Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.2002, Qupperneq 8

„Eigi skal haltur ganga meðan
báðir fœtur eru jafnlangiru
Ferli- og aðgengismál hreyfihamlaðra
að er meginforsenda þess að
fatlaðir geti lifað sem eðli-
legustu lífi að öll umgerð
þjóðfélagsins sé þannig að
þeim sé gert auðvelt að komast um
til að reka erindi sín vegna vinnu,
tómstunda eða félagsskapar í gleði
og sorg.
Gunnlaugur ormstunga mun hafa
sagt við Eirík jarl: „Eigi skal haltur
ganga meðan báðir fætur eru jafn-
langir.”
Munnmælasagan segir að hirð-
maður jarls, er Þórir hét, hafi þá sagt:
„Þessi rembist mikið, Islending-
urinn, og væri vel að vér freistuðum
hans nokkuð.“
Síðan þetta var sagt finnst mér eins
og hugsunarháttur Islendinga hafi á
margan hátt lengi verið í sömu veru.
Það hefur hjálpað þjóðinni á erfiðum
tímum og oft á tíðum hjálpað ein-
staklingum til þess að sigrast á erfið-
leikum - ekki síst fötluðum til þess
að yfirvinna fötlun sína og ná settu
marki og standa sig í þjóðfélaginu.
Byggingar í anda
Gunnlaugs ormstungu
Vissulega er Island erfitt yfirferðar
og víða illa fært nema fuglinum
fljúgandi. Frá því að Islendingar
byrjuðu að byggja hús og alveg fram
til dagsins í dag hefur oft lítið verið
hugsað um hagnýtt gildi. Oft hefur
það verið bannorð að þau séu að-
gengileg nema hraustasta fólki eða
fólki sem getur leyft sér að lifa í
anda Gunnlaugs ormstungu. Öll
hönnun og arkitektúr hefur verið í þá
veru að það þarf helst að vera hin
rnesta þrekraun að geta farið ferða
sinna eða rekið erindi sín þar.
Lengi vel var ekki hús með húsi
frekar en maður með mönnum nema
það væru tröppur fyrir utan. Þótt það
væru svo fljótlega tröppur niður
aftur í íbúðinni þá var það enn betra
og flottara.
En tröppur voru ekki það eina sem
var til trafala innandyra. Gott dæmi
urn slíkt er að flestöll eldri hús eða
ARNÓR PÉTURSSON,
formaður Sjálfsbjargar,
landssambands fatlaðra.
íbúðir í landinu eru með þeim ósköp-
um að salernisdyr eru mun mjórri en
aðrar dyr og því oftast algjörlega
óaðgengilegar fyrir fólk í hjóla-
stólum.
Séu gerðar athugasemdir vekja þær
sterk viðbrögð. Fyrir nokkrum árum
voru gerðar athugasemdir við að-
gengi að Norræna húsinu. Þá voru
rökin þau að það mundi eyðileggja
sjónrænt útlit hússins ef það yrði gert
aðgengilegt. Þar sem arkitektinn var
látinn var þetta líka talin breyting á
vernduðu hugverki svo að engu
mætti breyta. Urn þetta stóðu deilur
með hléum um árabil En nú hefur
skynsemin náð yfirhöndinni fyrir
nokkru.
Inn í slíkar umræður geta flækst
furðulegir fordómar og misskiln-
ingur. Gott dæmi um það er að um
nokkurt skeið bjó ég í fjölbýlishúsi
þar sem aðgengi var ábótavant en
aðeins þurfti að gera litla skábraut til
að það yrði gott. Viðbrögð einhverra
íbúa urðu, þótt enginn þyrði síðar að
gangast við þeim, að ef slíkt væri
gert mundi húsið fyllast af fólki í
hjólastólum og íbúðirnar falla í
verði. Þegar málin voru skoðuð
betur kom í ljós að húsið var byggt
eftir að lög og reglugerðir höfðu
verið sett um að slík hús skyldu vera
fullkomlega aðgengileg og m.a.
höfðu tvær skábrautir verið teikn-
aðar við húsið. Þegar gengið var frá
húsinu var ekki farið að teikningum.
Byggingayfirvöld höfðu ekki staðið
sig betur en svo að við lokaúttekt var
engin athugasemd gerð. Ég er sann-
færður um að þetta er ekki eina
dæmið um slíkt. Nokkur dæmi eru
um það að á veitingahúsum, þjón-
ustustofnunum og jafnvel opin-
berurn byggingum með góð og
aðgengileg salerni eru þau læst svo
að leita þarf lengi að lykli. Þó tekur
steininn úr þegar lykillinn finnst. Þá
kemur í ljós að í mörgum tilfellum
eru þau þá notuð sem geymslur eða
ruslaherbergi.
Misnotkun
bifreiðastæða fatlaðra
Islendingar eru ein mesta bflaþjóð í
heimi. Til að auðvelda hreyfihöml-
uðum að sinna erindum sínum hefur
á nokkrum stöðum verið komið upp
P-stæðum sem eru sérstök bif-
reiðastæði fyrir fatlaða. Vissulega er
það til mikilla bóta en samt eru
stæðin alltof fá. Það sem verra er að
nú bregður svo við að ættingjar
Gunnlaugs ormstungu eru orðnir svo
latir og sjálfselskir að nær undan-
tekningalaust þegar hreyfihamlaður
þarf á slíku stæði að halda er það
upptekið af fólki sem er með báða
fætur jafnlanga og ekkert amar að til
gangs. Hvergi nokkurs staðar nema
hér á landi þekkist að aðrir en þeir
sem til þess hafa réttinn leggi í slík
stæði og reyndar eru slíkar sektir við
því erlendis að enginn gerir það
nema einu sinni.
Mikil vinna hefur verið lögð í að
gera úttekt á því hvernig byggingar
eigi að vera svo að þær séu aðgengi-
legar öllum. Má þar sérstaklega
nefna starfshópinn sem vann að
útgáfu bókarinnar Aðgengi fyrir alla.
Segja má að hún sé biblía allra þeirra
sem þurfa á góðu aðgengi að halda.
Einnig ætti hún að vera biblía allra
8