Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1980, Qupperneq 71

RANNSÓKN Á AFURÐATÖLUM 69
kom fram á þeim tveimur aldursflokkum,
sem elztu kvígurnar eru í. Pá kemur einnig
í Ijós, að í tveimur stærstu aldursflokkum,
þ. e. 23 —26 mánaða aldri, kemur ekki fram
neinn afurðamunur. Hugsanleg skýring á
þessu er sú, að í þessa flokka fara þær
kvígur, sem ætlað er að bera sem næst
tveggja ára aldri. Hugsanlegt er, að
eitthvert tillit sé tekið til þroska þeirra,
þegar sæðing er ákveðin, og þannig sé eytt
hinum raunverulegu aldursáhrifum, sem
ætla má, að stafi af þroskamun. Yngstu
kvígurnar, má ætla, að nái ekki fullum
afurðum vegna þroskaleysis, þegar þær
bera. Hitt, að kvígur njóti ekki þroska,
þegar þær eru orðnar mjög gamlar við
fyrsta burð, ogjafnvel, að aldursáhrif séu
neikvæð, er vel þekkt úr erlendum rann-
sóknum. Oheppilega mikil fitusöfnun
virðist verða í júgurvef, og verkar hún
beinlínis neikvætt á getu gripsins til
mjólkurmyndunar (Sejrsen 1978).
Pegar aldursáhrifin eru metin með að-
hvarfsstuðlum, kemur því fram raunhæft
(P < 0,05) boglínusamband. Að vísu gef-
ur leiðrétting með aðhvarfi ögn lakari leið-
réttingu fyrir afurðamagn en notkun á
aldursflokkum, en fyrir hæstu dagsnyt
snýst þetta við.
Eldri hérlendar rannsóknir á áhrifum
aldurs við burð á afurðir fyrstakálfskvígna
eru litlar. Magnús B. Jónsson (1968)
fann lítil áhrif fyrir hæstu dagsnyt, og var
línulegur aðhvarfsstuðull hæstu dagsnytj-
ar að burðaraldri aðeins 0,06, og er það
mun lægra en í þessum gögnum. Pórður
G. Sigurjónsson (1973) fann í sinni
rannsókn, að þegar leiðrétt hafði verið
fyrir burðartíma kvígnanna, haíði mest-
um hluta aldursáhrifa á afurðir verið eytt.
Guðmundur Steindórsson (1970) fann
aftur á móti, að línulegur aðhvarfsstuðull
fyrir mjólkurmagn var 53 kg og fyrir
mjólkurfitu 2,2 kg, og er það verulega
meira en í þessum gögnum. Eins og áður
hefur verið bent á, eru þeirra rannsóknir
gerðar á gögnum, þar sem ekki er tekið
tillit til búsáhrifa. Einnig eru áhrif hvors
þáttar metin fyrir sig, og hið innbyggða
samband þeirra hlýtur að leiða til skekkju
í mati á stuðlum. I rannsókn Guðmundar
er aðhvarfið einnig metið á grundvelli
meðaltals burðarmánaðar, og leiðir það
að öllum líkindum til nokkurs ofmats á
aðhvarfsstuðlinum.
b) Áhrif búsmeðaltals.
Pað er vel þekkt, að verulegur munur er á
afurðum gripa frá búi til bús og mestan
hluta þessa munar virðist mega rekja til
munar á fóðrun og meðferð gripanna frá
einu búi til annars (JÓN ViÐAR JóN-
mundsson et. al., 1977b). Sú aðferð, sem
mest er notuð til að leiðrétta fyrir áhrifum
búsins, er að nota afurðatölurnar sem frá-
vik frá búsmeðaltali.
Pegar farið er að nota mjólkurskeiðsnyt
í stað ársnytjar, koma upp sérstök vanda-
mál við útreikning á búsmeðaltali. Mjólk-
urskeiðið hefst og því lýkur á ólíkum tíma
hjá hverri einstakri kú á búinu, og er því
ekki lengur um að ræða neitt sjálfgefið
búsmeðaltal eins og um ársnyt. I þessum
gögnum, þegar um er að ræða aðeins eitt
mjólkurskeið, er búsmeðaltalið auk þess
myndað af tiltölulega mjög fáum gripum
og verður að sama skapi ótraust. Pannig
eru í þessum göngum, sem þó spanna
mörg skýrsluár, til jafnaðar aðeins tæpar
tíu kvígur á hverju búi. Búin, sem eru með
í þessari rannsókn, eru þó til jafnaðar mun
stærri en meðalbú í skýrsluhaldi
nautgriparæktarfélaganna.
I þessum gögnum var því ákveðið að