Skólavarðan - 2020, Blaðsíða 18

18 SKÓLAVARÐAN HAUST 2020
VIÐTAL / Forysta KÍ
kjarabaráttuna? Getum við lært
eitthvað af öðrum?
Ragnar Þór: Eitt og annað þarf að
breytast í íslensku samfélagi, svo sem
það að við megum sýna meiri auðmýkt
þegar kemur að reynslu annarra þjóða.
Það á ekki að vera lífsspursmál að við
prófum öll mistök á okkur sjálfum því
þegar þjóðir hafa fundið leiðir til að
takast á við áskoranir þá er okkur óhætt
að taka mark á því. Þetta þykir mér eiga
við bæði faglegt starf skólanna og kjara-
málin. Við höfum hér á landi verið föst í
vítahring höfrungahlaups og vantrausts
sem hefur leitt af sér þá staðreynd að
fólk, einkum og sér í lagi kennarar, búa
við algjörlega afskræmda launaþróun
miðað við alla aðra. Oft gerist lítið í
okkar kjaramálum svo árum skiptir og
þá safnast upp spenna sem á endanum
brýst út í einhvers konar átökum og
erfiðleikum sem jafnvel getur haft í för
með sér mikinn skaða. Verkfall grunn-
skólakennara árið 2004 er dæmi um
átök sem ollu miklum skaða í skólakerf-
inu. Kjaramál opinberra starfsmanna
á Íslandi eru lík landslaginu að því
leyti að það verða jarðskjálftar og gos
með reglulegu millibili. Þetta á ekki
við almenna markaðinn hér, þar sem
launaþróun virkar ekki svona og heldur
ekki í öðrum löndum; vinnubrögð af
þessu tagi tíðkast ekki þar.
Allur vanþroski og ranglæti í
íslensku samfélagi bitnar með einum
eða öðrum hætti á menntastéttunum,
þær eru skurðpunktur vandamálanna.
Þetta verður aldrei leyst með einni
lokaorrustu heldur með vandaðri
vinnubrögðum og virðingu fyrir
starfi fólks. Við höfum leitað til hinna
Norðurlandanna að fyrirmyndum en
þar eru vinnubrögð frábrugðin okkar.
Þar hafa sveitarfélög, ríki og kennara-
samtök komið sér saman um að bæta
hlutfallslega kjör kennara til þess að
mæta þeim áskorunum sem þau standa
frammi fyrir, en þær eru nákvæmlega
sama eðlis hér. Þessi vinnubrögð þyrftu
að tíðkast hér á landi.
Eitt af því sem hefur einkennt
okkar tíma hjá KÍ, og um leið verið
áskorun, er að órói á vinnumarkaði
hefur sjaldan verið meiri. Ólga hefur
verið ríkjandi og við sjáum það nú að
þótt nýbúið sé að gera kjarasamninga
við þrjú af okkar aðildarfélögum þá
eru tvö með lausa samninga og tvö
með samning sem losnar um áramót.
Út úr þessum vítahring þurfum við að
brjótast og það mun ekki takast nema
með breyttum vinnubrögðum.
Eruð þið bjartsýn á það takist að
breyta vinnubrögðum eins og nefnt
var hér að framan?
Anna María: Það hefur gætt ákveðins
vanmats á störfum kennara en mér
finnst að þetta sé að breytast; að bæði
stjórnvöld og almenningur séu farin að
gera sér grein fyrir hversu mikilvægt
það er að hafa gott menntakerfi,
kerfi sem virkar vel. Menntakerfið er
mikilvæg grunnstoð í velferðarsamfé-
laginu og ef eitthvað gott kemur út úr
COVID-19 þá er það að við höfum tekist
á við gríðarlegar áskoranir á þessu ári.
Það hefur runnið upp fyrir þjóðinni
að skólastarf skiptir miklu máli og er
í raun einn mikilvægasti hlekkurinn í
velferð barna og unglinga. Skólagangan
er eitt besta jöfnunartæki samfélagins
og öll börn eiga rétt til fyrsta flokks
skólagöngu.
Ragnar Þór: Það er ástæða til
hóflegrar bjartsýni ef horft er til þess að
við sjáum vísa að ákveðnu samstarfi, til
dæmis er kemur að jöfnun launa milli
markaða – þar sem taka á á kerfislæg-
um, ranglátum launamun á milli hins
almenna markaðar og hins opinbera.
Upplýsingagjöf hefur verið bætt og
nægir að nefna starfandi kjaratölfræði-
nefnd sem nýlega sendi frá sér skýrslu.
Menntakerfið stóðst álagið
Kennarasambandið flutti úr hinu
sögufræga Kennarahúsi snemma árs
og mörgu í starfsháttum var breytt í
leiðinni. Síðan brast á með heimsfar-
aldri COVID-19. Hvaða áhrif hafði
þetta á starfsemina?
Ragnar Þór: Við höfðum nútímavætt
okkar vinnubrögð fyrir flutningana af
Laufásvegi yfir í Borgartún. Það kom
okkur sjálfum svolítið á óvart hversu vel
við vorum í stakk búin til að takast á við
COVID-19 og á sama tíma rann okkur
kalt vatn milli skinns og hörunds við
tilhugsunina um hvernig starfseminni
hefði verið haldið úti ef við hefðum ekki
tekið þessi mikilvægu skref í tækni-
væðingu. Skrifstofan hefði hæglega
getað lamast en af því varð ekki og án
vandræða gátum við skipt vinnustaðn-
um upp sem endaði svo með fjarvinnu
allra í nokkrar vikur á vordögum.
Það mæddi mikið á skólakerfinu
Íslenska er stór-
mál var yfirskrift
viljayfirlýsingar
sem undirrituð var
á vel heppnuðu
Skólamálaþingi KÍ
árið 2018. Sigrún
Edda Eðvarðs-
dóttir, formaður
Heimilis og skóla,
Karl Björnsson,
framkvæmdastjóri
Sambands ís-
lenskra sveitar-
félaga, Jón Atli
Benediktsson,
rektor Háskóla
Íslands, Lilja
Dögg Alfreðsdótt-
ir, mennta- og
menningarmála-
ráðherra, Katrín
Jakobsdóttir
forsætisráðherra
og Anna María
Gunnarsdóttir,
varaformaður
Kennarasambands
Íslands.
Mynd: Anton Brink