Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.2002, Page 35

breytingar sem hafa orðið á viðhorfi sam-
félagsins gangvart seinfærum/þroskaheftum
mæðrum. Fram kemur í viðtölunum við
mæðurnar að þær óttast gjarnan að standa sig
ekki nógu vel og vita hverjar afleiðingamar
geta orðið.
Áður fyrr þótti það sjálfsagt að börnin væru
tekin af þroskaheftum/seinfærum mæðmm eða
þær teknar af heimilum sínum og settar á sólar-
hringsstofnanir án frekar útskýringa og þarf
vart að minna á hvaða áhrif það hefur haft á
bömin og mæðumar.
Tekin voru viðtöl við böm kvennanna og lýsa
þau því hvernig var að alast upp hjá sein-
færri/þroskaheftri móður eða vita af henni á
stofnun.
Stórfjölskyldan
mikilvœgust
Það sem þessar konur eiga sammerkt er að
stórfjölskyldan hefur verið mikilvægasti stuðn-
ingsaðili þeirra í lífinu og börn þeirra mæðra
sem voru settar á stofnanir ólust upp hjá ná-
komnum ættingjum eða ömmunum. Rannveig
og Hanna Björg nefna sérstaklega ,,mæðurnar“
í rannsókninni þ.e. mæður kvennanna sem tóku
þátt í rannsókninni. Þær tala máli þeirra og
vörðu þær ef þess þurfti. Aðeins ein móðirin
fékk engan stuðning og ein lítinn stuðning.
Hinar seinfæru/þroskaheftu mæður treystu á
fjölskyldur sínar og kemur fram í bókinni að
besti stuðningurinn sem félagslega kerfið getur
veitt er að búa til allsherjar öryggisnet fyrir
þessar fjölskyldur.
Félagslega
kerfið
Konumar voru misánægðar með félagslegu
þjónustuna sem þær fengu. Sú þjónusta var í
lágmarki hjá elstu konunum og á þeim tíma
vom málin afgreidd á mjög kaldranalegan hátt.
I viðtölunum við konumar kemur fram að per-
sónuleg tengsl á milli þeirra og starfsmanna
félagsþjónustunnar voru mjög mikilvæg. Þeim
þótti óþægilegt að fá alltaf nýja og nýja mann-
eskju inn á heimilið sem sýndi þeim vart áhuga
heldur vann vinnuna sína á mjög ópersónulegan
hátt. Verst þótti þeim þegar starfsfólkið treysti
þeim ekki og hafði í hótunum um að klaga þær
og að barnið yrði tekið af þeim ef þær stæðu sig
ekki. Vitanlega sýnir enginn sínar réttu hliðar
við slíkar aðstæður.
Yfirleitt var allur stuðningur sem félags-
þjónustan veitti vel þeginn af yngri konunum
og hafa orðið miklar breytingar á þeirri þjón-
ustu og stuðningi.
Fram kemur í kaflanum um stuðning við fjöl-
skyldur seinfærra/þroskaheftra mæðra að
stuðningurinn reynist bestur ef hann miðast við
að styðja alla fjölskylduna sem heild, að hann
sé veittur til langs tíma og sé byggður á traust-
um tengslum á milli foreldra og stuðningsaðila.
Einnig eru nefndir gallar eða ógnanir kerfisins
svo sem ef foreldrar fara að óttast að barnið
verði tekið af þeim hugsanlega að ástæðulausu
eins og áður hefur komið fram. Slíkt hefur verið
nauðsynlegt í einhverjum tilfellum en ekki
nærri öllum. Vandinn felst í að mæta þörfum
hverrar fjölskyldu fyrir sig en skortur á þjón-
ustu, fagfólki og fjárframlögum kemur oft í veg
fyrir að hægt sé að standa nægilega vel að
málum.
Allir eiga rétt á að lifa
fjölskyldulífi
Það er réttur allra að fá að lifa hamingjusömu
lífi og eignast fjölskyldu. Samfélagið þarf að
styðja seinfæra foreldra eins og aðra þegna
landsins. Frekar þarf að efla sjálfstraust foreldr-
anna en að draga úr þeim allan kjark. Starfsfólk
félagsþjónustunnar leikur stórt hlutverk í lífi
þessara fjölskyldna og þar verður fagmennskan
og skilningurinn að vera fyrir hendi. Starfs-
fólkið styður foreldrana til að læra að annast
börnin sín sem hverri manneskju þykir vænst
um og skiptir okkur mestu máli í lífinu. Þessar
tilfinningar verða ekki þurrkaðar út og er því
betra að hlúa að en valda skaða.
Eitt barnanna komst svo að orði þegar það var
spurt um tilfinningar sínar gagnvart móður
sinni sem var sett á stofnun: „Eg held að það sé
ekkert sem getur breytt því hjá einstaklingi hver
móðir hans er. Hún er alltaf móðir manns hver
sem hún er og hvað sem hún gerir“ (bls. 161).
í lok bókarinnar kemur skýrt fram að enn er
langt í land að nægileg úrræði séu fyrir hendi
handa seinfærum foreldrum. Hanna Björg og
Rannveig benda á tillögur um hvað megi gera
betur og hvemig sé hægt að framkvæma það.
Þær segja m.a:
Mikilvægt er að þróa stefnu í mál-
efnum fjölskyldna þroskaheftra/sein-
færra foreldra þar sem skilgreint er eðli
og umfang þess stuðnings sem ætti að
standa þeim til boða.
Brýnt er að rannsaka hvaða úrræði eru
árangursríkust til að mæta þörfum
þroskaheftra/seinfærra foreldra og bama
þeirra og þróa ný úrræði á grundvelli
mats og rannsókna.
Starfsfólk félagslega þjónustukerfisins
þarf að nálgast hverja tjölskyldu með
virðingu og ábyrgjast að hún fái bæði
sanngjarna og réttláta meðferð.
(bls.177)
Bókin er góð heimild um stöðu þessara fjöl-
skyldna hér á landi og er vel til þess fallin að
upplýsa lesendur og slá á fordóma.
K.Þ.
TÍMARIT ÖRYRKJ AB AND AL AGSIN S
35