Skólavarðan - 2020, Blaðsíða 28

28 SKÓLAVARÐAN HAUST 2020
GRUNNSKÓLI / Leiðsagnarnám
Samkeppni er alger-
lega bönnuð. Sam-
vinna og gagnkvæm-
ur stuðningur eru
lykilatriði.
Í stuttu máli má segja að leiðsagnarnám snúist um að hjálpa nemandanum til að komast frá þeim stað sem hann er á í náminu og að markmiði sínu.
Það er gert með leiðsögninni,“ segir
Nanna Kristín Christiansen, fyrrverandi
verkefnastjóri hjá fagskrifstofu skóla-
og frístundasviðs Reykjavíkur.
„Það er búið að gera ótrúlega mikið
af rannsóknum sem tengjast leiðsagnar-
námi og sérstaklega endurgjöf því
það er þessi endurgjöf sem við köllum
leiðsögn. Það hefur sýnt sig að með
réttri endurgjöf er hægt að
hafa mikil áhrif á framfarir
nemenda en þegar rangt er
að henni staðið getur hún
beinlínis hindrað námsár-
angurinn.
Það er búið að sýna
fram á að það er ekki nóg að
leiðbeina nemandanum frá
A til B heldur þarf kennar-
inn að búa yfir ákveðnu
hugarfari til að þetta virki;
hann þarf í fyrsta lagi að hafa
miklar væntingar til nemenda sinna,
hann þarf að hafa miklar væntingar til
sjálfs sín og hann þarf að líta á árangur
og framfarir nemendanna sem skilaboð
um hvernig hann sjálfur er að standa
sig ekki síður en nemendur. Ef eitthvað
gengur ekki nógu vel þarf hann að vera
tilbúinn til að setjast niður og ræða við
kollega sína um hvað hann geti gert –
ekki hvernig hann geti breytt nemendum
sínum heldur hvernig hann geti breytt
sjálfum sér til að nemendurnir fái það
sem þeim ber.
Það þarf að vinna mjög vel með
bekkjarbraginn, það á að vera leyfilegt
að gera mistök og það á að byggja upp
eins konar þekkingarský í bekknum
þar sem þekking, reynsla og hæfni allra
nemenda safnast saman og verður
eign allra þannig að allir læri af öllum.
Samkeppni er algerlega bönnuð.
Samvinna og gagnkvæmur
stuðningur eru lykilatriði. Það er mikil
áhersla lögð á samræðuna vegna þess
að menntun er fólgin í hugsun og til að
hjálpa nemendunum að hugsa er best
að láta þá tala vegna þess að þá forma
þeir hugsanir sínar og skilja oft betur
– bæði þegar þeir tala sjálfir og hlusta
á aðra.“
Megintilgangur leiðsagnarnáms er
með öðrum orðum að auka sjálfstæði
nemenda og gera þá eins ábyrga fyrir
sínu eigin námi og kostur er.
Nanna segir að rann-
sóknir Carol Dweck hafi sýnt
að börnum með vaxandi
hugarfar vegni miklu betur í
námi en þeim sem eru með
fastmótað hugarfar. Barn
með fastmótað hugarfar hafi
til dæmis þá hugmynd að
það sé gott í stærðfræði en
ekki tungumálum og leggi
sig þess vegna ekki fram í
tungumálanámi, í stað þess
að hugsa að það verði betra í
tungumálunum ef það leggi sig fram.
„Börnin verða að vera meðvituð
um að það eru taugabrautir í heilanum
sem örvast og verða til þegar þau leggja
á sig í náminu og að það þarf ýmislegt
að vera í námsmenningunni til að
þetta virki. Það þarf þess vegna að
leggja mikla áherslu á að búa til rétta
námsmenningu.“
Breyting á viðhorfum
Shirley Clarke, sem er enskur menntun-
arfræðingur, hefur undanfarna áratugi
stutt við og innleitt leiðsagnarnám í
enskum skólum auk þess sem hún hefur
skrifað bækur, haldið fjölda námskeiða
og fyrirlestra sem og veitt ráðgjöf í
heimalandi sínu og víðar, til að mynda
fyrir skóla- og frístundasvið Reykjavíkur.
Margir skólar í Bretlandi og víðar
byggja á aðferðum Clarke en megin-
áherslur hennar eru á nám 5-12 ára
nemenda. Samkvæmt henni á að leggja
áherslu á eftirfarandi þætti þegar kemur
að leiðsagnarnámi:
1. Námsmenning, væntingar og
námsvitund
2. Skipulag
3. Áhugi, markmið, viðmið og
fyrirmyndir
4. Spurningar og samræður
5. Endurgjöf
„Þegar ég kenndi við Vesturbæjar-
skóla veturinn 2006-2007 fékk skólinn
styrk frá menntasviði borgarinnar til að
skoða hvernig hægt væri að koma betur
til móts við drengi í námi,“ segir Nanna.
Vesturbæjarskóli var á þeim tíma
móðurskóli í verkefninu Drengir og
grunnskólinn „vegna þess að við vorum
að sjá niðurstöður meðal annars úr Pisa-
könnun og öðrum könnunum sem sýndu
hvað drengir voru að dragast aftur úr í
námi. Við vorum líklega sex kennarar
í teymi sem vorum að skoða þetta og
fengum við Ingólf Ásgeir Jóhannesson,
prófessor við Menntavísindasvið
Háskóla Íslands, til að vera handleiðari
okkar og koma með fræðilegan vinkil inn
í verkefnið. Eftir að hafa lesið gögn og
aflað okkur töluvert mikillar þekkingar
og upplýsinga um hvernig staða drengja
væri miðað við stöðu stúlkna í heimin-
um, hvað hefur verið gert og hvað hefur
reynst vel þá komumst við að þeirri
niðurstöðu að við þyrftum að fara og sjá
með eigin augum einhverja skóla þar
sem drengir hefðu náð góðum árangri.
Við höfðum samband við prófessor
við Oxford, Michael Younger, en hann,
Molly Warrington og Ros McLella voru
búin að gera umfangsmikla rannsókn
í Bretlandi, Under-Achieving Boys in
English Primary Schools. Markmið
Leiðsagnarnám
Hægt að hafa mikil áhrif á
framfarir nemenda
Nanna Kristín Christiansen, stjórnandi verkefnisins, segir samvinnu og gagnkvæman stuðning vera
lykilatriði í námsmenningu sem byggir á leiðsagnarmámi. Fjórir skólar í Reykjavík tóku þátt í verkefninu
Þekkingarskólar í leiðsagnarnámi á liðnu skólaári.
Svava
Jónsdóttir
skrifar