Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 66

meðal- eða alvarlegt þunglyndi fá meiri bata ef þeir eru á
lyfjameðferð og sálfræðimeðferð samtímis (Kennedy-Malone
o.fl., 2019).
Raflækningar eru ekki mikið notaðar við þunglyndi hjá
öldruðum en þegar þunglyndið er orðið mjög alvarlegt og
lyfjameðferð hefur ekki dugað eða sjúklingurinn er kominn í
sjálfsvígshættu hefur þótt nauðsynlegt að nota þær. Hinn sjúki
er svæfður áður en hann fer í meðferð hverju sinni. Meðferðin
kallar fram krampa og er honum gefið vöðvaslakandi lyf til að
minnka krampann. Aukaverkanir meðferðar geta verið tíma-
bundin minnisskerðing, harðsperrur, höfuðverkur, ógleði og
þreyta en ekki til langframa. Meðferðin er fljótvirk og sjúk-
lingar eru fljótir að jafna sig og verða virkir þáttakendur í dag-
legu lífi fyrr en af öðrum úrræðum sem beitt er (Kristín S.
Jensdóttir og Sigurður B. Stefánsson, 2010).
Lokaorð
Ljóst er að þunglyndi er alvarlegt vandamál hjá öldruðum sem
getur oft reynst erfitt að greina og því er mikilvægt að þekkja
einkenni og orsök svo hægt sé að veita rétta meðferð hverju
sinni. Hver og einn einstaklingur gengur í gegnum breytingar
í lífinu sem geta verið bæði líkamlegar og andlegar og er
nauðsynlegt að vera vakandi fyrir því sem hinn aldraði segir
og upplifir. Ýmiss konar meðferð er hægt að veita til að með -
höndla þunglyndi og vert að hafa í huga að lyfjameðferð er
ekki eina lausnin við þunglyndi, meðferð án lyfja hefur gefið
góðan árangur. Hjúkrunarfræðingar gegna lykilhlutverki í að
meta og veita þá meðferð sem einstaklingurinn þarfnast og
þurfa þeir að vera vel upplýstir um sjúkdóminn og hvernig best
er að veita sjúklingnum þá aðstoð sem hann þarfnast.
Grein skrifuð undir handleiðslu dr. Ingibjargar Hjaltadóttur sem
verkefni í námskeiði um klínísk viðfangsefni í öldrunarhjúkrun
við HÍ.
Heimildaskrá
Alduhishy, M,. (2018). The overprescription of antidepressants and its impact
on the elderly in Australia. Trends Psychiatry Psychother, 40(3), 241–243.
doi: 10.1590/2237-6089-2016-0077
Ellard, D. R., Thorogood, M., Underwood, M., Seale, C. og Taylor, S. (2014).
Whole home exercise intervention for depression in older care home resi-
dents (the OPERA study): A process evaluation. BMC Medicine, 12(1).
doi: 10.1186/1741-7015-12-1
Gould, R. L., Coulson, M. C., og Howard, R. J. (2012). Cognitive behavioral
therapy for depression in older people: A meta-analysis and meta-regres-
sion of randomized controlled trials. Journal of American Geriatric Society,
60(10), 1817–1830. doi: 10.1111/j.1532-5415.2012.04166.x
Hagstofa Íslands. (2015). Þunglyndiseinkenni algeng á Íslandi. Sótt 20. nóv-
ember 2019 á https://hagstofa.is/utgafur/frettasafn/heilbrigdismal/heilsu-
farsrannsokn-2015-thunglyndiseinkenni/
Jakob Smári, Daníel Þór Ólason, Þórður örn Arnarson og Jón Friðrik Sig-
urðsson. (2008). Mælitæki fyrir þunglyndi fullorðinna sem til eru í ís-
lenskri gerð: Próffræðilegar upplýsingar og notagildi. Tímarit sál fræð -
ingafélags Íslands, 13, 147–169.
Kennedy-Malone, L., Martin-Plank, L., og Duffy, E. (2019). Advanced Prac-
tice Nursing in the Care of Older Adults, 2, 452–453. Philadelphia: FA
Davis.
Kristín S. Jensdóttir og Sigurður B. Stefánsson. (2010). Raflækningar: Leið -
beiningar fyrir notendur. Geðsvið Landspítala, móttökudeild 32A, 1–6.
Lijun, L., Zhenggang, G., og Junnan, Z., (2014). Social support mediates lone -
liness and depression in elderly people. Journal of Health Psychology,
21(5), 750–758. doi.org/10.1177/1359105314536941
Læknablaðið. (2000). Mat á þunglyndi aldraðra. Þunglyndismat fyrir aldraða:
Íslensk gerð. Geriatric Depression Scale (GDS). Sótt 21. nóvember 2019 á
https://www.laeknabladid.is/2000/5/fraedigreinar/nr/441/
Mark, O., Carlos, B., Steven, C. M. (2016). Treatment of adult depression in
the United States. JAMA Internal Medicine, 176(10), 1482 1491. doi:10.
1001/jamainternmed.2016.5057
McClafferty, C. (2012). Expanding the cognitive behavioural therapy tradi-
tions: An application of functional analytic psychotherapy treatment in a
case study of depression. International Journal of Behavioral Consultation
and Therapy, 7(2–3), 90–95.
Merkin, A. G., Medveded, O. N., Sachdev, P. S., Tippett, L., Krishnamurthi,
R., Mahon, S., … Feigin, V, L. (2019). New avenue for the geriatric de-
pression scale: Rasch transformation enhances reliability of assessment.
Journal of Affective Disorders, 264, 7–14. https://doi.org/10.1016/j.jad.
2019.11.100
World Health Organization. (2017). Mental health and older adults. Sótt 24.
nóvember 2019 á http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs381/en/
arna vignisdóttir
66 tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 96. árg. 2020
Raflækningar eru ekki mikið notaðar við þung-
lyndi hjá öldruðum en þegar þunglyndið er
orðið mjög alvarlegt og lyfjameðferð hefur ekki
dugað eða sjúklingurinn er kominn í sjálfsvígs-
hættu hefur þótt nauðsynlegt að nota þær.