Fjölrit RALA - 15.10.2000, Blaðsíða 39

II
Aðskotaefnin kadmín, kvikasilfur og blý og næringarefnin
járn, kopar, sink og mangan í lifur og nýrum íslenskra lamba
Ólafur Reykdal og Arngrímur Thorlacius
Gerðar voru mælingar á þremur aðskotaeíhum (kadmíni, kvikasilfri og blýi) og
fjórum næringarefnum (jámi, kopar, sinki og mangani) í lifur og nýmm
íslenskra lamba. Sýni voru tekin í sláturhúsunum á Selfossi, Höfn í Homafírði,
Húsavík, Blönduósi, Hólmavík og í Borgamesi árin 1991 og 1992. Sýnafjöldi
var 96 fyrir hvort líffæri. Að auki vom tekin sex sýni úr lömbum sem gengu
nálægt Heklu nokkmm mánuðum eftir gosið 1991.
Styrkur kadmíns og kvikasilfurs reyndist vera með því lægsta sem birt hefur
verið erlendis. Hæsta gildið fyrir kadmín var 51% af hámarksgildi í reglugerð.
Styrkur þessara efna var breytilegur eftir svæðum. Styrkur kadmíns var hæstur í
líffærum frá Vestfjörðum og Vesturlandi og styrkur kvikasilfurs var hæstur í
líffærum ffá Þingeyjarsýslum. Yfírleitt var styrkur efnanna lægstur í sýnum frá
Suðurlandi. Kadmíninnihald mosa, sem mælt var í norrænu verkefni á sviði
umhverfisvöktunar, var ekki nothæft til að spá fyrir um kadmín í lifur og nýmm
lamba. Styrkir kadmíns og kvikasilfúrs í líffæmm lamba, sem vom á beit í
nágrenni Heklu eftir eldgosið 1991, vom ekki vemlega frábmgðnir gildum fýrir
önnur sýni af Suðurlandi.
Styrkur jáms og kopars í lifur og nýmm var breytilegur eftir landsvæðum. Gildi
fyrir bæði þessi efni vom mjög breytileg og var tífaldur munur á hæstu og
lægstu kopargildum fyrir lifur. í um þriðjungi sýna af lambalifúr var svo lítill
kopar að um dulinn koparskort gæti verið að ræða. Aftur á móti var mikið jám í
öllum sýnum af lambalifúr. Styrkur jáms í lambalifur fylgdi svipuðu mynstri og
kom fram fyrir mosa.
Jám, kopar, sink og mangan í lifúr og nýmm lambanna auka á næringargildi
þessara afurða. Auk þess er styrkur kadmíns, kvikasilfúrs og blýs það lítill að
hægt er að mæla með neyslu á þessum afurðum. Það sama verður ekki sagt um
hliðstæðar afurðir í sumum iðnaðarlöndum þar sem þær em óhæfar til neyslu.
Þessi atriði kunna að skipta auknu máli í framtíðinni. Niðurstöðumar styðja
hreinleikaímynd íslenskra lambaafúrða.
37