Morgunblaðið - 31.12.2020, Blaðsíða 26

26 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 2020
og það voru nokkrar stöður uppi.
Mér fannst ég kannast við eina
þeirra, þegar hún lék h4 snemma.
Svo fór ég að fletta þessu upp í
gagnagrunninum og þá passaði
þetta – þetta var skák Friðriks
Ólafssonar gegn Mikaíl Tal,“ segir
Ingvar.
Og engin venjuleg skák. Friðrik
Ólafsson ættu flestir að kannast við.
Ásamt því að hafa verið fyrsti stór-
meistari okkar Íslendinga var hann
um tíma á meðal þeirra bestu í heim-
inum, auk þess sem hann gegndi
embætti forseta alþjóðaskák-
sambandsins um hríð. Á minning-
armóti um Aljekín í Moskvu árið
1971 mætti Friðrik lettneska stór-
meistaranum og fyrrverandi heims-
meistaranum Mikaíl Tal, sem var
gjarnan kallaður „töframaðurinn frá
Riga“ enda með töfrandi og takt-
ískan skákstíl.
Skákinni lauk með látum, Tal lék
illa af sér og þegar litið er á loka-
stöðuna í skák Harmon gegn félaga
sínum Benny Watts er ekki um að
villast – hér á ferð var skákin þar
sem Friðrik lagði Tal sögulega að
velli. Þarna gæti verið um að ræða
versta afleik Tals á hans afreksferli.
Í nýrri bók Helga Ólafssonar um
Friðrik Ólafsson lýsir Friðrik, sem
stýrði hvítu mönnunum, andrúms-
loftinu eftir að hann lék 21. He4 en
hrókur Tals var enn á a8: „Hrók-
urinn stillir sér upp fyrir framan
biskupinn og í augnablikinu er h7-
reiturinn tiltækur svarta kónginum.
En það er blekking. Ég gekk frá
borði eftir þennan leik. Hafði séð
gildruna, sem Tal gat fallið í, og vildi
ekki að hann skynjaði á látbragði
mínu að hætta væri á ferðum. Ég
var búinn að ganga um salinn í dá-
góða stund þegar ég heyrði þung
andvörp frá áhorfendum. Þá sá ég að
Tal var búinn að leika.“ Tal lék 21.
… Hc8. Eftir næsta leik hvíts gaf
svartur.
Sjá stöðumynd
Leikurinn sem gerir út um skák-
ina er Dxc8! Tal horfði ábúðarfullur
á Friðrik, og um leið og Friðrik ætl-
aði að leika gaf Tal skákina, enda
vilja hátt skrifaðir skákmenn sjaldn-
ast láta máta sig. En svona var þetta
nú. Í bókinni endar skýringin á þess-
um orðum: Loksins, loksins náði ég
að leggja „töframanninn frá Riga“.
Þegar Friðrik lagði töframanninn frá Riga
 Leitað var í smiðju íslenska stórmeistarans Friðriks Ólafssonar í skák í sjónvarpsþáttunum
Queen’s Gambit  Skák þar sem Mikaíl Tal gekk í gildru Friðriks fyrir 49 árum er notuð í þáttunum
Mát Skákin í sjónvarpsþættinum. Hún varð einum leik lengri en þegar Frið-
rik og Tal tefldu hana á minningarmótinu um Aljekín í Moskvu.
Skákmeistarar Þeir Friðrik Ólafsson og Mikhaíl Tal háðu marga hildi við
taflborðið á síðustu öld. Tal lést árið 1992, aðeins 55 ára að aldri.
BAKSVIÐ
Veronika Magnúsdóttir
veronika@mbl.is
Þegar ég horfði fyrst á skákþættina
Queen’s Gambit taldi ég mig nokk-
urn veginn vita við hverju var að bú-
ast. Ég horfi á stöðurnar, leita að
mistökum eða skringilegheitum og
finn þau alltaf. Þetta gerist auðvitað
trekk í trekk en þegar Tobey Ma-
Guire stúderaði 1. h4 h5 í mestu
makindum í hlutverki Bobbys Fisch-
ers í skákmyndinni Pawn Sacrifice,
þá varð öll von úti, enda aldrei snið-
ugt að leika h-peðinu í fyrsta leik.
Það er eitthvað sem MaGuire hefur
kannski sjálfum dottið í hug og ég
erfi það ekki við hann, blessaðan.
Queen’s Gambit hefur nú slegið
áhorfsmet og er með mest áhorf af
öllum þáttaröðunum á efnisveitunni
Netflix. Þættirnir eru virkilega
vandaðir og þess vegna hefði sögu-
hetjan Beth Harmon ekki eytt einni
mínútu í að stúdera 1. h4 líkt og
gerðist í Pawn Sacrifice. Í þess stað
voru skákir hennar byggðar á raun-
verulegum skákum, sögulegum hug-
smíðum okkar mestu skáksnillinga,
þar á meðal okkar eigin Friðriks
Ólafssonar, fyrsta stórmeistara Ís-
lendinga.
Ingvar Þór Jóhannsson, þjálfari
íslenska kvennalandsliðsins í skák,
var líklega sá fyrsti til þess að koma
auga á kunnuglega stöðu þegar
Harmon lék vissulega h4, auðvitað
ekki í fyrsta leik:
„Hún er að tefla hraðskákfjöltefli