Fjölrit RALA - 15.10.2000, Blaðsíða 24

Stíuskjögur (hvítvöðvaveiki) er þekktur selenskortur í lömbum hér á landi og
kýr hafa drepist úr selenskorti (Þorsteinn Ólafsson o.fl. 1999). Baldur
Símonarson o.fl. (1984) könnuðu hvort um selenskort eða seleneitrun geti verið
að ræða með því að mæla selen í lifur lamba. Styrkur selens í lifur lamba sem
drápust úr selenskorti var 9,2 gg/lOOg en 30,2 pg/lOOg í lifur lamba sem höfðu
engin merki um selenskort. Niðurstöður fyrir lambalifur í 4. töflu (16,9
pg/lOOg) liggja á milli þessara gilda.
Selen í matvœlum
Selen í matvælum er háð uppruna, vinnsluaðferð og matreiðslu (Levander
1986). Helstu uppsprettur selens eru fiskafurðir, innmatur sláturdýra og kjöt.
Selen í komvörum er mjög breytilegt eftir því hvar það er ræktað, jafnvel innan
landa og því er erfitt að gefa upp viðmiðunargildi og reikna út neyslu.
Ýmsar tilraunir hafa sýnt ffam á að selen í kjöti, lifur, nýmm og blóði fer eftir
magni selens í fóðri. Þegar vissu magni í fóðri er náð dregur úr uppsöfnun í
kjöti en lifur og ným taka við umffammagninu (Levander 1986). Selen í
eggjum breytist hratt og auðveldlega með seleni í fóðri. Selen í mjólk fer eftir
seleni í fóðri og er auðvelt er að auka styrk selens í mjólk með selenbætingu
fóðurs. A Nýja-Sjálandi, sem er selensnautt svæði, hefur fundist þrefaldur
munur á seleni í neyslumjólk (0,3-1 pg/lOOg) eftir svæðum og er munurinn í
samræmi við selen í jaðvegi.
I 5. töflu er selen í nokkmm fæðutegundum borið saman eftir löndum.
Selenbæting fóðurs skýrir væntanlega sum háu gildin, t.d. selen í lambalifur ffá
Bandaríkjunum og Bretlandi. Niðurstöður fyrir íslensku sýnin em hærri en gildi
frá Danmörku og Finnlandi. Aftur á móti er mest selen í sumum afurðum frá
Bandaríkjunum.
5. tafla. Samanburður á seleninnihaldi (|ag selen/lOOg) nokkurra matvæla eftir löndum.
íslanda Danmörkb Bandaríkin c Finnland d Bretland'
Lambalifur 16,9 82,4 9 (3-20) 42
Svínalifur - 56 (0-256) 52,7 47 (34-51) 42
Lambakjöt 3,1-6,1 1,4 (0-6,8) 19,8 2(1-3) 2-4
Svinakjöt 15,1 6,9 (0-300) 28,4 6(1-8) 13-20
Kiúklingakjöt 13,3 10(4,4-15,5) 11,8 10 (8-14) 12-14
Egg 30,6 22 (19-27) 30,8 11 (2-16) 11
Nýmjólk 1,4-1,8 1,4 (1,3-1,5) 2 0,3 (0,1-0,3) 1
Heimildir:a Þessi rarmsókn.b Danskar næringarefhatöflur.0 Nutrient Data Laboratory, Bandaríkjunum.
http://www.nal.usda.gov/fiiic/foodcomp.d Varo o.fl. 1982.' Breskar næringarefnatöflur.
Selen í brauði fer eftir uppmna hveitisins sem notað er. í breskri rannsókn var
selen í ffanskbrauði að meðaltali 2,1 pg/lOOg þegar notað var evrópskt hveiti
en 11,8 ug/lOOg þegar notað var kanadískt hveiti (Barclay o.fl. 1995).
22