylgja þar sem
skorað er á fólk að sækja veitinga-
hús í því augnamiði að styrkja með
því frumframleiðendur matvæla.
Mikill ótti er nefnilega kominn
upp um að ef bændur gefist upp,
þá geti Bandaríkjamenn verið að
horfa fram á fæðuskort á næstu
misserum.
Á eylandinu Íslandi er ávinningur
af nýtingu matvæla úr nærumhverf-
inu jafnvel enn augljósari og meiri
en í flestum öðrum ríkjum.
Kosturinn við að nýta verslan-
ir og veitingahús sem höndla með
íslensk matvæli er margþættur.
Nýting á innlendum náttúrugæðum
og fæðu sem náttúran gefur af sér,
hefur sömu áhrif á nærsamfélagið
og efnahagskerfið hér og gerist í
öðrum ríkjum:
• Það skapar hringrás peninga-
veltu í samfélaginu á Íslandi
sem annars færi í að skapa sams
konar hringrás og styrkja sam-
félög í öðrum löndum.
• Það sparar m.a. dýrmætan
gjaldeyri sem hægt er að nýta til
að styrkja okkar eigin innviði.
• Það sparar gríðarlegan kostnað
við flutninga.
• Það dregur stórlega úr mengun
vegna flutninga um langan veg.
• Það skapar fólki vinnu sem
skilar sköttum og gjöldum til
að taka þátt í kostnaði af rekstri
samfélagsins á Íslandi.
• Það styrkir byggð í dreifbýli
sem auðveldar öllum Íslend-
ingum og gestum þeirra að nýta
gæði náttúru landsins.
• Það styrkir framleiðslu á heilsu-
samlegum matvælum þar sem
lítt eða ekki eru notuð skaðleg
hjálparefni við framleiðsluna.
• Það styrkir framleiðslu á mat-
vælum þar sem lítt eða ekki
eru notuð sýklalyf sem skapað
geta sýklalyfjaónæmi.
• Það styrkir þróunarvinnu
og rannsóknir í landbúnaði,
sjávarútvegi, iðnaði og við
nýtingu náttúrugæða af öllum
toga.
• Það styrkir vísindarannsóknir
og tækniþekkingu við fram-
leiðslu tækja og búnaðar fyrir
sjávarútveg, landbúnað og
margvíslegan iðnað.
• Það styrkir þróunarvinnu og
rannsóknir á matvælasviði,
líftækniiðnaði og fleiri grein-
um.
• Það styrkir iðngreinar sem
nauðsynlegar eru til upp-
byggingar og viðhalds at vinnu-
lífinu í landinu.
• Það gerir Ísland enn ákjósan-
legra land til búsetu.
Fátt er svo með öllu illt