Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1980, Blaðsíða 30

28 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
árið 1947, er mikið féll af ljósum líp-
arítvikri, og svo árið 1970, er stór svæði í
dalnum fóru undir þykk lög af svörtum
basaltvikri. Síðara gosið varð, eftir að
fyrra gróðurkortið var gert af dalnum, og
olli miklum breytingum á gróðurfari. Þá
var á tímabilinu mikið jarðrask afvöldum
framkvæmda við Búrfellsvirkjun.
Botn Þjórsárdals er í 100-200 m hæð og
hlíðar hans í 200 — 400 m hæð, en Búrfell
nær þó 669 m hæð. Er því dalurinn við
þröskuld miðhálendisins, þar sem hann
sker sig inn í hálendisbrúnina. I Þjórsár-
dal er að finna bæði gróðursæld og auðn
ásamt mikilfenglegum náttúrufyrirbær-
um. Þá er dalurinn ekki síst áhugaverður
til rannsókna vegna þeirrar baráttu við
náttúruöílin, er forfeður okkar þurftu að
heyja fyrir búsetu í dalnum, þar sem þeir
lutu að lokum í lægra haldi.
Litlar eða engar gróðurrannsóknir fóru
fram í Þjórsárdal fyrr en 1940, er Steindór
Steindórsson hóf þar rannsóknir á vegum
Skógræktar ríkisins í því skyni að kanna
þær breytingar, sem orðið heíðu á gróðri
2. GAGNASÖFNUN
OG ÚRVINNSLA
2.1. Kortagerð.
Eins og fyrr getur, byggist verkefni þetta á
samanburði á tveimur gróðurkortum,
annars vegar frá 1960, en hins vegar frá
1977.
Kortið frá 1960 er gróðurkort afíslandi,
blað 194, Búrfell, í mælikvarða 1:40.000.
Gerðu það starfsmann Búnaðardeildar
Atvinnudeildar Háskólans (nú Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins) árið 1960
(1. kort).
Kortið frá 1977 er gert í sama mæli-
k\arða, og er eldra kortið notað sem
við friðunina. Niðurstöður þeirra rann-
sókna birtust síðar í tveimur ritgerðum í
Arsriti Skógræktarfélagsins árin 1941 og
1943 (Steindór Steindórsson 1941 og
1943). Gróðurkort var eins og fyrr segir,
gert á vegum Búnaðardeildar Atvinnu-
deildar Háskólans árið 1960.
Sumarið 1976 var neðri hluti hins
friðaða svæðis girtur af með haustbeit á
efri hlutanum í huga. Þessi nýja girðing
ásamt Þjórsá og Sandá afmarkar aðal-
rannsóknasvæðið. Þar serti rætt er um
Þjórsárdal eða dalinn eftirleiðis í þessari
ritgerð, er átt við ofangreint svæði (1.
mynd), nema annað sé tekið fram. I
síðasta kafla þessarar ritgerðar er íjallað
um gróðurbreytingar og beitarþol á efri
hluta hins friðaða svæðis. Það land hefur
verið notað til haustbeitar frá 1977, en
gróðurkort af þeim hluta gerði höfundur
sumarið 1978. I umræddum kafla mun
þetta svæði því nefnt beitarhólf eða bara
hólfið til aðgreiningar frá neðri hluta
dalsins.
grunnkort til að auðvelda samanburð á
gróðurfari.
Við gerð beggja kortanna voru notaðar
sömu aðferðir, sem eru annars vegar vett-
vangsvinna, þar sem gróðurhverfi eru
teiknuð eftir flugljósmyndum, en hins
vegar er samsetning og teiknun korts. Þá
er notað kortateiknitækni (mapograph) til
að varpa frumteikningu gróðurhverfa á
grunnkort.
Flugljósmyndirnar, sem notaðar voru
1977, tóku Landmælingar Islands, og eru
þær ýmis í mælikvarða 1:20.000 eða