Spássían - 2013, Qupperneq 57

57
andalín og Mundi í Leynilundi er önnur bókin
um vinina Randalín og Munda. Í þetta sinn
fara börnin í nokkurra daga pössun til Adams
og Þrastar, sem eru vinir pabba Randalínar og búa
fyrir utan borgina í gömlum sumarbústað sem kallast
Leynilundur. Margt í Leynilundi er ólíkt daglegu lífi
barnanna í miðborg Reykjavíkur, þar er matjurtagarður
og mögulegt að veiða í vatninu. Sturtan er úti, hægt er
að klifra í kaðalstiga utan á húsinu og liggja í hengirúmi í
garðinum. Einnig kynnast þau sérkennilegu fólki sem býr
í nágrenninu. Sagan er hversdagsævintýri sem snýst að
mestu um að rekja upplifanir barnanna í nýju umhverfi
og viðbrögð þeirra við þeim.
 Sagan er sögð út frá sjónarhóli Randalínar og Munda.
Randalín er skemmtilega þenkjandi og uppátækjasöm
stúlka, skrifar dagbókina sína fyrirfram, kaupir minjagripi
frá stöðum sem hún hefur aldrei komið á og segir það
sem henni dettur í hug. Mundi verður hálflitlaus og
hikandi í samanburði við hana. Af fullorðna fólkinu fá
gestgjafarnir Adam og Þröstur mest pláss. Þeir eru eins
og oft hendir fullorðið fólk í barnabókum fremur einvíðir,
og hlutverk þeirra felst aðallega í því að leiða börnin
áfram um þennan nýja heim og svara spurningum.
 Það var lengi vel algengt þema í íslenskum
barnabókum að borgarbörn væru send í sveit og lærðu
þar um aðra lifnaðarhætti en þau voru vön. Sveitalífið
var oft upphafið í þeim bókum og borgarlífinu fremra.
Þrátt fyrir að Leynilundur sé ekki hefðbundin sveit má
finna vissan samhljóm með lýsingunum. Auk þess kemur
margt þeim Randalín og Munda nýstárlega fyrir sjónir
og dvölin verður þeim lærdómsrík líkt og borgarbörnum
fortíðarinnar.
 Sagan er vel skrifuð og áferðarfalleg. Höfundur
lýsir mörgu í Leynilundi á skemmtilegan hátt og
margbreytileiki persónanna og sögusviðið lofa góðu,
en það hefði mátt nýta það mun betur. Úrvinnsla
á hugsanlegum spennuþáttum, svo sem afdrifum
strokufangans og kristalskúlunni, er einnig fremur
endaslepp.
 Bókin er fallega myndskreytt og falla einfaldar
myndirnar vel að sögunni. Þær bæta við frásögnina án
þess að yfirgnæfa hana.
Faldar og skart er falleg bók þar sem saman hefur
verið safnað miklum fróðleik og upplýsingum
um áhugaverðan þátt í sögu okkar, sögu íslenska
faldbúningsins, ekki síst í formi ljósmynda,
teikninga og málverka. Þetta myndefni er vel framsett
og bætir miklu við textann, sem er fullur af alls konar
fróðleik og nokkuð skemmtilegur aflestrar en ekki nógu
markvisst uppbyggður til að gefa heildstætt yfirlit um
sögu íslenska faldbúningsins. Útkoman verður frekar
samansafn merkilegra heimilda, til dæmis fjölda lýsinga
á þjóðbúningum úr ferðasögum útlendinga af Íslandi,
sem gaman er að fletta í og skoða og gæti nýst framtíðar
fræðimönnum í frekari rannsóknum á þessu sviði.
Það er ekki síst hið stórmerkilega höfuðfat, faldurinn,
sem íslenskar konur báru bæði hversdags og spari
um aldalangt skeið sem vekur athygli og furðu, og við
lesturinn vaknar sú spurning hvers vegna í ósköpunum
það taldist eðlilegt og óhjákvæmilegt að bera slíka
strýtu á höfðinu alla daga og hylja með henni hár sitt
algjörlega. Þeirri spurningu er því miður ekki svarað
í þessari bók, ef til vill vegna þess að hún liggur
einfaldlega ekki á lausu. Eftir situr að faldbúningurinn
er hluti af stórmerkilegri sögu íslenskra kvenna sem
sjaldan er dregin fram í dagsljósið á jafn veglegan hátt
og hér er gert.

Eftir Kolfinnu Jónatansdóttur
Þórdís Gísladóttir. Randalín og Mundi
í Leynilundi. Þórarinn M. Baldursson
myndskreytti. Bjartur. 2013.
Eftir Auði Aðalsteinsdóttur
Sigrún Helgadóttir. Faldar og skart.
Faldbúningurinn og aðrir íslenskir þjóðbúningar.
Heimilisiðnaðarfélagið og Opna. 2013.
hversdags-
ævintýri
í sveitinni
merkilegar
heimildir um
klæðaburð
R
F